پیش از اهدای خون، فرد یک فرم سابقۀ پزشکی محرمانه را پر می کند که شامل سؤالاتی است که برخی از رفتارهای پر خطر آلوده کنندۀ خون را مورد بررسی قرار می دهد. تمامی این اطلاعات به صورت محرمانه باقی می ماند. به دلیل عفونت های منتقل شونده از طریق خون همۀ افراد نمی توانند خون اهدا کنند. گروه های زیر جزء افراد پر خطری محسوب می شوند که نمی توانند خون اهدا کنند:
- افرادی که سابقۀ تزریق مواد مخدر و برخی داروها بدون تجویز پزشک داشته اند. مانند تزریق غیرقانونی استروئید ها یا مخدرها.
- افرادی که از کنسانتره های منعقد کنندۀ خون استفاده کرده اند.
- افرادی که مبتلا به ایدز هستند.
- افرادی که روابط جنسی نامشروع داشته اند.
- افرادی که پس از تولد یازده سالگی خود مبتلا به هپاتیت شده است.
- افرادی که برای مداوای پسوریازیس از اترتینات استفاده کرده اند.
- افرادی که مبتلا به بیماری کروتزفلد جاکوب هستند یا از بستگان خونی آنها شخصی مبتلا به این بیماری است.
شخص اهدا کننده همچنین تحت یک معاینۀ فیزیکی مختصر نیز قرار می گیرد تا فشار خون، نبض و دمای بدن او اندازه گیری شود. یک نمونۀ خون کوچک از انگشت شخص گرفته می شود تا میزان هموگلوبین خون فرد بررسی شود. در صورتی که غلظت هموگلوبین خون فرد طبیعی باشد، شخص می تواند خون اهدا کند.
طی اهدای خون
فرد اهداکننده روی تختی دراز می کشد یک بازوبند دور بازوی فرد بسته می شود تا وریدهای دست پر از خون شود به این ترتیب وریدها مشخص تر می شود و سرنگ راحت تر به داخل ورید هدایت می شود و همچنین کیسۀ خون سریع تر پر می شود. محل خون گیری تمیز می شود. یک سرنگ تازه داخل ورید هدایت می شود. این سرنگ از طریق یک تیوپ پلاستیکی نازک به یک کیسۀ جمع آوری خون متصل است. زمانی که سرنگ در داخل ورید قرار داده می شود شخص با چند بار باز و بسته نمودن مشت خود، به جریان خون در وریدها کمک می کند. در ابتدا خون را در لولۀ آزمایش جمع آوری می کنند. سپس خون را در داخل کیسۀ اهدای خون جمع آوری می کنند. معمولاً سرنگ به مدت 10 دقیقه در ورید باقی می ماند. سپس سرنگ را از ورید خارج کرده و محل آن را پانسمان کوچکی می کنند و چسب می زنند.
در شیوۀ دیگری از اهدای خون که بسیار هم رایج است، خون از بازوی فرد اهدا کننده به داخل دستگاهی پمپ می شود که اجزای خاص آن مانند پلاکت ها را جدا می کند. سپس باقی خون دوباره به ورید فرد اهدا کننده باز می گردد. در این روش این امکان وجود دارد که فقط اجزای خونی مورد نیاز از فرد اهدا کننده دریافت شود. فقط این روش طولانی تر از روش قبل است و یک تا دو ساعت به طول می انجامد.
پس از خونگیری
پس از اهدای خون فرد تحت نظر باقی می ماند و می تواند در آنجا استراحت کند و تغذیۀ سبکی داشته باشد. پس از 15 دقیقه فرد می تواند محل را ترک کند. پس از اهدای خون:
- به مدت دو روز سعی کنید مایعات بیشتری مصرف کنید.
- از انجام فعالیت فیزیکی شدید یا حمل اجسام بسیار سنگین تا 5 ساعت پس از اهدای خون اجتناب کنید.
- در صورتی که احساس سبکی در سر داشتید دراز بکشید و پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا این اجساس برطرف شود.
- پانسمان محل ورود سرنگ را حداقل تا 4 الی 5 ساعت روی بازوی خود نگاه دارید.
- در صورتی که پس از برداشتن پانسمان خونریزی داشتید محل خونریزی را فشار دهید و دست خود را به مدت 3 تا 5 دقیقه بالا نگاه دارید.
- در صورتی که خونریزی و یا کبودی زیر جلد اتفاق افتاد یک کیسۀ سرد را به طور متناوب طی 24 ساعت اول در محل قرار دهید.
- در صورتی که احساس درد در بازو داشتید، از یک مسکن مانند استامینوفن استفاده کنید. از مصرف آسپرین یا ایبوپروفن و ... اجتناب کنید.
در صورتی که فراموش کردید هر مشکلی را پیش از اهدای خون به مرکز اهدای خون اطلاع دهید و یا پس از اهدای خون مشکلی برایتان پیش آمد با این مرکز تماس بگیرید. همچنین در موارد زیر با مرکز اهدای خون تماس بگیرید:
- در صورتیکه پس از استراحت و تغذیۀ کافی، حالت تهوع، سبکی سر و یا سرگیجه همچنان ادامه داشت.
- در صورتیکه پس از برداشتن پانسمان متوجه برآمدگی، خونریزی و درد در محل سرنگ شدید.
- در صورتیکه احساس درد پیش رونده در دست و انگشتان خود داشتید.
- در صورتیکه طی 4 روز پس از اهدای خون دچار بیماری با علائم سرماخوردگی یا آنفلوآنزا شدید مانند تب، سر درد یا گلو درد. عفونت باکتریایی می تواند از طریق خون
شما به فرد دریافت کنندۀ خون منتقل شود، بنابراین اطلاع این موضوع به مرکز اهدای خون اهمیت دارد تا در صورت لزوم از استفادۀ خون شما اجتناب کند.