اگر دچار بی اختیاری ادراری هستید، احتمالاً زمانی ترشح ادرار را تجربه می نمایید که:
•    سرفه می کنید
•    عطسه می زنید
•    می خندید
•    می ایستید
•    از ماشین پیاده می شوید
•    ورزش می کنید
•    در حین رابطه جنسی

ممکن است در تمام موارد فوق دچار بی اختیاری ادراری نشوید، اما هر فعالیت افزاینده فشار می تواند شما را در معرض دفع ادرار غیرارادی قرار دهد، به ویژه زمانی که مثانه شما پُر باشد.

بی اختیاری استرسی زمانی رخ می دهد که عضلات و سایر بافت هایی که مثانه را حمایت می کنند (عضلات کف لگن) و نیز عضلاتی که ترشح ادرار را تنظیم می کنند (اسفنکتر ادراری) ضعیف شده باشند.

با پُر شدن مثانه از ادرار، مثانه کشیده می شود. به طور معمول، عضلات دریچه ای شکل در میزراه (لوله کوتاهی که ادرار را به خارج بدن می برد) در زمان کشیده شدن مثانه بسته می مانند تا از خروج ادرار تا زمان رسیدن به سرویس بهداشتی جلوگیری نمایند. اما زمانی که این عضلات ضعیف می شوند، هر عاملی که بر عضلات شکم و لگن فشار وارد کند (مثل عطسه، خم شدن، بلند کردن اجسام، خندیدن) می تواند بر مثانه فشار آورده و سبب خروج ادرار گردد.

قدرت عضلات کف لگن و اسفنکترهای ادراری می تواند به دلایل زیر کاهش یابد:
•    زایمان. عملکرد ضعیف عضلات کف لگن و اسفنگترهای ادراری در زنان می تواند بخاطر آسیب بافت یا اعصاب در زمان تولد نوزاد باشد. بی اختیاری ادراری ناشی از این آسیب می تواند بلافاصله پس از زایمان و یا چند سال بعد رخ دهد.

•    جراحی پروستات. در مردان، رایج ترین فاکتور منجر شونده به بی اختیاری ادراری جراحی برداشت غده پروستات (پروستاتکتومی) به منظور درمان سرطان پروستات است. از آنجایی که اسفنکترها دقیقاً در زیر غده پروستات قرار دارند و میزراه را در برگرفته اند، برداشت پروستات می تواند منجر به تضعیف عضلات شود.

فاکتورهای علیتی
سایر فاکتورهایی که می توانند بی اختیاری ادراری را تشدید کنند، عبارتند از:
•    بیماری هایی که سبب سرفه و عطسه های مزمن می شوند.
•    چاقی
•    سیگار کشدن، که می تواند سبب سرفه های مکرر گردد.
•    مصرف زیاد کافئین یا الکل
•    فعالیت های شدید در بلند مدت
•    نقایص هورمونی

فاکتورهایی که خطر ایجاد بی اختیاری ادراری را افزایش می دهند، عبارتند از:
•    سن. اگرچه بی اختیاری استرسی بخش طبیعی روند پیری محسوب نمی شود، اما تغییرات فیزیکی مرتبط با سالخوردگی، مثل تضعیف ماهیچه ها می تواند فرد را نسبت به این مشکل مستعد نماید. با این حال، بی اختیاری های استرسی گاه گداری می تواند در زنان در هر سنی بروز کند.

•    نوع زایمان. تأخیر در مرحله دوم زایمان (زمانی که مادر در حال تلاش برای تولد نوزاد است) و نیز چندین زایمان واژینال، با میزان بالاتر ایجاد بی اختیاری استرسی همراه است. بسیاری از زنان هم ممکن است با دخالت انبر زایمان کرده باشند تا تولد نوزاد سریع تر اتفاق بیافتد، این نوع از زایمان می تواند با خطر بالاتر بی اختیاری استرسی همراه باشد.

•    وزن بدن. افرادی که چاق بوده یا دارای اضافه وزن هستند در معرض خطر بالاتری برای بی اختیاری استرسی قرار دارند. وزن زیاد بدن می تواند فشار وارد بر اندام های شکمی و لگنی را افزایش دهد. در نتیجه، فشار وارد بر مثانه می تواند حتی بدون فشار بیشتر ناشی از سرفه و ... افزایش یابد. کاهش وزن می تواند بی اختیاری استرسی را بهبود بخشد.

•    سابقه جراحی لگنی. هیسترکتومی (برداشت رحم) در زنان و جراحی سرطان پروستات در مردان می تواند عملکرد و نحوه حمایت مثانه و میزراه را تغییر داده و خطر ابتلا به بی اختیاری استرسی را در فرد افزایش دهند. این اثر می تواند بلافاصله پس از عمل یا بعدها بروز کند.

عوارض بی اختیاری استرسی عبارتست از:
•    آزردگی. اگر بی اختیاری استرسی را در زمان فعالیت های روزمره خود تجربه کرده باشید، ممکن است شرمندگی و آزردگی را احساس کنید. این مشکل می تواند سبب اختلال در کار، فعالیت های اجتماعی، روابط بین فردی و حتی روابط جنسی شما گردد. برخی افراد بخاطر نیاز به لایه پَد یا پوشک احساس شرمندگی می کنند.

•    بی اختیاری ادراری پیچیده. این امر بسیار شایع بوده و به معنای آنست که شما هم بی اختیاری استرسی داشته و هم نیاز فوری به دفع ادرار دارید.  فقدان ادرار ناشی از انقباض غیرارادی ماهیچه مثانه است (مثانه بیش فعال).

•    راش های پوستی یا خارش. پوستی که بطور مداوم در تماس با ادرار باشد، به احتمال زیاد دچار آسیب یا سوزش شده و یا می تواند ترک بردارد. این مشکل در زمان بی اختیاری شدید و زمانی که بیمار نسبت به این امر بی اهمیت است یعنی از پوشک یا پَدهای مرطوب استفاده می کند، رخ می دهد.

ممکن است پزشک از شما بخواهد پرسشنامه ای را تکمیل کرده تا ارزیابی های اولیه از علائم بی اختیاری در شما بعمل آورد. همچنین ممکن است از شما خواسته شود، به مدت چند روز مشخصات بی اختیاری های خود را ثبت نمایید. در طی این کار، شما زمان، مقدار و نوع مایعات مصرفی و نیز زمان و مقدار ادرار و زمانی که دوره های بی اختیاری را تجربه می کنید، را یادداشت می نمایید. این ثبت، الگویی را نشان می دهد که به پزشک در فهم علائم و تشخیص فاکتورهای عامل کمک می کند. همچنین این امر نیاز به تست های تهاجمی تر را کاهش می دهد.

برای انجام تست های مخصوص لازم است فرد به متخصص مشکلات ادراری در مردان و زنان (اورولوژیست) یا متخصص اختلالات ادراری در زنان (اوروگاینوکولوژی) ارجاع داده شود.

آنچه می توانید انجام دهید
برای اینکه بیشترین بهره را از ملاقات با پزشک داشته باشید، از قبل برای این جلسه آماده شوید:

•    لیستی از علائمی که تجربه کرده اید را یادداشت نمایید. شامل زمانی که ترشح ادرار رخ می دهد.
•    لیستی از داروهای مصرفی، گیاهان دارویی، یا مکمل های ویتامینی مصرفی را تهیه نمایید. برخی مکمل های بدون نسخه می تواند سبب تحریک دستگاه ادراری گردد. همچنین دوزهای دارویی و نحوه مصرف آنها را نیز یادداشت کنید.
•    از یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود بخواهید که شما را همراهی کنند. ممکن است بخشی از مطالب مطرح شده در جلسه را فراموش کرده و یادآوری تمام مطالب مشکل باشد.
•    لیستی از سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را تهیه نمایید. سؤالات را به ترتیب اهمیت یادداشت کنید که اگر زمان کم بود، سؤالات مهم پاسخ داده شده باشند.

سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید
•    آیا ممکن است بی اختیاری بدتر شود؟
•    آیا ورزش های ناحیه لگنی می تواند کمک کننده باشد؟ چگونه آنها را انجام دهم؟
•    چگونه وزن بدن بر شرایط من اثر می گذارد؟
•    آیا داروهای مصرفی می توانند شرایط را وخیم تر کنند؟
•    چه تست هایی برای تعیین علت بی اختیاری لازم است؟
•    آیا نیاز به جراحی هست؟

سؤالاتی که در حین جلسه برای شما پیش می آید را حتماً بپرسید.

آنچه از پزشک خود انتظار دارید
بهتر است برای پاسخگویی به سؤالات پزشک آمادگی داشته باشید. سؤالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد، عبارتند از:

•    چند وقت یکبار دچار نشت ادرار می شوید؟
•    زمانی که دچار نشت ادرار می شوید، به صورت چند قطره است یا لباس شما کاملاً خیس می شود؟
•    آیا زمان هایی وجود دارد که شما از قبل احساس بی اختیاری داشته باشید؟
•    آیا در هنگام فعالیت دچار نشت ادرار می شوید؟
•    آیا نیمه شب برای رفتن به دستشویی از خواب بیدار می شوید؟ چند بار؟
•    دریافت مایعات معمول روزانه شما چقدر است؟
•    بنظر می رسد عاملی سبب بهبودی بی اختیاری شود؟ تشدید بی اختیاری چطور؟
•    کدام جنبه از بی اختیاری شما را بیشتر آزار می دهد؟
•    آیا بی اختیاری در دفع مدفوع نیز دارید؟ چند بار؟ آیا این امر سبب محدود شدن فعالیت های شما شده است؟
•    آیا به نظر می رسد چیزی از لگن یا واژن شما به بیرون می افتد؟
 

اگر علائم شما با فعالیت های روزمره مثل کار کردن، تفریحات و زندگی اجتماعی شما تداخل ایجاد کرده، حتماً به پزشک مراجعه نمایید.

روش های تشخیصی:

در حین ویزیت، پزشک به علائمی توجه می کند که می توانند فاکتورهای علیتی نیز باشند. احتمالاً جلسه شما شامل این موارد خواهد بود:
•    بررسی تاریخچه پزشکی
•    معاینات بالینی با تمرکز ویژه بر شکم و اندام های تناسلی
•    نمونه ادرار برای بررسی عفونت، لکه های خون یا سایر ناهنجاری ها
•    بررسی های نورولوژیکی مختصر برای تعیین مشکلات اعصاب لگنی
•    تست های استرس ادراری، که در آن پزشک ادرار زمان سرفه یا فشار را بررسی می کند.

تست های عملکرد مثانه

ممکن است پزشک تست های اورودینامیک را توصیه کند که برای ارزیابی عملکرد مثانه بکار می رود. بررسی در بیشتر زنانی که بی اختیاری ادراری استرسی غیرپیچیده دارند یا در آنهایی که سابقه جراحی قبلی، پرتودرمانی لگنی، بیماری های نخاعی یا دیابت پیشرفته دارند، ضروری نیست.

تست های عملکرد مثانه عبارتند از:
•    اندازه گیری باقیمانده ادرار پس از دفع. اگر در خصوص توانایی در خالی کردن مثانه به طور کامل نگرانی هایی وجود داشته باشد، به ویژه در سنین بالاتر یا در صورت داشتن سابقه جراحی مثانه یا ابتلا به دیابت، تست کارایی مثانه لازم است. برای اندازه گیری باقیمانده ادرار پس از دفع، لوله نازکی (بنام کاتتر) از طریق میزراه وارد مثانه می شود. کاتتر باقیمانده ادرار را کشیده و اندازه می گیرد؛ و یا پزشک متخصص از اسکن التراسوند (سونوگرافی) استفاده می کند که امواج صوتی را به تصاویر مثانه و محتوای آن تبدیل می کند.

•    اندازه گیری فشار مثانه. برخی افراد به ویژه اگر بیماری های عصبی در نخاع داشته باشند، نیازمند سیستومتری هستند. در این تست فشار مثانه و نواحی اطراف آن در هنگام پُر شدن اندازه گرفته می شود. یک کاتتر برای پُر کردن آهسته مثانه با مایع گرم استفاده می شود. تست های نشت ادرار در زمان پر شدن به منظور بررسی بی اختیاری استرسی انجام می گیرد.

این پروسه می تواند در ترکیب با بررسی جریان فشار استفاده شود که در آن میزان فشار مورد نیاز مثانه برای تخلیه کامل اندازه گیری می شود.

•    ایجاد تصویر از مثانه در زمان عملکرد. ویدئوهای اورودینامیک برای ایجاد تصویر از مثانه در زمان پر و خالی شدن استفاده می شوند. مایعات گرم همراه با رنگ استفاده می شوند تا پر شدن تدریجی مثانه با استفاده از کاتتر به خوبی با اشعه ایکس نشان داده شود. پس از پُر شدن مثانه، تصویر برداری در زمان خالی شدن مثانه نیز ادامه دارد.

•    سیستوسکوپی. این نوع از معاینه مثانه و میزراه با استفاده از وارد کردن اسکوپ به مثانه صورت می گیرد. این روند، معمولاً در مطب انجام می شود.

شما و پزشک باید در مورد نتایج تست ها بحث کرده و استراتژی های درمان را بررسی کنید.

روش های درمانی:

ممکن است پزشک ترکیبی از استراتژی های درمانی را برای پایان دادن به دوره های بی اختیاری و یا کاهش دفعات آن توصیه کند. اگر یک علت زمینه ای یا فاکتور علیتی مثل عفونت مجاری ادراری تشخیص داده شود، درمان مناسب آن نیز باید انجام شود.

رفتار درمانی

رفتار درمانی می تواند به شما در کاهش دوره های بی اختیاری استرسی کمک نماید. درمان هایی که پزشک به شما توصیه می کند، عبارتند از:

•    ورزش های عضلات کف لگن. ورزش های kegel عضلات کف لگن و اسفنکترهای ادراری را تقویت می کند. پزشک یا کاردرمان می تواند به شما کمک کند تا این ورزش ها را به درستی انجام دهید. همانند سایر فعالیت های روتین، میزان اثر بخشی Kegel نیز به انجام منظم آن وابسته است.

•    دریافت مایعات. پزشک می تواند مقدار و زمان مایعات مصرفی در طول روز را برای شما تعیین نماید. همچنین پزشک ممکن است توصیه کند که از نوشیدنی های کافئینه و الکلی پرهیز نمایید تا بدانید که چگونه این محرک های رژیمی بر عملکرد مثانه شما اثرگذار هستند. اگر از برنامه دریافت مایعات استفاده می کنید و از محرک های رژیمی پرهیز کرده اید، حتماً بی اختیاری ادرار در شما به طور چشمگیری بهبود می یابد و شما تصمیم خواهید گرفت که آیا تغییر الگوی دریافت مایعات یا ترک کافئین و الکل برای بهبود این مشکل ارزش دارد یا خیر؟

•    تغییرات سالم در سبک زندگی. ترک سیگار، کاهش وزن یا درمان سرفه مزمن می تواند خطر بی اختیاری استرسی را کاهش داده و علائم شما را بهبود بخشند.

•    رفتن منظم به دستشویی. اگر به بی اختیاری پیچیده مبتلا باشید، احتمالاً پزشک به شما توصیه می کند که برای رفتن به دستشویی (بازعادتی به مثانه) برنامه ای داشته باشید. هر چه دفعات دفع در شما بیشتر باشد، دفعات و یا شدت دوره های بی اختیاری فوریتی کاهش می یابد.

ابزارها

ابزارهای ویژه ای برای زنان طراحی شده است که به کنترل بی اختیاری استرسی کمک می کند، از جمله:

•    شیاف واژینال. نوعی شیاف مخصوص بی اختیاری ادراری که به شکل یک حلقه با دو برآمدگی است و در دو طرف میزراه قرار می گیرند که توسط پزشک یا پرستار در جای خود قرار داده می شود. این وسیله به حمایت از پایه مثانه به منظور پیشگیری از نشت ادرار در طول فعالیت به ویژه زمانی که مثانه دارای پرولاپس باشد، کمک می کند. این شیاف نیازمند برداشت و تمیز کردن روتین است. شیاف ها معمولاً در افرادی استفاده می شوند که پرولاپس اندام های لگنی دارند.

•    یک شیء یکبار مصرف فتیله شکل در داخل میزراه گذاشته می شود که به عنوان مانعی برای پیشگیری از نشت ادرار عمل می کند. معمولاً از این ابزار برای پیشگیری از بی اختیاری ادرار در حین فعالیت استفاه می شود اما می تواند در طول روز نیز پوشیده شود. این وسیله برای استفاده 24 ساعته نیست و تنها در موارد نادر مورد استفاده قرار می گیرد.

جراحی

مداخلات جراحی برای درمان بی اختیاری ادرار برای بهبود انسداد اسفنکتر یا حمایت از گردن مثانه طراحی شده اند. گزینه های جراحی عبارتند از:

•    عوامل حجم دهنده قابل تزریق. پلی ساکاریدهای سنتتیک یا ژل ها می تواند به داخل بافت اطراف بخش فوقانی میزراه تزریق شود. این مواد به نواحی اطراف میزراه حجم داده و توانایی بسته شدن اسفنکتر را بهبود می بخشند. از آنجایی که این مداخلات نسبتاً غیرتهاجمی بوده، می توانند به عنوان گزینه هایی پیش از جراحی در نظر گرفته شوند. با این حال، یک درمان دائمی نیست. تزریقات متعدد برای بیشتر افراد لازم است.

•    کولپوسوسپنسیون رتروپوبیک. این پروسه جراحی، به صورت لاپاراسکوپی یا برش شکمی انجام می شود و برای دوختن به لیگامانت ها یا استخوان ها به منظور بالا کشیدن و حمایت بافت های نزدیک گردن مثانه و بخش های فوقانی میزراه استفاده می شود. این کار معمولاً در ترکیب با سایر روش ها برای درمان زنان مبتلا به بی اختیاری استرسی استفاده می شود که دچار افتادگی مثانه نیز هستند (پرولاپس مثانه).

•    جراحی اسلینگ. این روش رایج ترین روند انجام شده در زنانی است که بی اختیاری ادراری استرسی دارند. در طی این روش، جراح از بافت های خود فرد، مواد سنتتیک، بافت های حیوانی و یا دهنده های بافت برای ایجاد اسلینگ استفاده می کند که از میزراه حمایت میکند. این تکنیک علائم بی اختیاری ادراری استرسی را در برخی مردان تسکین می دهد.

•    اسفنکتر مصنوعی قابل باد کردن. این ابزار توسط جراحی ایمپلنت شده و عمدتاً برای درمان مردان بکار می رود، اما می تواند در موارد نادر برای زنان نیز مورد استفاده قرار گیرد. یک کاف که دور بخش فوقانی میزراه را می گیرد، عملکرد اسفنکتر را انجام می دهد. لوله های رابط کاف را به یک بالون تنظیم فشار در ناحیه لگنی مرتبط کرده و به صورت یک پمپ دستی در کیسه بیضه عمل می کند. اگرچه نادر، اما اگر این شیء در زنان قرار داده شود، پمپ در زیر لب ها تعبیه می گردد.

سبک زندگی سالم می تواند علائم بی اختیاری ادراری استرسی را تسکین دهد، از جمله:

•    کاهش وزن. اگر دچار اضافه وزن هستید، یعنی نمایه توده بدنی (BMI) شما 25 و بالاتر است، کاهش وزن اضافه در شما سبب کاهش کلی فشار بر مثانه و عضلات ناحیه لگنی می شود. کاهش وزن حتی به میزان اندک هم سبب بهبود چشمگیر بی اختیاری ادراری استرسی می شود. برای کاهش وزن از پزشک خود کمک بگیرید.

•    دریافت فیبر رژیمی را افزایش دهید. اگر یبوست مزمن عاملی برای ایجاد بی اختیاری ادراری باشد، حرکات نرم و منظم روده ای سبب کاهش فشار وارد بر عضلات کف لگنی می شود. سعی کنید غذاهای غنی از فیبر از جمله غلات کامل، حبوبات، میوه و سبزیجات دریافت کنید تا از یبوست جلوگیری شود.

•    از غذاها و نوشیدنی هایی که موجب تحریک مثانه می شود، بپرهیزید. اگر مبتلا به بی اختیاری ادراری پیچیده هستید و متوجه شده اید که با نوشیدن چای و قهوه احتمال نشت و تکرر ادرار در شما افزایش می یابد، سعی کنید این نوشیدنی ها را به ویژه در روزهایی که نمی خواهید با نشت ادرار اذیت شوید، حذف نمایید.

•    سیگار نکشید. سیگار کشیدن می تواند منجر به سرفه مزمن شود که علائم بی اختیاری ادراری استرسی را تشدید می کند. همچنین سیگار کشیدن با کاهش ظرفیت حمل اکسیژن همراه است که یک فاکتور برای افزایش خطر بیش فعالی مثانه به شمار می رود. علاوه بر این سیگار کشیدن با سرطان مثانه نیز در ارتباط است.

حمایت و پشتیبانی:

درمان های بی اختیاری ادراری استرسی می تواند بطور قابل توجهی نشت ادرار را کاهش داده و یا حتی از بین ببرد و به بازیابی کنترل مثانه در شما کمک کند. 

بیرون رفتن و تفریح کردن

حفظ روابط با خانواده، دوستان و همکاران می تواند از احساس انزوا و افسردگی همراه با بی اختیاری ادراری پیشگیری کند. آمادگی داشتن به شما کمک می کند در زمان بیرون رفتن و تفریح احساس راحتی بیشتری داشته باشید:

•    مجهز بیرون بروید. تعداد کافی پَد یا پوشک را همراه داشته باشید و امکان نیاز به تعویض لباس را در نظر بگیرید. لوازم اضافی و لباس زاپاس را می توانید در ماشین یا کیف خود همراه داشته باشید.

•    مسافت را در نظر بگیرید. محل سرویس بهداشتی در مکانی که قرار است به آنجا بروید را در نظر بگیرید. مکان هایی را انتخاب کنید که به سرویس های بهداشتی دسترسی داشته باشد.

•    از پوست خود مراقبت کنید. تماس طولانی مدت با لباس مرطوب می تواند سبب آزردگی پوست یا زخم شود. با تعویض مداوم لباس ها پوست را خشک نگه دارید و از کرم های مناسب استفاده کنید.

روابط جنسی و بی اختیاری ادرار

نشت ادرار در حین روابط جنسی می تواند ناراحت کننده باشد، به نکات زیر توجه کنید:

•    موضوع را با همسر خود در میان بگذارید. اگرچه شروع این بحث اندکی مشکل است، بهتر است در خصوص علائم خود با همسرتان رُک باشید. فهم و اشتیاق همسرتان برای همراهی با نیازهای شما، کنترل علائم تان راحت تر می شود.

•    از قبل مثانه را تخلیه کنید. برای کاهش خطر نشت ادرار، از نوشیدن مایعات یک ساعت قبل از شروع رابطه جنسی بپرهیزید و حتماً قبل از رابطه مثانه را بطور کامل تخلیه نمایید.

•    وضعیت های مختلف را امتحان کنید. تغییر وضعیت می تواند نشت ادرار را کاهش دهد.

•    ورزش های Kegel را انجام دهید. ورزش های تقویت عضلات لگنی می تواند عضلات این ناحیه را تقویت کرده و نشت ادرار را کاهش دهد.

•    آمادگی داشته باشید. دستمال توالت یا پُدهای یکبار مصرف در دسترس داشته باشید تا نگرانی شما کاهش یابد.

کمک بخواهید

بی اختیاری با افزایش سن درمان نمی شود. درمان ها معمولاً سبب کاهش اثر بی اختیاری بر زندگی شما می شود. بی اختیاری ادراری استرسی گاهی قابل درمان است.

پزشکی را پیدا کنید که برای درمان شما مشتاق بوده و بهترین راه درمان را بیابد. انتخاب درمان مناسب باید به کمک شما و پزشک باشد. اگر پزشک نخواهد در مورد نقاط مثبت و نقاط ضعف گزینه های مختلف درمان صحبت کند، به پزشک دیگری مراجعه نمایید.