حین انجام هیسترکتومی شکمی جراح رحم را از تخمدان ها، لوله های فالوپ، واژن فوقانی، رگ های خونی و بافت های حمایت کننده اطراف جدا می کند. قسمت پائینی رحم (گردن رحم) معمولاً برداشته می شود (هیسترکتومی کامل) اما گاهی ممکن است برداشته نشود (هیسترکتومی بالای رحم یا جزئی). زمان انجام هیسترکتومی اندام های دیگر لگن مثل تخمدان ها و لوله های فالوپ نیز ممکن است برداشته شوند.
پیش از هیسترکتومی
پیش از جراحی ممکن است فرد از نظر وجود سرطان های پنهان زنان که امکان دارد رویکرد جراح را در جراحی تغییر دهد، مورد آزمایش قرار بگیرد. آزمایش ها شامل موارد زیر است:
• پاپ اسمیر که وجود سلول های گردن رحم غیرطبیعی یا سرطانی را بررسی می کند.
• نمونه برداری (بیوپسی) از آندومتر که سلول های غیرطبیعی پوشاننده داخل رحم یا سرطان آندومتر را یررسی می کند.
• سونوگرافی لگن خاصره که اندازه فیبروئید رحم، پولیپ آندومتر یا کیست های تخمدان را نشان می دهد.
روز پیش از جراحی ممکن است جهت تخلیه دستگاه گوارش دارو یا شربت برای فرد تجویز شود. پاکسازی واژن پیش از جراحی (دوش واژن) ممکن است جهت کاهش احتمال ایجاد عفونت انجام شود. فرد درست پیش از جراحی جهت کاهش احتمال ایجاد عفونت آنتی بیوتیک وریدی دریافت می کند.
طی هیسترکتومی
معمولاً هیسترکتومی با اعمال بی هوشی عمومی انجام می شود. بنابراین فرد طی جراحی بیدار نیست. جراحی حدود 1 تا 2 ساعت به طول می انجامد. البته مدتی هم طول می کشد تا فرد برای رفتن به اتاق عمل آماده شود.
برای شروع عملیات، عضوی از تیم جراحی یک کاتتر ادراری را از طریق میزراه وارد مثانه می کند. کاتتر طی جراحی و مدتی پس از آن در مثانه باقی می ماند. پیش از جراحی، شکم و واژن با یک محلول استریل تمیز می شود و هر گونه مویی در ناحیه برش تراشیده می شود. برای انجام عمل جراح پوست و لایه همبند (صفاق) ناحیه پائینی شکم را برش می دهد تا به رحم دسترسی یابد. جراح از دو نوع برش در هیسترکتومی استفاده می کند. یک برش عمودی که از میان شکم شروع می شود و از ناف تا استخوان آنه ادامه می یابد. برش افقی در محل خط بیکینی، حدود 2.5 سانتی متر بالاتر از استخوان آنه، شروع می شود. اینکه جراح کدام برش را انتخاب می کند، بستگی به عوامل زیادی دارد از جملهعلت انجام هیسترکتومی، نیاز به جستجوی بخش های فوقانی شکم، اندازه رحم و وجود جوشگاه (جوش خوردگی زخم) از عمل قبلی شکم. برای مثال انجام هیسترکتومی برای اندومتریوز، فیبروئید های بزرگ و سرطان های زنان، معمولاً نیازمند ایجاد برش های عمودی است.
پس از هیسترکتومی
پس از جراحی بیمار به مدت چند ساعت در اتاق بهبودی (ریکاوری) می ماند. فرد از نظر علائم درد پایش می شود. جهت تسکین درد و پیشگیری از عفونت، به بیمار دارو داده می شود. فرد می تواند روز بعد از جراحی از بستر برخیزد و راه برود. معمولاً جراحی هیسترکتومی به 1 تا 2 روز بستری شدن نیاز دارد اما گاهی ممکن است این میزان به 4 روز هم برسد.
به دلیل خونریزی و ترشحات از واژن فرد باید از پدهای بهداشتی استفاده کند. تخلیه ترشحات خونی -با شدتی مشابه خونریزی قاعدگی- تا چند روز پس از هیسترکتومی امری طبیعی است. زخم ناشی از برش به تدریج بهبود می یابد اما جای زخم قابل رویتی روی شکم باقی می گذارد.
بهبود یافتن از هیسترکتومی
پس از هیسترکتومی مدتی طول خواهد کشید تا بیمار به فرد سابق تبدیل شود (در اغلب زنان حدود شش تا هشت هفته)، در این مدت:
• به وفور استراحت کنید.
• تا شش هفته کامل هیچ بار سنگینی بلند نکنید.
• تا شش هفته از فعالیت جنسی بپرهیزید.
• در مورد انجام سایر کار های روزمره با پزشک خود مشورت کنید.
زندگی پس از هیسترکتومی
انجام هیسترکتومی برخی جنبه های زندگی فرد را برای همیشه تغییر می دهد، برای مثال:
• فرد دیگر عادت ماهیانه نمی شود.
• فرد تقریباً بیشتر اوقات از نظر وجود علائم آزار دهنده ای که سبب ساز انجام هیسترکتومی بودند آسوده است.
• قدرت باردار شدن از بین می رود.
• در صورت برداشته شدن تخمدان ها فرد یائسه می شود.
• اگر هیسترکتومی پیش از یائسگی انجام شود ولی تخمدان ها برداشته نشوند، ممکن است فرد زود تر از میانگین سن یائسگی، یائسه شود.
در صورت انجام هیسترکتومی جزئی، رحم در جای خود باقی است بنابراین احتمال ابتلا به سرطان رحم وجود دارد و انجام پاپ اسمیر جهت غربالگری سرطان رحم لازم است. باقی جنبه های زندگی فرد پس از بهبود یافتن از جراحی، به حالت طبیعی خود باز می گردد و حتی ممکن است بهتر شود. برای مثال:
• در صورتی که فرد پیش از هیسترکتومی، زندگی جنسی خوبی داشته، پس از آن نیز می تواند آن را ادامه دهد. برخی از زنان حتی رضایت جنسی بیشتری می یابند. این امر شاید به دلیل رهایی یافتن از دردهای مزمن یا خونریزی های شدید ناشی از مشکلات رحمی باشد.
• رهایی یافتن از علائم آزاردهنده می تواند کیفیت زندگی را به میزان چشمگیری ارتقا دهد. ممکن است فرد احساس سلامتی و شانس بازگشت به زندگی بیشتری بکند. از سوی دیگر، از آنجا که رحم به شدت با زنانگی توام است، فرد ممکن است پس از هیسترکتومی احساس کمبود کند. زنانی که پیش از یائسگی جهت درمان سرطان های زنان هیسترکتومی انجام می دهند، ممکن است به علت نقصان باروری دچار اندوه زیاد و یا افسردگی شوند.