زنانی که پس از یائسگی طبیعی (بدون جراحی) تحت هورمون درمانی استاندارد قرار می گیرند معمولاً استروژن و پروژستین (پروژسترون ساخت دست بشر) دریافت می کنند. این هورمون ها می توانند عوارض پس از یائسگی مربوط به واژن مثل خشکی، خارش، سوزش و ناراحتی طی آمیزش را نیز التیام بخشند. هورمون درمانی طولانی مدت برای پیشگیری از مشکلات پس از یائسگی دیگر به طور رایج تجویز نمی شود. اما زنانی که برای دوره کوتاهی استروژن دریافت می کنند از عوارض یائسگی رهایی می یابند و احتمال دارد در برابر موارد زیر محافظت شوند:

• پوکی استخوان (استئوپروز): مطالعات نشان می دهد هورمون درمانی می تواند از اتلاف استخوان پس از یائسگی پیشگیری کند و بدین ترتیب احتمال شکستگی های لگن ناشی از پوکی استخوان را کاهش دهد.

• سرطان کولورکتال (کولون و رکتوم): مطالعات نشان می دهند که هورمون درمانی می تواند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش دهد.

• بیماری قلبی: برخی داده ها حاکی از آن است که مصرف استروژن در اولین سال های پس از یائسگی می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.

در زنانی که به طور طبیعی یائسه شده اند، معمولاً مصرف استروژن در کنار پروژستین (فرم پروژسترون ساخته شده توسط انسان) تجویز می شود. این بدان علت است که استروژن بدون پروژستین ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان رحم شود. زنانی که به علت هیسترکتومی (در آوردن رحم) یائسه می شوند می توانند فقط استروژن دریافت کنند.

در بزرگترین کارآزمایی بالینی که تا به امروز انجام گرفته، مخلوطی از استروژن-پروژستین (Prempro) خطر بروز برخی موارد جدی را در پی داشته است. طبق این مطالعه 10000 زن برای مدتی بیش از یک سال، ترکیبی از استروژن و پروژسترون دریافت کردند و نتایج آن به شرح زیر است:

• بیماری قلبی در زنانی که دارو دریافت کردند 7 مورد بیش از زنانی بود که دارو نما مصرف کردند.
• سرطان پستان در زنانی که دارو دریافت کردند8 مورد بیش از زنانی بود که دارو نما مصرف کردند.
• سکته مغزی در زنانی که دارو دریافت کردند 8 مورد بیش از زنانی بود که دارو نما مصرف کردند.
• لخته های خونی در زنانی که دارو دریافت کردند 18 مورد بیش از زنانی بود که دارو نما مصرف کردند.
• ماموگرافی های غیر طبیعی افزایش یافتند که البته بیشترشان مثبت کاذب بود.

در این مطالعه افزایش خطر سرطان پستان یا بیماری قلبی در بین زنانی که تنها استروژن دریافت می کردند گزارش نشد. هرچند در 10000 زنی که برای مدت بیش از یک سال تنها استروژن دریافت کردند تجربیات زیر گزارش شد:

• سکته مغزی در زنانی که دارو دریافت کردند 12 مورد بیش از زنانی بود که دارو نما مصرف کردند.
• لخته های خونی در زنانی که دارو دریافت کردند 6 مورد بیش از زنانی بود که دارو نما مصرف کردند.
• افزایش ماموگرافی های غیرطبیعی

تاثیر هورمون درمانی بر نتیجه ماموگرافی مهم است،چرا که نشانگر آنست که زنانی که هورمون درمانی می کنند باید به طور مرتب مورد ماموگرافی و آزمایشات دیگر قرار گیرند.

چه کسانی باید هورمون درمانی شوند؟

علی رغم خطراتی که استروژن برای سلامتی دارد، هنوز به عنوان استاندارد طلایی برای درمان علائم یائسگی در نظر گرفته می شود. احتمال خطر قطعی برای زنی که هورمون درمانی می کند،بسیار کم (تا حدی که با توجه به علائمی که فرد از آن رنج می برد قابل قبول باشد) است. در موارد زیر ممکن است فواید هورمون درمانی نسبت به خطرات آن ارجح باشد:

• در صورت رنج بردن از گر گرفتگی متوسط تا شدید و علائم دیگر یائسگی
• در صورتی که توده استخوانی کاهش یابد و فرد قادر به تحمل و بهره بردن از درمان های دیگر نباشد.
• در صورتی که فرد دچار یائسگی زودرس (پیش از 40 سالگی شده باشد یا تخمدان ها دچار نارسایی زود هنگام پیش از 40 سالگی شده باشند).

زنانی که دچار یائسگی یا نارسایی تخمدان زودرس می شوند نسبت به زنانی که در سن 50 سالگی دچار حالات مذکور می شوند در معرض خطرات متفاوتی قرار می گیرند، از جمله:

• کاهش احتمال خطر سرطان پستان
• افزایش خطر پوکی استخوان
• افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی (CHD)

به علاوه، به نظر می رسد هورمون درمانی در صورت شروع زود هنگام پس از یائسگی در زنان جوان، خطر پوکی استخوان و بیماری قلبی -عروقی را کاهش می دهد. در زنانی که دچار یائسگی زود هنگام می شوند، اثرات حفاظتی هورمون درمانی ممکن است گاهی بر خطرات ناشی از آن ارجح باشد. در مورد آن دسته از خطرات هورمون درمانی که می توانند منحصرا در شما صادق کنند با پزشکتان صحبت کنید.

چه کسانی باید از هورمون درمانی اجتناب کنند؟

زنان مبتلا به سرطان پستان، بیماری قلبی یا دارای سابقه لخته شدن خون، احتمالاً نباید جهت برطرف نمودن علائم یائسگی از هورمون درمانی استفاده کنند. زنانی که از علائم یائسگی رنج نمی برند نباید جهت پیشگیری از زوال حافظه یا سکته مغزی از هورمون درمانی استفاده کنند. به جای آن می توانند از پزشکشان در مورد داروهای قابل مصرف یا ایجاد تغییر در سبک زندگی به منظور حفاظت طولانی مدت در برابر این مشکلات سوال کنند.

در صورت هورمون درمانی چگونه می توان خود را در برابر خطرات جانبی محافظت نمود؟

در مورد راهکارهای زیر با پزشک مشورت کنید:

• شروع در زمان مناسب: خطر بیماری قلبی ناشی از هورمون درمانی به طور معناداری در زنان زیر 60 سال کمتر است. در واقع، برخی مطالعات پیشنهاد می کنند که  شروع مصرف استروژن در سالهای ابتدایی پس از یائسگی ممکن است اثر محافظتی بر قلب داشته باشد.

• میزان مصرف دارو را به حداقل برسانید: برای درمان علائم یائسگی از کمترین دوز موثر دارو در کوتاهترین زمان ممکن استفاده کنید. در صورتی که علائم پایدار و ناتوان کننده باشند پزشک ممکن است درمان طولانی مدت تر را توصیه کند، اما برای اطمینان از برتری داشتن منافع هورمون درمانی نسبت به خطرات آن مرتبا فرد را پایش می کند.

• بهترین شیوه استعمال دارو را در مورد خود بیابید: استروژن می تواند به صورت قرص، پچ، ژل، کرم واژنی، شیاف آهسته رهش یا حلقه نصب شونده در واژن مصرف شود. اگر فرد فقط از علائم واژنی رنج می برد، استروژن در شکل های کرم واژنی، قرص یا حلقه معمولا انتخاب بهتری نسبت به کپسول یا پچ پوستی است. این بدان علت است که استروژنی که مستقیما در واژن استفاده می شود نسبت به استروژن به فرم کپسول یا پچ پوستی، در دوز پائین تری اثربخشی خود را اعمال می کند .

در صورتی که فرد هیسترکتومی (در آوردن رحم) نکرده است و از هورمون درمانی به شکل پچ پوستی یا دهانی استفاده می کند، لازم است از پروژستین نیز که در شکل های قرص، قرص های ترکیبی، ژل واژنی، وسیله داخل رحمی یا پچ پوستی ترکیبی موجود است، استفاده کند. پزشک می تواند در انتخاب مفیدترین و راحت ترین و کم خطرترین روش مصرف به فرد کمک کند.

در صورتی که فرد قادر به هورمون درمانی نباشد چه می تواند بکند؟

زنان مجبور نیستند با یائسگی بجنگند. فرد ممکن است قادر باشد با به کارگیری شیوه های سالم زندگی علائم یائسگی را مدیریت کند. در واقع، پزشک ممکن است پیش از تجویز دارو تغییر عادات ورزشی و رژیم غذایی را توصیه کند. اگر ایجاد تغییر در شیوه زندگی برای رهایی از علائم آزار دهنده یائسگی کافی نبود، داروهای زیادی به جز هورمون درمانی برای حل مشکلات وجود دارند.

خلاصه کلام آنکه: هورمون درمانی کاملا خوب یا کاملا بد نیست.

واضح است که هورمون درمانی، نوشدارویی برای بیماری های وابسته به سن نیست، اما همه اخبار نیز به زیان آن نیست. بهترین راه مشخص نمودن اینکه آیا هورمون درمانی انتخاب خوبی برای درمان شما می باشد یا نه این است که با پزشکتان در مورد علائم شخصی و خطرات سلامتی خود صحبت کنید و این مشورت را در سالهای یائسگی نیز ادامه دهید. از آنجا که محققان در مورد هورمون درمانی و درمان های دیگر علائم یائسگی مطالب جدیدی می آموزند، ممکن است توصیه ها تغییر کند. به طور مرتب با پزشک در مورد روش فعلی درمان خود گفتگو کنید تا اطمینان یابید که در حال به کار گیری بهترین روش هستید.