روش های تشخیصی:
برای تشخیص آندومتریوز و بیماری های دیگری که منجر به درد های رحمی می شوند، پزشک از شما می خواهد تا علائم خود را توصیف کنید و محل دقیق درد را به وی نشان دهید.
تست هایی که به منظور تشخیص آندومتریوز به کار می روند عبارتند از:
• معاینه رحم. در طول معاینه رحم، پزشک به دنبال وجود ناهجاری های رحمی، نواحی درون رحم را لمس کرده ناهنجاری هایی همچون کیست هایی واقع در ارگان های تناسلی و یا اِسکارهای رحمی. تا زمانیکه بافت های آندومتریال منجر به تشکیل کیست نشوند قابل لمس نیستند.
• سونوگرافی. در سونوگرافی واژینال یک اسکنر باریک (ترانسدیوسر) را وارد واژن می کنند. در سونوگرافی رحم از طریق شکم نیز یک اسکنر کوچک از روی شکم حرکت داده میشود. درهر دو تست از امواج صوتی به منظور ایجاد تصاویر ویدیویی از ارگان های تناسلی استفاده می شود. تصویربرداری اولتراسوند به طور حتم مشخص کننده ی ابتلای فرد به آندومتریوز نیست، ولیکن یکی از تجهیزات مفید در تعیین کیست های مرتبط با آندومتریوز به حساب می آید (آندومتریوماس endometriomas).
• لاپاراسکوپی. تنها راه برای پزشک که بتواند به تعیین دقیق وجود آندومتریوز بپردازد، مشاهده ی درون شکم درپی نشانه های بافت آندومتریال می باشد (مشاهده مستقیم). معمولاً مشاهده مستقیم از طریق جراحی کوچکی به نام لاپارسکوپی صورت می گیرد.
قبل از شروع جراحی بیهوشی عمومی صورت می گیرد. با استفاده از یک سرنگ مخصوص، ناحیه ی شکمی فرد را با گاز دی اکسید کربن پر می کنند تا ارگان های تناسلی راحت تر دیده شوند. برش کوچکی در نزدیکی ناف ایجاد می کنند و دستگاه باریکی به نام لاپاراسکوپ را وارد شکم می کنند. جراح می تواند با حرکت دادن لاپاراسکوپ رحم و ارگان های شکمی را ببیند و به دنبال نشانه های نواحی آندومتریال باشد.
چنانچه آندومتریوز داشته باشید، لاپاراسکوپی می تواند دقیقاً اندازه، محل و وسعت بافت آندومتریال خارج از رحم را تعیین کند. این اطلاعات در انتخاب نوع درمان به پزشک کمک می کنند. گاهی اوقات، علائم و نشانه های وجود آندومتریوز به قدری واضح هستند که دیگر نیازی به انجام لاپارسکوپی نیست.
• آزمایش خون. آنتی ژن سرطانی 125 (CA125) تست خونی است که برای تعیین مارکرهای برخی سرطان ها به کار می رود، ولیکن در تعیین پروتئین خاص موجود در خون زنان مبتلا به آندومتریوز نیز به کار می رود. اگرچه معمولاً CA125 افزایش این پروتئین خاص در خون زنان مبتلا به آندومتریوز را آشکار می سازد ولی در بیماری آندومتریوز خفیف یا متوسط از حساسیت کافی برخوردار نمی باشد. همچون در مورد سرطان، CA125 یک تست غربالگری برای آندومتریوز قلمداد نمی شود چراکه در مراحل اولیه ی بیماری نیز از حساسیت کافی برخوردار نیست.
روش های درمانی:
جراحی نگهدارنده
چنانچه مبتلا به آندومتریوز هستید و قصد بچه دار شدن دارید، جراحی با برداشتن بافتهای آندومتریال شانس موفقیت را افزایش می دهد. همچنین چنانچه درد شدیدی ناشی از آندومتریوز تجربه می کنید، جراحی مفید واقع می شود .در این جراحی بافتهای آندومتریال، بافت اِسکار و چسبندگی ها بدون برداشتن ارگان های تناسلی برداشته می شوند. پزشک این جراحی را از طریق لاپاراسکوپی انجام می دهد و در موارد شدیدتر جراحی سنتی شکمی را به کار می گیرد. در روش جراحی با لاپاراسکوپی، یک وسیله باریک نورانی به نام لاپاراسکوپ را از میان برش کوچکی در نزدیکی ناف وارد شکم می کنند. پزشک با راهنمایی گرفتن از لاپاراسکوپ وسایل دیگری را از طریق یک برش کوچک دیگر وارد شکم می کند تا بتواند بافت های آندومتریال را ازبین ببرد. این وسایل عبارتند از لیزر و کوتِر (وسیله ی کوچکی که با استفاده از حرارت به تخریب بافت می پردازد). در برخی موارد، ترجیحاً از تکنیک های کمکی تولید مثل برای باردار شدن استفاده می شود؛ در واقع پزشکان زمانیکه جراحی نگهدارنده موثر نباشد، این روش ها را پیشنهاد می کنند.
هیسترکتومی (برداشتن رحم)
در موارد شدید آندومتریوز، هیسترکتومی کامل و درآوردن هر دو تخمدان ها بهترین درمان می باشد. هیسترکتومی به تنهایی نیز موثر است ولیکن برداشتن تخمدان ها عدم عود آندومتریوز را قطعی می سازد. هر نوعی از جراحی به عنوان آخرین انتخاب درمانی درنظر گرفته می شود به ویژه در زنانی که هنوز در سالهای باروری خود قرار دارند ،چراکه بعد از هیسترکتومی فرد قادر به باردار شدن نخواهد بود.