زوال عقل (دمانس)

Dementia

دمانس یا زوال عقل یک بیماری مشخص نیست. بلکه گروهی از علائم را توصیف می کند که بر حافظه، تفکر و قابلیت های اجتماعی اثر می گذارد و شدت آن به گونه ای است که با عملکردهای روزانه شخص تداخل دارد.

دمانس به مشکلات مربوط به حداقل دو عملکرد مغزی مثل از دست دادن حافظه و اختلال قضاوت یا تکلم و عدم توانایی انجام فعالیت های روزانه مثل پرداخت قبوض یا رانندگی اشاره دارد. اگرچه معمولاً در دمانس از دست دادن حافظه دیده می شود اما کاهش حافظه به تنهایی به معنای ابتلا به دمانس نیست. محدوده خاصی برای کاهش حافظه تعریف شده است که روندی طبیعی در پیری است.

علل بسیاری برای علائم دمانس وجود دارد. بیماری آلزایمر شایع ترین علت دمانس پیشرونده است. ممکن است برخی علل دمانس برگشت ناپذیر باشد.
 

علائم دمانس بسته به علت آن متفاوت است، اما رایج ترین علائم و نشانه های آن عبارتست از:
 

تغییرات شناختی
•    کاهش حافظه
•    مشکل در برقراری ارتباط یا یافتن کلمات
•    مشکل در انجام کارهای پیچیده
•    مشکل در برنامه ریزی و سازماندهی امور
•    مشکل در عملکردهای حرکتی و هماهنگی عضلات
•    مشکل در زمان، مکان یا هویت (سرگشتگی) مثل گم شدن

 

تغییرات روان شناختی
•    تغییرات شخصیتی
•    ناتوانی در استدلال و منطق
•    رفتارهای نامناسب
•    بدگمانی
•    آشفتگی
•    توهم
 

دمانس شامل آسیب به سلول های عصبی در مغز می شود که در چندین ناحیه از مغز رخ می دهد. دمانس می تواند به طور متفاوتی بر افراد اثر بگذارد که به محل آسیب دیده در مغز بستگی دارد.

دمانس به چندین روش قابل طبقه بندی است و معمولاً بر اساس نقاط مشترک بیماری مثل محل آسیب دیده یا نحوه تشدید بیماری طی زمان (دمانس پیشرونده) طبقه بندی می گردد. برخی از انواع دمانس مثل آنهایی که بخاطر بیماری یا مصرف دارو ایجاد شده اند با درمان قابل برگشت هستند.

 

دمانس پیشرونده

انواعی از دمانس که غیرقابل برگشت است و با گذشت زمان تشدید می گردد، عبارتست از:


•    بیماری آلزایمر. در افراد 65 ساله و بالاتر، بیماری آلزایمر شایع ترین علت دمانس است. معمولاً افراد علائم را بعد از 60 سالگی نشان می دهند اما برخی به انواع زودرس بیماری مبتلا می شوند که اغلب ناشی از نقص ژنی است. اگرچه در بیشتر موارد، علت دقیق بیماری آلزایمر شناخته شده نیست اما پلاک ها و گره هایی در مغز مبتلایان به آلزایمر دیده می شود. پلاک ها توده هایی از پروتئین هایی بنام بتا آمیلوئید بوده و گره ها بخش های فیبروزه شده متشکل از پروتئین های معیوب موسوم به tau هستند. همچنین فاکتورهای ژنتیکی مشخصی احتمال ابتلا افراد به بیماری آلزایمر را افزایش می دهد.

بیماری آلزایمر معمولاً به آهستگی در طول 10 سال پیشرفت می کند. توانایی های شناختی به آهستگی کاهش می یابند. نهایتاً نواحی آسیب دیده مغز به درستی عمل نمی کنند که شامل بخش هایی از مغز می شود که حافظه، تکلم، قضاوت و توانایی های هندسی و فضایی را کنترل می کنند.


•    دمانس عروقی. دمانس عروقی دومین علت رایج دمانس است که در نتیجه آسیب مغزی ناشی از کاهش یا انسداد جریان عروق خونی منتهی به مغز ایجاد می شود.مشکلات عروق خونی می تواند ناشی از سکته، انفارکتوس دریچه های قلبی (اندوکاردیت) یا بیماری سایر عروق خونی باشد. علائم معمولاً به طور ناگهانی شروع می شود و معمولاً در افرادی رخ می دهد که پرفشاری خون داشته یا سابقه سکته دارند یا در گذشته دچار حمله های قلبی شده اند.

چندین نوع از دمانس عروقی وجود دارد و هر یک علل و علائم مختلفی دارد. بیماری آلزایمر و سایر انواع دمانس می تواند بطور همزمان در این نوع از دمانس دیده شود.


•    دمانس اجسام لویی (Lewy). دمانس اجسام لویی بر حدود 10% از مبتلایان به دمانس اثر می گذارد و یکی از شایع ترین انواع زوال عقل است. شیوع دمانس اجسام لویی با افزایش سن بیشتر می شود. اجسام لویی توده های غیرطبیعی از پروتئین هستند که در مغز افراد مبتلا به دمانس اجسام لویی، بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون دیده می شود. علائم دمانس اجسام لویی مشابه علائم بیماری آلزایمر است. ویژگی منحصر به فرد آن نوسانات بین گیجی و تفکر روشن (هوشیاری)، توهم بینایی، لرزش و حرکات چرخ دنده ای است. مبتلایان به دمانس اجسام لویی معمولاً دچار شرایطی هستند که خواب با حرکات سریع چشم (خواب REM) نامیده می شود و یک اختلال رفتاری است که بر رؤیاها اثر می گذارد.


•    دمانس فرونتوتمپورال. این نوع از دمانس احتمالاً در افراد جوانتر از سن بیماری آلزایمر رخ می دهد که معمولاً بین 50 تا 70 سال است. این گروه از بیماری ها با تجزیه و از بین رفتن سلول های عصبی در لوب فرونتال (جلوی سری) و تمپورال مغز مشخص می شود که نواحی هستند که با شخصیت، رفتار و تکلم در ارتباط هستند. علائم و نشانه های دمانس فرونتوتمپورال می تواند شامل رفتارهای نامناسب، مشکلات گفتاری، سختی در تفکر و تمرکز و مشکلات حرکتی شود.

همانند سایر انواع دمانس، علت این نوع از زوال عقل نیز ناشناخته است اگرچه برخی علل آن با جهش های ژنتیکی خاص مرتبط است.

 

سایر اختلالات مرتبط با دمانس
•    بیماری هانتیگتون. این بیماری موروثی سبب از بین رفتن سلول های عصبی مغز و طناب نخاعی می شود. علائم و نشانه های بیماری معمولاً در دهه 30 تا 40 سالگی آغاز می شود. مبتلایان تغییرات شخصیتی مثل تحریک پذیری یا اضطراب را تجربه می کنند. این شرایط سبب کاهش شدید در توانایی تفکر (شناخت) در طول زمان می شود. همچنین بیماری هانتیگتون سبب ضعف و سختی در راه رفتن و حرکت می شود.


•    آسیب تروماتیک مغزی. این بیماری ناشی از آسیب های مکرر به مغز است و در بوکسورها، فوتبالیست ها یا سربازان رخ می دهد. بسته به محل آسیب دیده مغز، این بیماری می تواند سبب علائم و نشانه های دمانس از جمله ناموزونی حرکات، اختلال تکلم، آهسته شدن حرکات، لرزش و سفتی (پارکینسونیسم) شود. علائم تا چندین سال پس از تروما ظاهر نمی شود. شخصی که یک آسیب تروماتیک سر را تجربه کرده می تواند دچار شرایطی شود که دمانس پس از تروما (ضربه) نامیده می شود و منجر به مشکلات حافظه طولانی مدت می گردد.


•    بیماری کروتزفلد – جاکوب (Creutzfeldt-Jakob disease). این اختلال نادر مغز معمولاً در افرادی رخ می دهد که عوامل خطری نداشته اند. این بیماری معمولاً از انواع ناهنجاری پروتئین ناشی می شود. گاهی می تواند موروثی باشد یا بخاطر بیماری مغزی یا سیستم عصبی رخ دهد. علائم و نشانه های این بیماری کشنده معمولاً در حدود 60 سالگی ظاهر می شود و در ابتدا شامل مشکلاتی با هماهنگی عضلات، حافظه، تفکر و بینایی است. علائم با گذشت زمان تشدید می شود و می تواند شامل ناتوانی در راه رفتن یا صحبت کردن، کوری یا عفونت گردد.


•    بیماری پارکینسون. علائم دمانس در نهایت بسیاری از مبتلایان به پارکینسون را درگیر می کند (دمانس بیماری پارکینسون).

 

بیماری های شبه دمانس که می توانند برگشت پذیر باشند

بسیاری از علل دمانس یا علائم شبه دمانس می تواند برگشت پذیر باشد. پزشک قادر است این علل را شناسایی و درمان کند:


•    عفونت و اختلالات ایمنی. علائم شبه دمانس می تواند ناشی از تب یا سایر عوارض جانبی تلاش بدن برای مقابله با عفونت باشد. اگر مبتلایان دچار عفونت های مغزی مثل مننژیت، انسفالیت، سیفلیس درمان نشده، بیماری لایم (Lyme) بوده یا دچار بیماری هایی مثل لوسمی (سرطان خون) باشند که عملکرد سیستم ایمنی را کاملاً تحت تأثیر قرار می دهند، ممکن است دچار مشکلات در تفکر شوند. بیماری هایی از جمله مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) که ناشی از حمله سیستم ایمنی به سلول های عصبی است نیز می توانند سبب زوال عقل شوند.


•    مشکلات متابولیکی و ناهنجاری های هورمونی. ابتلا به مشکلات تیروئیدی، افت قند خون (هیپوگلیسمی)، مقادیر خیلی کم یا خیلی زیاد سدیم یا کلسیم و اختلال جذب ویتامین B12 می تواند سبب علائم شبه دمانس یا سایر تغییرات شخصیتی شود.


•    کمبودهای تغذیه ای. علائم شبه دمانس می تواند بخاطر عدم دریافت کافی مایعات (دِهیدراسیون)، کمبود تیامین (ویتامین B1) که در افراد الکلی شایع است و کمبود ویتامین های B6 و B12 در رژیم رخ دهد.


•    واکنش های دارویی. علائم شبه دمانس می تواند بخاطر واکنش بدن به یک داروی خاص و یا بخاطر تداخل چند دارو با هم نیز رخ دهد.


•    خونریزی زیر سخت شامه ای. این امر بخاطر خونریزی بین سطح و پوشش مغز رخ می دهد. این مشکل علائم مشابه دمانس ایجاد می کند.


•    مسمومیت. علائم شبه دمانس می تواند در نتیجه مواجهه با فلزات سنگین مثل سرب و سایر سموم مثل آفت کش ها نیز رخ دهد. علائم شبه دمانس می تواند در افرادی رخ دهد که سوء مصرف الکل دارند یا داروهای هومیوپاتی مصرف می کنند. علائم می تواند پس از درمان از بین برود اما در برخی موارد تا پس از درمان هم باقی خواهد ماند.


•    تومورهای مغزی. دمانس به ندرت می تواند ناشی از آسیب های تومور مغزی باشد.


•    فقدان کامل اکسیژن. این شرایط که هیپوکسی هم نامیده می شود زمانی رخ می دهد که بافت اندام های بدن اکسیژن کافی دریافت نکنند. کمبود اکسیژن می تواند بخاطر آسم شدید، حمله قلبی، مسمومیت با منو اکسید کربن و ... رخ دهد. اگر فقدان کامل اکسیژن را احساس کردید، درمان و بهبودی طولانی تر خواهد بود. علائمی از جمله کاهش حافظه یا گیجی می تواند در دوره نقاهت رخ دهد.


•    هیدروسفالی با فشار نرمال. گاهی برخی افراد بخاطر بزرگی بطن های مغزی دچار دمانس می شوند. این مشکل می تواند سبب مشکلات راه رفتن، مشکلات ادراری و کاهش حافظه شود. جراحی شانت که مایع مغزی – نخاعی را از سر تا شکم یا قلب می رساند می تواند به کاهش این علائم کمک کند.
 


بسیاری از فاکتورها می توانند نهایتاً منجر به دمانس شوند. بسیاری از فاکتورها از جمله سن قابل تغییر نیست. سایر عوامل برای کاهش خطر باید مد نظر قرار بگیرند.

 

عوامل خطری که قابل تغییر نیستند
•    سن. با افزایش سن به ویژه پس از 65 سالگی، خطر بیماری آلزایمر، دمانس عروقی و چندین نوع دیگر از دمانس به آهستگی افزایش می یابد. با این حال دمانس جزء طبیعی پیری به شمار نمی آید و حتی ممکن است در افراد جوانتر نیز رخ دهد.


•    سابقه فامیلی. اگر سابقه خانوادگی دمانس دارید، بیشتر در معرض خطر این بیماری هستید. با این حال، بسیاری از افراد با تاریخچه خانوادگی هیچ گاه دچار این علائم نمی شوند و بسیاری از افراد بدون سابقه فامیلی مبتلا می شوند.

اگر دچار جهش های ژنتیکی خاصی هستید بیشتر در معرض خطر دمانس قرار دارید.آزمایشاتی برای تعیین وجود این جهش های ژنتیکی در دسترس است.


•    سندرم داون. در میانسالی، بسیاری از افراد مبتلا به سندرم داون دچار پلاک و گره های مغزی می شوند که با بیماری آلزایمر در ارتباط است. بسیاری از آنها دچار دمانس می شوند.

 

عوامل خطری که قابل تغییر هستند
ممکن است بتوانید برای کنترل عوامل خطر دمانس گام هایی بردارید:
•    مصرف زیاد الکل. افرادی که مقادیر زیادی الکل استفاده می کنند در معرض خطر بیشتری برای دمانس قرار دارند. 


•    آترواسکلروز. این نوع از تجمع چربی و سایر مواد در دیواره شریان ها (پلاک) می تواند جریان خون مغزی را کاهش دهد و منجر به سکته گردد. کاهش جریان خون به مغز می تواند در دمانس عروقی هم نقش داشته باشد. برخی مطالعات ارتباط بین بیماری های عروق خونی و آلزایمر را نشان داده اند.


•    فشارخون. فشار خون بالا یا پایین می تواند خطر ابتلا به دمانس را افزایش دهد.


•    کلسترول. اگر سطح کلسترول LDL شما بالاست ممکن است خطر ابتلا به دمانس عروقی یا بیماری آلزایمر در شما افزایش یابد. نحوه اثر کلسترول بر دمانس همچنان تحت بررسی است.


•    افسردگی. اگرچه این امر هنوز به خوبی شناخته شده نیست اما افسردگی به ویژه در مردان می تواند نشانه ای برای ایجاد دمانس باشد.


•    دیابت. اگر مبتلا به دیابت هستید خطر بیماری آلزایمر و دمانس عروقی در شما افزایش می یابد.


•    سطح بالای استروژن. خانم هایی که پس از یائسگی استروژن و پروژسترون دریافت می کنند بیشتر در معرض خطر دمانس قرار دارند.


•    هموسیستئین بالای خون. افزایش سطح هموسیستئین، نوعی اسید آمینه تولید شده در بدن، می تواند خطر ابتلا به دمانس عروقی را بالا ببرد.


•    چاقی. داشتن اضافه وزن و چاقی در دوران بزرگسالی می تواند خطر دمانس را در پیری افزایش یابد.


•    سیگار. سیگار می تواند خطر دمانس و بیماری های عروقی را افزایش دهد.


دمانس می تواند بر عملکرد بسیاری از سیستم های بدن و بنابراین توانایی انجام وظایف روزانه اثرگذار باشد. دمانس می تواند به مشکلات پیچیده ای منجر شود، از جمله:


•    تغذیه نامناسب. بسیاری از افراد مبتلا به دمانس نهایتاً دست از خوردن و آشامیدن می کشند. آنها خوردن و آشامیدن را فراموش می کنند. تغییرات در زمان وعده ها یا سر و صدای مزاحم در محیط می تواند بر خوردن یا نخوردن بیماران مؤثر باشد.

اغلب اوقات، دمانس پیشرفته می تواند منجر به از دست دادن کنترل عضلات مخصوص جویدن و بلعیدن شود. این امر می تواند منجر به افزایش خطر خفگی یا آسپیراسیون (ورود غذا به ریه) شود. اگر این اتفاق رخ دهد، راه تنفس بسته شده و پنومونی (عفونت ریه) بروز می کند. همچنین ممکن است احساس گرسنگی و میل به غذا خوردن از بین برود. افسردگی، عوارض جانبی داروها، یبوست و سایر مشکلات می تواند میل به غذا را در فرد کاهش دهد.


•    کاهش بهداشت. در مراحل متوسط تا شدید دمانس، بیمار نهایتاً توانایی و استقلال کامل در انجام وظایف روزانه را از دست می دهد. ممکن است توانایی استحمام، لباس پوشیدن، شانه کردن موها یا مسواک کردن دندانها و استفاده از دستشویی به تنهایی کاهش یابد.


•    مشکل در مصرف داروها. از آنجایی که حافظه بیمار دچار نقص می شود، یادآوری مصرف صحیح داروها به میزان مشخص و در ساعت معین مشکل می شود.


•    کاهش سلامت عاطفی. دمانس رفتار و شخصیت فرد را تغییر می دهد. برخی از این تغییرات می تواند ناشی از تخریب های واقعی در مغز باشد، درحالیکه سایر تغییرات رفتاری و شخصیتی بخاطر عکس العمل های عاطفی برای مقابله با این تغییرات در مغز است.دمانس می تواند منجر به افسردگی، عصبانیت، گیجی، خستگی، اضطراب، فقدان خویشتنداری و سردرگمی شود.


•    مشکل در برقراری ارتباط. همزمان که دمانس پیشرفت می کند ممکن است توانایی به یاد آوردن نام افراد و اشیاء کاهش یابد و برقراری ارتباط با سایرین و درک آنها مشکل گردد. مشکل در برقراری ارتباط می تواند منجر به احساس پریشانی، تنهایی و افسردگی شود.


•    هذیان و توهم. ممکن است بیمار دچار توهم شود که در آن افکار نادرست درباره سایرین یا در خصوص یک موقعیت در ذهن آنها ایجاد می شود. برخی افراد، به ویژه آنهایی که دچار دمانس اجسام لویی هستند، ممکن است دچار توهم های بینایی شوند.


•    اختلالات خواب. ممکن است بیمار با خوابیدن مشکل پیدا کند، مثلاً صبح زود از خواب بیدار شود. برخی مبتلایان دچار سندرم پای بی قرار یا خواب با حرکات سریع چشم (REM) می شوند که می تواند با خواب آنها تداخل پیدا کند.


•    چالش های ایمنی. از آنجایی که ظرفیت تصمیم گیری و حل مشکل کاهش می یابد، برخی موقعیت های روزانه می تواند مستلزم مسائل ایمنی باشد، مثل رانندگی، پخت و پز، افتادن، گم شدن و حل مشکلات.


احتمالاً بایستی ابتدا با پزشک خانواده یا پزشک عمومی درباره دمانس صحبت کنید. در برخی موارد لازم خواهد بود که به پزشک متخصص اعصاب (نورولوژیست) مراجعه کنید.

از آنجایی که جلسه ملاقات کوتاه است و موضوعات بسیاری برای صحبت کردن وجود دارد، بهتر است از پیش آماده باشید. اگر پرستار شخصی هستید که دمانس پیشرفته دارد، احتمالاً برای انتقال اطلاعات به پزشک باید حضور داشته باشید. در اینجا مواردی بیان خواهد شد که به آمادگی شما کمک بیشتری می کند:

 

آنچه می توانید انجام دهید
•    از محدودیت های پیش از ملاقات مطلع شوید. در زمان تعیین وقت، در خصوص اقدامات لازم پیش از جلسه کسب اطلاع کنید.
•    تمام علائم را یادداشت نمایید، حتی مواردی را که به نظر با دلیل مراجعه شما به پزشک بی ارتباط است.
•    اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید، شامل استرس های عمده و یا تغییرات اخیر زندگی.
•    لیستی از داروها، مکمل ها یا ویتامین های مصرفی تهیه کنید.
•    در صورت ممکن یکی از اعضای خانواده، دوستان یا پرستار را همراه ببرید. گاهی بخاطر سپاری تمام اطلاعات بیان شده در جلسه ممکن نیست.

 

سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید

لیستی از سؤالاتتان را تهیه کنید، این کار در صرفه جویی زمان به شما کمک می کند. سؤالات را به ترتیب اهمیت لیست کنید. برخی سؤالات در خصوص دمانس عبارتند از:


•    علت علائم من چیست؟
•    آیا دلیل خاصی برای بروز این علائم وجود دارد؟
•    چه آزمایشاتی لازم است؟
•    این شرایط موقت است یا طولانی مدت؟
•    بهترین راه درمان چیست؟
•    جایگزین های رویکرد اولیه پیشنهادی کدامند؟
•    چگونه می توان دمانس را در کنار سایر بیماری های مدیریت کرد؟
•    محدودیت های خاصی لازم است؟
•    آیا جایگزین ژنریکی برای داروهای تجویز شده وجود دارد؟
•    آیا بروشور یا برگه پرینت شده دیگری وجود دارد تا با خود به خانه ببرم؟ چه وب سایت هایی پیشنهاد می کنید؟

 

علاوه بر سؤالاتی که از پیش آماده کرده اید اگر در حین جلسه مطلبی را متوجه نشدید حتماً سؤال کنید.

 

آنچه از پزشک خود انتظار دارید
احتمالاً پزشک از بیمار یا پرستار وی سؤالاتی از این قبیل را خواهد پرسید:
•    چه علائمی را تجربه کرده اید؟ برای مثال، آیا با یافتن یا بخاطر آوردن کلمات یا تمرکز بر امور مشکل دارید؟ آیا تا به حال گم شده، یا دچار تغییر شخصیتی شده اید؟
•    چه زمانی متوجه شروع علائم شدید؟
•    آیا علائم شما موقتی بوده یا دائمی است؟
•    شدت علائم تان چگونه بوده است؟
•     آیا عاملی سبب بهبودی علائم می شود؟
•    آیا عاملی سبب تشدید علائم می شود؟
•    آیا تاریخچه دمانس یا بیماری های مشابه مثل هانتیگتون یا پارکینسون در خانواده شما وجود دارد؟
•    آیا فعالیت خاصی بوده که بخاطر مشکل در تفکر آن را رها کرده اید؟


اگر شما یا فردی از اطرافیان شما دچار مشکلات حافظه یا سایر علائم دمانس هستید، باید به پزشک مراجعه نمایید. برخی از بیماری های قابل درمان می توانند سبب علائم دمانس شوند لذا تعیین علت اصلی دمانس توسط پزشک اهمیت بسزایی دارد.

بیماری آلزایمر و چندین نوع دیگر از دمانس با گذشت زمان تشدید می شوند. تشخیص زود هنگام سبب می شود زمان کافی برای برنامه ریزی و تصمیم گیری داشته باشید.
 


روش های تشخیصی:

کاهش حافظه و سایر علائم دمانس علل بسیاری دارند، لذا تشخیص دمانس و سایر بیماری های مرتبط می تواند چالش برانگیز باشد و نیازمند جلسات متعددی است. برای تشخیص بیماری، پزشک تاریخچه پزشکی و علائم شما را بررسی کرده و معاینات بالینی را انجام می دهد. ممکن است پزشک تست هایی را برای تشخیص دمانس و رد سایر بیماری ها تجویز کند:


•    تست های شناختی و نورولوژیکی
در این تست ها، پزشک عملکرد شناختی یا تفکر را ارزیابی می کند. بعضی تست ها مهارت های تفکر از جمله حافظه، مکان و موقعیت، استدلال و قضاوت، مهارت های گفتاری و توجه را اندازه می گیرند. پزشکان از این تست ها برای تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به دمانس است یا خیر، بررسی شدت بیماری و تعیین بخش های دیده مغز استفاده می کند.


•    اسکن های مغزی
ممکن است پزشکان اسکن های مغزی از قبیل CT اسکن یا MRI را به منظور بررسی شواهدی از سکته یا خونریزی و نیز رد کردن احتمال تومور توصیه کنند.


•    تست های آزمایشگاهی
تست های ساده خون می تواند احتمال مشکلاتی از جمله کمبود ویتامین B12 یا کم کاری تیروئید را که بر عملکرد مغزی اثر می گذارد را رد کند.


•    ارزیابی روانی
ممکن است به متخصص سلامت روان (روان شناس یا روانپزشک) ارجاع داده شوید تا افسردگی یا سایر بیماری های روانی که در ایجاد علائم شما نقش دارد، بررسی شود.

 

روش های درمانی:

اکثر انواع دمانس غیرقابل درمان است. با این حال، پزشکان به کنترل علائم شما کمک خواهند کرد. درمان علائم دمانس می تواند به کاهش یا آهسته شدن علائم شما کمک کند:


•    کار درمانی. ممکن است پزشک برای کمک به شما برای تطابق زندگی با دمانس، کار درمانی را توصیه کند. پزشک می تواند به شما رفتارهایی برای مقابله آموزش داده یا رویکردهایی جهت تطابق با تغییر شرایط زندگی را توصیه کند.


•    اصلاح محیط. کاهش بی نظمی و صداهای مزاحم در محیط می تواند تمرکز و عملکرد بیماران مبتلا به دمانس را بهبود بخشد. همچنین می تواند گیجی و خستگی را کاهش دهد.


•    اصلاح پاسخ ها. پاسخ پرستار به رفتارهای بیمار می تواند مشکلاتی از جمله آشفتگی را تشدید نماید. بهترین کار پرهیز از اصلاح و آزمودن بیمار مبتلا به دمانس است. اطمینان بخشی به بیمار و اعتبار دادن به نگرانی های وی بیشتر مشکلات را کاهش می دهد.


•    اصلاح وظایف. باید وظایف و کارها به چند بخش کوچک تقسیم شده و بر انجام آنها و نه شکست در آنها تمرکز شود. بیان دستورالعمل و ساختار کار نیز می تواند به کاهش گیجی در این بیماران کمک کند.

 

 

•    مهارکننده های کولین استراز. این داروها شامل دونپزین، ریواستیگمین و گالانتامین با افزایش سطح پیام رسان های شیمیایی درگیر در حافظه و امر قضاوت عمل می کنند.

عوارض جانبی آنها شامل تهوع، استفراغ و اسهال است. اگرچه این داروها عمدتاً برای درمان بیماری آلزایمر استفاده می شوند اما در درمان دمانس عروقی، پارکینسون و دمانس اجسام عروقی نیز بکار می روند.


•    ممانتین. این دارو با تنظیم فعالیت گلوتامات عمل می کند. گلوتامات پیام رسان شیمیایی دیگری است که در عملکردهای مغزی مثل حافظه و یادگیری نقش دارد. عارضه جانبی رایج آن سرگیجه است. برخی تحقیقات نشان داده اند ترکیب ممانتین و مهارکننده های کولین استراز می تواند نتایج مفیدی در پی داشته باشد.


•    سایر داروها. مکن است پزشک داروهای دیگری را برای درمان سایر علائم و مشکلات از جمله اختلالات خواب تجویز نماید.

 


داروهای مرتبط

علائم و مشکلات رفتاری بیماران مبتلا به دمانس در طول زمان پیشرفت می کند. لازم است پرستار با رعایت توصیه های زیر شخص را کمک نماید:


•    ارتقای ارتباطات. در زمانی که با شخصی صحبت می کنید که دوستش دارید، ارتباط چشمی را حفظ کنید. به آهستگی و با جملات کوتاه سخن بگویید و در پاسخ گویی عجله نکنید. در یک زمان تنها یک نظر داده یا یک دستورالعمل را بیان کنید. از ایما و اشاره استفاه کنید برای مثال شیء مد نظر را با دست نشان دهید.


•    بیمار را به ورزش و فعالیت تشویق کنید. ورزش برای تمام افراد و نیز مبتلایان به دمانس مفید است. مزیت اصلی ورزش کردن تقویت عضلات و سلامت قلب و عروقی است. همچنین برخی تحقیقات نشان داده است فعالیت بدنی می تواند پیشرفت اختلال عملکرد شناختی و تفکر را آهسته نماید. علاوه بر این فعالیت می تواند علائم افسردگی را کاهش داده و به حفظ مهارت های حرکتی و ایجاد آرامش کمک نماید.


•    بیمار را به شرکت در بازی و فعالیت های فکری تشویق نمایید. شرکت کردن در بازی ها و انجام پازل های فکری و سایر فعالیت هایی که نیازمند تفکر هستند می تواند روند کاهش حافظه را آهسته تر کند.


•    نکات لازم را برای شب ها رعایت کنید. معمولاً رفتارها در شب تشدید می شوند. سعی کنید پیش از خواب روندی را ایجاد نمایید که طی آن بیمار به دور از سر و صدا و تلویزیون باشد، وعده شام حتماً داشته باشد و در کنار اعضای خانواده شام میل شود. برای پیشگیری از گم کردن مکان بهتر است چراغ خواب ها روشن باشد.

مصرف کافئین در طول روز کاهش یابد، خواب وسط روز ترک شود و بر انجام فعالیت بدنی در طی روز تأکید شود تا از بی خوابی شبانه جلوگیری گردد.


•    بیمار را تشویق کنید همراه خود تقویم داشته باشد. همراه داشتن تقویم به شخص کمک می کند، وقایع و مناسبت های پیش رو، فعالیت های روزانه و زمان بندی داروها را بخاطر داشته باشد.


•    برای آینده برنامه ریزی کنید. برنامه ای برای بیمار داشته باشید که اهداف درمانی وی در آن مشخص شده باشد. گروه های حمایتی، مشاورین حقوقی، اعضای خانواده و سایرین می توانند به شما کمک کنند. باید مسائل مالی، ایمنی و نگرانی های روزمره و نیز گزینه های مراقبت بلند مدت را در نظر داشته باشید.


درمان های جایگزین:

چندین مکمل رژیمی، درمان و داروهای گیاهی برای مبتلایان به دمانس مورد بررسی قرار گرفته اند. برخی از آنها می تواند مفید واقع شود.

 

حمایت و پشتیبانی:

علائم بیماری در مبتلایان به دمانس با خستگی و یا اضطراب تشدید می شود. تکنیک های زیر می تواند به کاهش آشفتگی و افزایش آرامش در این بیماران کمک نماید:


•    موسیقی درمانی که شامل گوش دادن به موسیقی های آرامبخش است.
•    نگهداری از حیوانات که شامل نگهداری از حیوانات و یا مشاهده آنها است که خلق و خو و رفتار را در مبتلایان به دمانس بهبود می بخشد.
•    رایحه درمانی که در آن از روغن گیاهان معطر استفاده می شود.
•    ماساژ درمانی

 

تشخیص دمانس می تواند برای بیمار و اطرافیان وی سخت و ناراحت کننده باشد. برای اطمینان از اینکه بیمار و اطرافیان وی برای مقابله با شرایط پیش آمده و در حال تغییر آمادگی لازم را دارند یا خیر، باید جزئیات بیشتری را مد نظر قرار داد.

 

مراقبت و حمایت از بیماران

در طول بیماری ممکن است فرد طیف وسیعی از احساسات را تجربه نماید. در این جا پیشنهاداتی بیان می شود که به بیمار برای مقابله با شرایط کمک می کند:
•    تا حد امکان درباره کاهش حافظه، دمانس و بیماری آلزایمر مطالعه نمایید.
•    احساسات خود را در خصوص ابتلا به دمانس یادداشت نمایید.
•    به گروه های حمایتی محلی بپیوندید.
•    از مشورت های فردی یا خانوادگی استفاده نمایید.
•    با یک فرد مذهبی یا شخصی صحبت نمایید که می تواند به شما برای رفع نیازهای روانی کمک کند.
•    در فعالیت های ورزشی و فعالیت های فکری فعال و داوطلب باشید.
•    رابطه خود را با دوستان و اعضای خانواده حفظ کرده و وقت خود را با آنان بگذرانید.
•    در ارتباطات مجازی با افرادی که تجربه ای مشابه با شما داشتند، شرکت نمایید.
•    راه هایی تازه برای بیان افکار خود بیابید، از جمله نقاشی کردن، آواز خواندن یا نوشتن.
•    در تصمیم گیری ها با فرد مطمئنی مشورت نمایید.
•    صبور باشید.

 

کمک کردن به بیمارن مبتلا به دمانس

شما می توانید با گوش دادن به صحبت های بیمار، اطمینان دادن به وی در خصوص اینکه هنوز وی را دوست دارید، داشتن رفتارهای مثبت و حمایتی و انجام نهایت تلاش برای حفظ جایگاه و شأن بیمار به وی کمک کنید.

 

حمایت پرستار

پرستاری کردن از مبتلایان به دمانس دارای دو بعد جسمی و عاطفی است. معمولاً پرستار بیمار، همسر یا یکی از اعضای خانواده است. احساس عصبانیت و گناه، خستگی و بی انگیزگی، نگرانی، غم و اندوه و انزوای اجتماعی در بیماران شایع است. اگر شما پرستار بیمار مبتلا به دمانس هستید:
•    از دوستان یا سایر اعضای خانواده بخواهید به شما کمک کنند.
•    از سلامت جسمی، عاطفی و روحی خود مراقبت نمایید.
•    درباره بیماری مطالعه نمایید.
•    از پزشکان، بهیاران و سایر اعضای تیم درمان پرس و جو کنید.
•    به گروه های حمایتی بپیوندید.
•    درباره سرویس های حمایتی در جامعه خود کسب اطلاع کنید که در زمان های معینی در طی هفته می توانند به شما سرویس دهند.
 


هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از دمانس وجود ندارد اما اقداماتی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند، البته تحقیقات بیشتری نیاز است. انجام کارهای زیر می تواند مفید واقع شود:


•    ذهن خود را فعال نگه دارید. فعالیت های تحریک کننده ذهن، مثل انجام پازل یا جدول و آموزش های فکری می تواند شروع دمانس را به تأخیر انداخته یا به کاهش اثرات آن کمک کند.


•    از نظر جسمی و اجتماعی فعال باشید. فعالیت های فیزیکی و تعاملات اجتماعی می تواند شروع دمانس را به تأخیر انداخته و یا از شدت علائم آن بکاهد.


•    سیگار کشیدن را متوقف کنید. مطالعات بسیاری نشان داده اند که در میانسالی و پیری خطر دمانس و بیماری های عروق خونی افزایش می یابد. ترک سیگار می تواند این خطر را کاهش دهد.


•    فشارخون خود را کاهش دهید. پرفشاری خون می تواند منجر به افزایش خطر انواع دمانس شود. تحقیقات بیشتری جهت تعیین اینکه آیا درمان پرفشاری خون می تواند خطر دمانس را کاهش دهد یا خیر، لازم است.


•    آموزش پیاپی. به نظر می رسد افرادی که زمان بیشتری را به تحصیل اختصاص می دهند، کمتر به مشکلات حافظه و یادگیری مبتلا می شوند حتی اگر دچار ناهنجاری های مغزی شوند.

محققین اعتقاد دارند که آموزش می تواند به تشکیل سلول های عصبی قوی کمک کند که آسیب سلول های عصبی ناشی از بیماری آلزایمر را جبران می کند.


•    از رژیم غذایی سالم پیروی کنید. داشتن یک رژیم غذایی سالم اهمیت بسزایی دارد، رژیم غنی از میوه، سبزیجات و اسیدهای چرب امگا-3 که حاوی ماهی و آجیل است می تواند سلامت عمومی را ارتقاء داده و خطر دمانس را کاهش دهد.
 


طراحی وب سایت و  میزبانی وب :  پیشرو سامانه آراد