کلینیک آندومتریوز و نازایی

کلینیک آندومتریوز و نازایی

اندومتریوز همیشه نازایی نمی‌آورد.

جام جم آنلاین: بیماری اندومتریوز را می‌شناسید؟ با علائم آن آشنا هستید؟ می‌دانید کدام علامت، زنگ هشدار بروز این بیماری را به صدا درمی‌آورد؟ شاید فکر کنید درد و ناباروری تنها نشانه اندومتریوز است؛ در حالی‌که متخصصان می‌گویند نشانه‌های این بیماری براساس مکان قرارگیری بافت داخلی رحم، بسیار متفاوت خواهد بود.

با این توضیح مشخص می‌شود همه خانم‌ها باید اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری درباره این بیماری داشته باشند تا به​موقع بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند.
دکتر آمنه‌سادات حقگو، جراح و متخصص زنان و زایمان در گفت‌وگو با ​جام‌جم​ این بیماری را چنین تعریف می‌کند: اندومتریوز اختلالی است که طی آن بافت اندومتر (بافت داخل حفره رحم) در جایی خارج از رحم قرار می‌گیرد و براساس مکان قرارگیری، علائم متفاوتی ایجاد می‌کند.
به گفته وی، این بیماری جنبه ژنتیکی دارد، به بیان دیگر اگر یکی از بستگان درجه اول فرد به این بیماری دچار شده باشد، خطر اندومتریوز هفت برابر افزایش می‌یابد، ولی عوامل دیگری هم به غیر از ژنتیک، در فعال شدن و بروز بیماری دخالت دارد.
این پزشک متخصص می‌افزاید: هرچه سن اولین بارداری کمتر و سن یائسگی زودتر باشد، احتمال بروز این بیماری کاهش می‌یابد؛ در واقع بارداری، بیماری را برای مدتی خاموش می‌کند و درمان‌های طبی این بیماری نیز بر​همین اساس است.

یک بیماری با چند نشانه

با توجه به این‌که بافت اندومتر می‌تواند در هر نقطه‌ای از حفره لگن و خارج از رحم نفوذ کرده و رشد کند، براساس مکان قرارگیری، شرایط و علائم متفاوتی را نیز ایجاد خواهد کرد.
دکتر حقگو با اشاره به این موضوع​ یادآور می‌شود: با این‌که اندومتریوز نشانه‌های متفاوتی مانند علائم رحمی، گوارشی یا ادراری ایجاد خواهد کرد، ولی درد زمان قاعدگی یا هنگام نزدیکی، درد‌های مزمن لگنی و کاهش باروری از جمله شایع‌ترین علائم این بیماری به حساب می‌آید.
وی می‌گوید: درد برخی بیماران مبتلا به اندومتریوز خفیف است و گروهی هم از درد شدید لگنی که گاهی با تیرکشیدن به پاها یا مجاری ادراری و مقعد همراه است، شکایت می‌کنند. البته باید توجه داشته باشید​ شدت درد معمولا ارتباطی با شدت بیماری ندارد؛ به این معنی که ممکن است کسی اندومتریوز شدیدی داشته باشد، ولی چون نزدیک به اعصاب نبوده، درد آزاردهنده‌ای را حس نکند یا در مقابل، فردی که اندومتریوز خیلی خفیفی دارد، می‌تواند درد شدیدی را تجربه ‌کند.
این پزشک متخصص در مورد کاهش باروری ناشی از این بیماری می‌گوید: اگر اندومتریوز از نوع شدید یا متوسط یا همراه با گرفتاری لوله‌ها و تخمدان‌ها باشد، می‌تواند موجب ناباروری یا کاهش باروری فرد شود.
البته نباید تصور کنید همه افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، دچار ناباروری خواهند شد، چراکه به گفته دکتر حقگو اگر اندومتریوز خفیف باشد و محل درگیری هم نزدیک لوله‌ها و تخمدان‌ها نباشد، ممکن است هیچ تاثیری بر باروری فرد نداشته باشد و در چنین شرایطی فقط درد و اختلالات قاعدگی او را اذیت ‌کند بنابراین شدت بیماری و میزان درگیری بیمار در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد؛ به عنوان مثال گاهی این بیماری میان زنانی مشاهده می‌شود که چند مرتبه بارداری داشته‌اند و همین مساله نشان می‌دهد اندومتریوز100 درصد عاملی برای نازایی نیست، اما 40 درصد موارد نازایی به علت اندومتریوز ایجاد می‌شود.
این پزشک متخصص زنان با تاکید بر این‌که ممکن است علائم بیماری اندومتریوز به صورت مشکلات گوارشی بروز کند، می‌گوید: گاهی علائم این بیماری به صورت مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر نمایان می‌شود و ممکن است با درد، تهوع و استفراغ، درد هنگام اجابت مزاج و تغییر عادات دفع همراه باشد و حتی در موارد شدیدتر ممکن است به انسداد روده منجر شود.
به همین دلیل بسیاری از بیماران مبتلا به اندومتریوز بارها به کلینیک‌های گوارشی مراجعه می‌کنند ، در حالی که مشکل اصلی​ چیز دیگری است. به گفته وی، افرادی که دچار سقط‌های خود به خود می‌شوند و کسانی که در دوران قاعدگی خونریزی‌های غیرطبیعی دارند هم ممکن است دچار این بیماری باشند و حتما باید بررسی‌های دقیق‌تری در مورد آنها انجام شود.
دکتر حقگو در مورد علائمی که در سیستم ادراری ایجاد می‌شود، می‌گوید: اگر اندومتریوز به دستگاه ادراری نفوذ کند، با توجه به مکان قرارگیری، علائم ادراری متفاوتی ایجاد خواهد کرد؛ وجود خون در ادرار، درد پهلوها، تکرر ادرار و درد هنگام دفع ادرار بخصوص در زمان قاعدگی از جمله علائم ادراری این بیماری است.
به گفته وی، در موارد بسیار نادری هم ممکن است اندومتریوز به ریه نفوذ پیدا کند که به صورت سرفه‌های خونی در زمان قاعدگی نمایان می‌شود.
این پزشک متخصص تاکید می‌کند: در بسیاری از موارد هم اندومتریوز بدون علامت بوده و به صورت کاملا اتفاقی​ مشخص و مراحل درمان آن آغاز می‌شود.

اندومتریوز، بیماری شایع زنانه

اندومتریوز بیماری شایعی است یا نه؟ این یکی از سوالات متداولی است که خیلی از خانم‌ها از پزشک خود می‌پرسند تا در مورد میزان شیوع بیماری اطلاعات دقیقی کسب کنند. دکتر حقگو با اشاره به این‌که تشخیص اندومتریوز کار ساده‌ای نیست، می‌گوید: با توجه به این‌که اندومتریوز به راحتی تشخیص داده نمی‌شود، بنابراین آمار دقیقی هم در مورد میزان شیوع آن وجود ندارد؛ ولی در هر صورت می‌توان گفت این بیماری یکی از مشکلات شایع به حساب می‌آید.
به گفته وی، میزان شیوع بیماری میان افرادی که دچار نازایی یا دردهای لگنی هستند، 20 تا 90 درصد بوده و میان افرادی که باروری داشته‌اند نیز حدود 3 تا 43 درصد متغیر است.

چطور بیماری را تشخیص دهیم؟

دکتر حقگو با تاکید بر این‌که شناخت بیماری، مهم‌ترین نکته برای تشخیص آن است، می‌گوید: با توجه به طیف گسترده علائم اندومتریوز و همچنین نداشتن اطلاعات کافی در این زمینه، افراد براحتی نمی‌توانند آن را تشخیص دهند. در حالی‌که به نظر می‌رسد با توجه به میزان شیوع و عوارضی که ایجاد می‌کند، حتما باید اقداماتی برای شناخت بهتر و بیشتر بیماری انجام شود. در واقع خوب است همان‌طور که مردم درباره بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون اطلاعات اولیه دارند در این زمینه هم آگاه باشند.
وی با اشاره به این‌که هنوز روش ساده‌ای برای تشخیص این بیماری وجود ندارد، یادآور می‌شود: اولین نکته، شناخت علائم بیماری و معاینه دقیق از سوی فردی متخصص و آگاه است. همچنین باید در نظر داشته باشید آزمایش‌ها، ام‌آرآی و سونوگرافی برخلاف سایر بیماری‌ها چندان کمکی به تشخیص این مشکل نمی‌کند؛ البته زمانی که ضایعات اندومتریوز به صورت کیست نمایان شود، در سونوگرافی مشخص و تشخیص داده خواهد شد، ولی تا زمانی که ضایعات به صورت لکه‌های اندومتریوز باشد، این شیوه‌ها کمکی به تشخیص بیماری نمی‌کند.
به گفته این پزشک متخصص، تنها راه تشخیص بیماری در مراحل اولیه، لاپاراسکوپی (جراحی با کمترین برش) است که به صورت قطعی می‌تواند وجود بیماری را مشخص کند. باید دقت داشته باشیم اندومتریوز در مراحل اولیه به شکل ضایعات بسیار ظریف مانند کک‌ومک در کف لگن دیده می‌شود و به همین دلیل حتما باید به قسمت‌هایی که مشکوک به ضایعات اندومتریوز است دقت شود؛ چراکه همین ضایعات کوچک می‌تواند عمیق و مشکل‌ساز شود. بنابراین لاپاراسکوپی باید از سوی گروهی انجام شود که در این زمینه تجربه کافی داشته و آموزش دیده‌ باشند.
دکتر حقگو با تاکید بر این‌که تشخیص سریع و بموقع بیماری بسیار مهم است و موجب سهولت درمان می‌شود، می‌گوید: اندومتریوز به عنوان یک بیماری عودکننده شناخته می‌شود؛ ولی در صورتی که بتوان تمام ضایعات را به طور کامل برداشت، احتمال عود هم کاهش می‌یابد. به گفته وی، لاپاراسکوپی محدودیت‌هایی هم دارد و همه افراد نمی‌توانند از این روش برای درمان استفاده کنند که در چنین شرایطی و در صورت لزوم، می‌توان از جراحی باز کمک گرفت؛ البته جراحی باز فقط برای از بین بردن ضایعات بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد، چراکه ضایعات بسیار کوچک اصلا در این روش به چشم نمی‌آید.
این پزشک متخصص می‌افزاید: در صورت روبه‌رو شدن با علائم مربوط به این بیماری که بخصوص در دوران قاعدگی تشدید می‌شود، حتما باید برای بررسی‌های بیشتر به پزشک متخصص مراجعه و طبق نظر او اقدام به درمان کنید.
حرارت، پرتوها، فلزات، آفت کش‌ها، حلال‌های شیمیایی، استروژن‌های صنعتی، سیگار و مواد مخدر، الکل، دارو و افزودنی‌های غذایی از عوامل محیطی مضر برای دستگاه تولید مثل به شمار می‌آیند که به عنوان یکی از دلایل اندومتریوز مطرح می‌شوند. رحم زن باردار نخستین محیطی است که انسان با آن مواجه می‌شود و در صورتی که سموم محیطی و آلاینده‌ها در بدن تجمع یافته باشند از طریق بند ناف و شیر به فرزند منتقل می‌شود و رشد و نمو و باروری آینده او را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
 

آندومتریوز چیست؟
آندومتریوز یکی از بیماری‌های مهم زنان است که اکنون میلیون‌ها زن و دختر را در سراسر جهان درگیر کرده است. معمولاً این بیماری بین سنین 25 تا 44 سالگی بروز می‌یابد ولی گاهی در نوجوانان نیز دیده می‌شود. اندومتریوز مزمن که با درد شدید همراه است، حاصل یک ناهنجاری در رشد لایه درونی رحم به نام آندومتریوم است. زمانی که این بافت از جایگاه اصلی خود خارج می‌شود و با رشد غیر طبیعی به قسمت‌های مجاور رسوخ می‌کند، آندومتریوز و به دنبال آن درد و ناراحتی و دیگر پیامدهای مرتبط بروز می‌یابد. تجاوز لایه آندومتریوم به تخمدان‌ها، لوله‌های تخمدان‌ها، قسمت‌های خارجی رحم، کانال زایمان و یا حتی به روده و مثانه نیز کشیده می‌شود.
 

آندومتریوز ممکن است به دلایل زیر ایجاد گردد:
عوامل ارثی، اختلال‌های هورمونی، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، برخی مواد شیمیایی مانند دیوکسین و سابقه عفونت‌های ویروسی.
 

علائم آندومتریوز

    اندومتریوز ممکن است با درد شدید قبل از قاعدگی و حتی ضمن آن و یا بعد از آن بروز نماید.
    اندومتریوز ممکن است با درد شدید حین آمیزش جنسی تظاهر نماید.
    ممکن است تنها علامت اندومتریوز نازایی باشد.
    تنها علامت اندومتریوز ممکن است درد شدید ضمن دفع ادرار در طول دوره قاعدگی باشد.
    درد شدید هنگام دفع مدفوع طی دوره قاعدگی از دیگر علایم اندومتریوز می تواند باشد.
    اندومتریوز ممکن است بدون علامت باشد.
    اختلال گوارشی نظیر اسهال، یبوست و حالت تهوع نیز می تواند همراه با اندومتریوز باشد.
    علائم دیگر نظیر آلرژی، آسم، عفونت مکرر اندام‌های تناسلی نیز گاها نشانگر اندومتریوز هستند.
    لکه بینی از علایم شایع اندومتریوز است.
    خونریزی  غیر طبیعی قاعدگی نیز می تواند تظاهری از اندومتریوز باشد.
    خونریزی در زمان نزدیکی از مواردی است که بسیار پر اهمیت است و می تواند نشانگر بیماری های دهانه رحم، عفغونت ها ،اندومتریوز سرطان رحم و… باشد.
    احساس سنگینی زیر شکم نیز می تواند از علایم این بیماری باشد.
    سقط خود به خود و سقط تکراری (راجعه) ممکن است تنها دلیلش اندومتریوز باشد.
    ناباروری و نازایی  در بسیاری از موارد در زمینه اندومتریوز اتفاق می افتد.
    علایم گوارشی (اتساع شکمی،نفخ،تغییر عادات مدفوع ،خونریزی مقعدی دوره ای ،یبوست ،اسهال)
    علایم ادراری (درد پهلو،سوزش ادرار،خون در ادرار(هماچوری))
    توده قابل لمس شکمی
    علایم آزمایشگاهی: ممکن است اندومتریوز هیچ علامتی آزمایشگاهی نداشته باشد ولی گاها با افزایش ca 125 همراه است.ممکن است در اندومتریوز خفیف عدد ca 125 بین 14-31  باشد و در اندومتریوز شدید د ممکن است عدد ca 125 بین 13-95 باشد.
    علایم بالینی: اندومتریوز در معاینه ممکن است علامتی نداشته باشد ،ولی  در بیماری که در معاینه و  لمس رحم احساس درد نماید و یا اگر بتوان در معاینه کیست تخمدانی اندومتریوم (کیست شکلاتی یا اندومتریوما) را لمس نمود باید به اندومتریوز شک نمود.

محیط زیست و ناباروری

امروزه از سموم و آفت کش‌ها به شکل گسترده در کشاورزی و صنایع پلاستیکی استفاده می‌شود که مصرف آن‌ها به شدت برای باروری و سیستم هورمونی انسان مضر است. بررسی‌ها نشان داده است در زنانی که در مواجهه طولانی و زیاد با این نوع مواد قرار دارند، احتمال سقط جنین بسیار بالا است. دود استرس و آلودگی هوا نیز اگر چه در ظاهر در بروز ناباروری بی تأثیر به نظر می‌رسند اما در واقع، به ویژه درآقایان بر تولید اسپرم تأثیر می‌گذارند.
بیماری‌هایی چون آندومتریوز در خانم‌ها، به دلیل ایجاد مواد التهاب زا و چسبندگی می‌تواند مانع باروری در آن‌ها شود. در ضمن آفت کش‌ها، کودها و سرب‌های موجود در فرآورده‌های کشاورزی همگی نیترات بالایی دارند که بر بارداری تأثیر می‌گذارد. هورمون‌های موجود در گوشت دام‌ها می‌تواند جلوی تخمک گذاری را در زنان بگیرد و سبب بروز بیماری‌های تخمدان پلی کیستیک شود. آنتی بیوتیک‌های موجود در غذای دام‌ها سبب مقاوم شدن بدن به آنتی بیوتیک‌ها می‌شود و در بسیاری از بیماری‌ها، تجویز آنتی بیوتیک معمولی مؤثر نخواهد بود.
افزایش تماس با ترکیبات استروژنی مصنوعی نیز به عنوان یکی از دلایل ناباروری مطرح است. داروها و محصولات لبنی غیر ارگانیک، گوشت‌ها، ماهی‌های صید شده از آب‌های آلوده، حشره کش‌ها و مواد حاوی پلاستیک، دارای هورمون‌اند. تأثیر مقادیر بالای استروژن در مردان، کاهش تولید اسپرم و در زنان ایجاد کیست‌های تخمدانی و رحمی است که بر باروری مؤثر خواهد بود.

دی اکسان و آندومتریوز

دی اکسان به عنوان ناخالصی در مواد اولیه محصولاتی که کف تولید می‌کنند مانند محصولات شوینده، دترجنت، شامپوها و برخی مواد آرایشی وجود دارد و از طریق محصولات آرایشی بهداشتی یا حین استفاده در آزمایشگاه می‌تواند به هوا، آب یا خاک منتقل شود. دی اکسان ممکن است به صورت بخار در هوا باقی بماند یا از خاک شسته شود و در آب بدون آن که تجزیه شود باقی بماند. از خطرهای تماس دی اکسان با پوست انسان و حیوانات، ابتلا به سرطان کبد، سرطان کلیه، سرطان سینه، آندومتریوز، حساسیت چشمی و پوست و عدم توانایی تولید مثل (کاهش میزان اسپرم در پستانداران نر) را می‌توان نام برد.
این ترکیب با ماده‌ای شیمیایی با عملکرد مشابه استروژن است که بدن انسان آن را به اشتباه به عنوان یک هورمون می‌پذیرد. البته خواص این مولکول اصلاً شبیه به هورمون نیست و حتی از نظر شیمیایی هم به هورمون شباهتی ندارد. در حقیقت بدن انسان فریب می‌خورد و فکر می‌کند که از نظر شیمیایی، این ماده یک استروژن است. در واقع دی اکسان رفتاری شبیه استروژن دارد و از این رو به آن بدل استروژن می‌گویند. بنابراین استفاده از مواد آرایشی-بهداشتی یا غذایی که در پلاستیک‌های غیر مطمئن بسته بندی شده‌اند (معمولاً پلاستیک‌های نرم حاوی ترکیبات بدل استروژن هستند) باید محدود گردد.

کنترل آندومتریوز با رژیم غذایی

مطالعه‌های جدید نشان داده است که ایجاد تغییرات مفید و مؤثر در رژیم غذایی افراد، مشابه روش درمانی کمکی می‌تواند به سلامتی فرد کمک کند. البته باید در نظر داشت که استروژن (هورمون زنانه) مسئول اصلی ایجاد کننده مشکلات موجود در فرد مبتلا به آندومتریوز است. به همان اندازه که سیستم ایمنی ضعیف در ایجاد آندومتریوز نقش دارد، مقدار بالای استروژن در بدن نیز مسئول بروز بسیاری از علائم این بیماری است. با اجرای یک برنامه غذایی منظم می‌توان هورمون‌ها ی بدن را تنظیم کرد، سیستم ایمنی را تقویت و در نهایت آندومتریوز را کنترل کرد.

درمان رایج آندومتریوز

درمان این بیماری به طور عمده، هورمون درمانی و در موارد پیشرفته، جراحی است. آشکار است که هورمون درمانی یک سری عوارض جانبی مانند چاقی، جوش، رشد موهای زاید، خون ریزی بین دو قاعدگی، ناراحتی کبدی، خشکی واژن، افزایش اشتها، خون ریزی زیر پوست، گر گرفتگی، گاهی تحلیل کلسیم از استخوان‌ها و نیز نوسانات خلقی به همراه دارد.

اهمیت رژیم غذایی در باروری

محیط زیست پایدار در شرایطی حاصل می‌شود که به زنان فرصت ایجاد خانواده و زندگی پایدار داده شود. زنان مسئولیت مهمی در اداره خانواده دارند، عموماً به رموز محیط زیست آشنایند وآن‌ها را نسل به نسل کامل‌تر کرده و به آیندگان سپرده‌اند.
“محصولات غذایی فراهم کننده بیشترین مواد مغذی و مقوی‌اند، درختان تأمین کننده حرارت و انرژی و سوختند،گیاهان خاصیت دارویی دارند و …”
زنان به تمامی این رموز آگاهی کامل دارند. زنان نیمی از جمعیت جامعه و پدید آورنده کل آن هستند. با توجه به نیازهای تغذیه‌ای زنان در دوران‌های مختلف زندگی و آموزش آن‌ها، پرورش نسل سالم و با نشاط آینده و دستیابی به توسعه پایدار را تضمین می‌کند. امروزه شواهدی محکم مبنی بر تأثیر رژیم غذایی بر باروری زنان وجود دارد.

تعدادی از مواد غذایی که احتمال باروری زنان را افزایش می‌دهند، در زیر به اختصار بیان می‌شود:

کربوهیدرات‌هایی با قابلیت هضم پایین مانند پاستا و غلات کامل: زنانی که کربوهیدرات‌های با شاخص گلایسمی بالا (کربوهیدرات‌هایی که به سرعت هضم می‌گردند) مانند برنج سفید و سیب زمینی، بیشتر مصرف می‌کنند نسبت به زنانی که کربوهیدرات‌های با شاخص گلایسمی پایین مانند برنج قهوه‌ای، نان سبوس دار و غلات کامل مصرف می‌کنند، نود و دو درصد بیشتر در معرض ناباروری و اختلال عملکرد تخمدان قرار دارند.

پروتئین‌هایی با منابع گیاهی: زنانی که میزان بالایی پروتئین حیوانی مصرف می‌کنند، احتمال ناباروری تخمدان در آن‌ها سی و نه درصد بالاتر است. حبوبات، آجیل‌ها و تخم مرغ از منابع مطلوب پروتئینی در این زمینه به شمار می‌آیند.

چربی‌های سالم: چربی‌های سالم حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع‌اند که در ساختارشان یک یا چند پیوند دو گانه وجود دارد. روغن زیتون، روغن کانولا، گردو، بادام هندی و دانه‌هایی مانند آفتاب گردان و کدو تنبل از منابع غنی این اسیدهای چرب محسوب می‌شوند. چربی‌های سالم بدن را در کاهش مقاومت به انسولین، مرحله پیش دیابت و التهاب یاری می‌کنند. در ضمن مقاومت به انسولین و التهاب از عواملی‌اند که می‌توانند به ناباروری تخمدان در زنان کمک کنند. مصرف اسیدهای چرب ترانس نیز خطر ناباروری تخمدان را افزایش می‌دهند.

شیر سالم محصولات لبنی پر چرب: مصرف شیر بدون چربی موجب تغییرات هورمونی در زنان می‌شود و آثاری منفی بر باروری تخمدان آن‌ها به جای می‌گذارد. مصرف یک یا دو واحد از محصولات لبنی بر پایه شیر کامل در روز برای زنان در سنین باروری توصیه می‌گردد.

شرایط رژیم غذایی مناسب جهت کمک به درمان ناباروری

نوع چربی: جایگزینی روغن‌های مایع و غیر اشباع به جای روغن‌های جامد هیدروژنه که دارای اسیدهای چرب ترانس‌اند.

ویتامین C: ویتامین C به جلوگیری از ایجاد نقص در اسپرم کمک می‌کند و جنبندگی آن را افزایش می‌دهد. مصرف حداقل 90 میلی گرم ویتامین C روزانه از طریق مصرف مواد غذایی غنی از این ویتامین (مرکبات، کلم بروکلی، توت فرنگی، طالبی، انبه و …) توصیه می‌شود. یک لیوان آب پرتقال در روز تقریباً 124 میلی گرم ویتامین C را می‌تواند تأمین کند. کمبود ویتامین C سبب می‌شود که اسپرم‌ها به هم نچسبند و این وضعیت سبب 16 درصد موارد ناباروری در مردان است.

روی: حتی کمبودهای کوتاه مدت روی می‌تواند حجم نطفه و سطح تستوسترون را کاهش دهد. گوشت‌ها، جگر و لوبیا منابع عالی روی‌اند.

اسید فولیک (B9): مردانی که سطح ویتامین B9 بدنشان پایین است، اسپرم کمتری دارند. غلات صبحانه، سبزیجات برگ سبز، عدس، لوبیا سفید و آب پرتقال از مواد غذایی این ویتامین‌اند.

کلسیم و ویتامین D: مصرف 1000 میلی گرم کلسیم و 400 واحد (10 میکروگرم) ویتامینD در روز می‌تواند قدرت باروری در مردان را بالا ببرد. منابع خوب کلسیم عبارتند از شیر، ماست کم چرب و کلم بروکلی و از منابع ویتامین D می‌توان به شیر و ماهی آزاد اشاره کرد.

ترکیبات آنتی اکسیدانی: مصرف مواد حاوی آنتی اکسیدان نظیر ویتامین C، ویتامین B، ویتامین A، سولفات روی و سلنیوم در بالا بردن قدرت باروری مردان تأثیر زیادی دارد. کو آنزیم Q10 که در روغن ماهی، مغزهای آجیلی، گوشت و ماهی یافت می‌شود، بتاکاروتن که در هویج یافت می‌شود و لیکوپن که در هندوانه و گوجه فرنگی به وفور یافت می‌شود، تأثیر بسیاری در درمان ناباروری مردان دارند. افراد باید زمانی که قصد باروری دارند، مواد غنی از این ریز مغذی‌ها را مصرف کنند و بنا به نظر متخصص، در صورت ضرورت، این ریز مغذی‌ها را به صورت مکمل‌های غذایی مصرف کنند.
کیفیت اسپرم تا حد زیادی به مصرف آنتی اکسیدان در رژیم غذایی بستگی دارد. آنتی اکسیدان‌ها مانند آنچه در میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد می‌توانند به جلوگیری از آسیب رسیدن به اسپرم که باعث تحرک آن‌ها می‌شود، کمک کنند. آنتی اکسیدان‌های گلوتاتیون و کریپتوگزانتین که بیشتر در سبزیجات، گوجه فرنگی، فلفل و پرتقال وجود دارند، قدرت و سلامت اسپرم را تضمین می‌کنند. مطالعه‌ها نشان می‌دهند زنانی که از یک رژیم غذایی سالم و مقوی بهره‌مندند، 66 درصد کمتر از بقیه زنان دچار ناباروری می‌شوند.

میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات با افزایش جنبندگی اسپرم باروری را در مردان تقویت می‌کنند. توصیه می‌شود مردان و زنان حداقل از 5 واحد میوه و سبزی در روز استفاده کنند.

شاید تأکید دوباره بر این نکته ضروری است که تغذیه سالم در زمان باروری و قبل از آن می‌تواند از ارکان مهم رویکرد احتیاطی در محیط زیست به حساب آید. گفتنی است استفاده از ترکیبات دیگر مانند انواع گیاهان دارویی و ترکیبات طبیعی دارای آنتی اکسیدان‌ها نیز در این حوزه قرار می‌گیرند.

چای سبز و آندومتریوز: مصرف چای سبز آثار بسیار مفیدی بر سلامت انسان دارد. این ماده ترکیبی سودمند برای زنان مبتلا به آندومتریوز است و این امر مربوط به توانایی چای سبز برای حفاظت از بدن در مقابل آثار سمی دی اکسین است. به نظر بسیاری از محققان، دی اکسین علت بروز آندومتریوز است. نتایج تحقیقات نشان داده است که مواد شیمیایی موجود در چای سبز قادر به حذف یک مولکول کلیدی است که نقش مهمی در پیشرفت سرطان بازی می‌کند. این مولکول، گیرنده آریل هیدروکربن یا AH است و دو ماده شیمیایی موجود در چای سبز، مشابه فلاوونوئیدهای موجود در انگور و بروکلی، مانع از فعالیت AH می‌شوند.

غذاهای مفید در آندومتریوز

مطابق تحقیقات جدید، علائم آندومتریوز در زنانی که دچار کمبود برخی از مواد غذایی خاصند، رایج‌تر است و با استفاده از مکمل‌های غذایی، به ویژه ویتامین B و منیزیم می‌توان از علائم این بیماری کاست. ماهی، برنج، ماکارونیفنان‌ها و غلات سبوس دار و سبزیجات از جمله مواد غذایی دارای این گروه از ویتامین‌هایند.
ویتامین‌های گروه B مقدار استروژن را در بدن کنترل می‌کنند و به کاهش علائم آندومتریوز کمک می‌کنند، از این رو به کنترل کننده سطح استروژن معروفند. افزون بر این ویتامین‌های گروه B به ویژه B1، B2، B6 از عود آندومتریوز جلوگیری می‌کنند.
آنتی اکسیدان‌هایی چون بتاکاروتن، سلنیوم، ویتامین C و ویتامین E به همان میزان که در کاهش گرفتگی عضلات و خون ریزی در قاعدگی مفیدند، در ارتقای سیستم ایمنی بدن نیز مؤثرند. این آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند به کنترل آندومتریوز و دردهای ناشی از آن کمک کنند. اسفناج، کلم بروکلی، کرفس، خیار، بادام و روغن گل آفتابگردان و روغن گلرنگ از منابع خوب آنتی اکسیدان به شمار می‌روند.

دارچین وآندومتریوز

دارچین، یکی از مطلوب‌ترین ادویه‌های موجود در جهان، نقشی مهم در باروری دارد. این ادویه سال‌هاست که برای جلوگیری از خون ریزی شدید قاعدگی، خون ریزی شدید ناشی از آندومتریوز و فیبروئید رحمی به کار می‌رود.

ساز و کار تأثیر دارچین بر آندومتریوز

خواص آنتی اکسیدانی: دارچین یک آنتی اکسیدان قوی است که نه تنها موجب تقویت سیستم ایمنی برای مقابله با تشکیل کاشته‌های غشای داخلی رحم، چسبندگی، حمله ویروس و باکتری می‌شود، بلکه موجب کاهش خون ریزی حین قاعدگی می‌شود.

سیستم گوارشی: دارچین موجب بهبود جذب گوارشی می‌شود که برای زنان مبتلا به آندومتریوز ضروری است، زیرا بیشتر آنان طی دوره قاعدگی، به دلیل میزان پایین اسید معده دچار کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌شوند.

روغن‌های اساسی: دارچین دارای کاریوفیلن است یک ترکیب کربنی است که جز ساختاری تعداد زیادی از روغن‌های اساسی است. با مالیدن این روغن بر ناحیه شکمی و ماساژ آن و جذب کامل توسط پوست، دردهای شکمی دوره قاعدگی کاهش می‌یابد.

تمایل به غذا و قند: افزون بر اینکه دارچین موجب تحریک تولید انسولین توسط پانکراس می‌گردد (با توجه به میزان انسولین در جریان خون) می‌توان تمایل به مصرف غذا و قند را که به دلیل تولید بالای انسولین طی دوره قاعدگی است، در زنان مبتلا به آندومتریوز کنترل کرد.

سیستم ایمنی: دارچین دارای خواص ضد میکروبی است و موجب تقویت سیستم ایمنی برای مقابله با هر گونه التهاب و عفونت می‌گردد.

فشار اکسیداتیو: دارچین همچنین دارای خاصیت متعادل کردن تولید اکسیژن واکنش پذیر است و به آسانی اثر مسمومیت زایی واسطه‌های واکنش پذیر را که ناشی از ترکیبات سمی محیطی است، از بین می‌برد و باعث تقویت توانایی سیستم ایمنی برای مقابله با تشکیل رادیکال‌های آزاد و آندومتریوز می‌گردد.

دارچین ترکیبی سودمند برای کاهش شدت خون ریزی ناشی از آندومتریوز، فیبروئید رحمی و خون ریزی شدید قاعدگی در زنان است. دارچین سال‌هاست که به طور سنتی برای قطع کردن خونریزی شدید قاعدگی، خونریزی در زمان زایمان و سقط جنین به کار می‌رود و امروزه در شرایط مختلف مرتبط با باروری، اگر خون ریزی شدید وجود داشته باشد، کاربرد دارد. کاهش خون ریزی شدید از ویژگی‌های ذاتی دارچین است.

در چه مواقعی نباید از دارچین استفاده نمود؟

دارچین تا حدی رقیق کننده خون است. بنابراین بهتر است در افرادی که تحت درمان رقیق شدن خون قرار دارند، استفاده نشود.

افرادی که دچار زخم معده‌اند.

در دوره بارداری و شیردهی بیشتر از مقداری که به عنوان ادویه در غذا به کار می‌رود، استفاده نشود.

دارچین در صنایع غذایی به عنوان پوشاننده بو و اسانس فرار حاصل از آن به عنوان مطبوع کننده در انواع غذاهای آماده، سس‌ها، ترشیجات، انواع نان‌های قنادی، نوشابه‌های شبه کولا، فرآورده‌های دندانپزشکی و داروسازی کاربرد دارد. اسانس حاصل از دارچین دارای خواص ضد قارچ و ضد باکتری است و موجب تأخیر فساد در گوشت می‌شود و مصرف آن در غذاهای گوشتی، به خصوص در مناطق گرم مطلوب است.
انرژی دارچین معادل 355 کالری در 100 گرم است. از هزاران سال پیش، از این گیاه برای بر طرف کردن درد دندان، عفونت‌های دستگاه ادراری و برطرف کردن تحریکات معده و در طب سنتی کشورهای مختلف نیز، برای درمان و معالجه اسهال، آرتریت و دردهای مختلف قاعدگی استفاده می‌شده است. در هند و طب Ayurvedic از دارچین در درمان برونشیت و سرما خوردگی، اسهال و دیسانتری، ادم، آنفولانزا، تقویت سیستم متابولیک و سیستم قلبی، سکسکه، سوء هضم و مشکلات و بیماری‌های کبدی، منوراژی melancholy، درد عضلانی و تهوع و استفراغ استفاده می‌شود.
دارچین به انقباض رحم در طول سقط جنین و دردهای قاعدگی نیز کمک می‌کند و در استعمال خارجی، برای رفع درد، به ویژه سردرد استفاده می‌شده است. دارچین حاوی ترکیبی به نام متوکسی هیدروکسی چالکون است که قند خون را کاهش می‌دهد و امروزه مصرف روزانه آن در رژیم غذایی افراد دیابتی مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از بخور دارچین نیز موجب تقویت قوای روحی و موجب تسریع روند بهبود خواهد شد و در تقویت نیروی جنسی مردانه نیز مؤثر است.
البته مصرف مداوم این چاشنی می‌تواند موجب ایجاد التهاب در زبان گردد. مصرف روغن آن می‌تواند تهوع و استفراغ و احتمالاً آسیب‌های کلیوی ایجاد کند و همچنین باعث بروز قرمزی و سوختگی بر پوست شود. دارچین در مواقع تب و بارداری نباید مصرف شود.
مصرف این چاشنی برای بار اول، در افرادی که قبلاً آن را مصرف نکرده‌اند، باید اندک باشد. افرادی که سابقه آلرژی دارند، باید از مصرف آن خودداری کنند و احتمال ایجاد عوارض در استفاده از روغن‌های تغلیظ شده آن بیشتر است. از این ماده در اندازه‌های اندک، برای کمک به هضم و جذب فرمول‌های گیاهی استفاده می‌شود. همچنین، این ماده به طور کلی اشتها آور و در برطرف کردن دردهای شکمی مؤثر است. به جز در مواردی که به عنوان ادویه و طعم دهنده استفاده می‌شود، مصرف این گیاه در دوره بارداری و شیردهی و برای کودکان ممنوع است.
دارچین موجب افزایش میزان ضربان قلب، هیجانات ناگهانی، التهاب مخاط دهان و لثه و افزایش حرکات گوارشی، بی اشتهایی، تحریک دستگاه گوارش، تنگی نفس و حساسیت می‌شود. به دلیل وجود روغن‌های فرار، به عنوان طعم دهنده، گرم کننده و گشادکننده عروق شناخته شده است و به دلیل وجود تانن به عنوان خشک کننده و سرد کننده کاربرد دارد. به دلیل دو خاصیت سردکنندگی و گرم کنندگی، در درمان اسهال در مواقعی که همراه با دل پیچه و قولنج باشد،کاربرد دارد و از این رو در فرمول‌های داروهای ملین استفاده می‌شود.
این گیاه برای تحریک دستگاه گوارش بکار می‌رود و همچنین به عنوان ضد نفخ و قابض مصرف می‌شود. دارچین دارای خاصیت قطع کنندگی خون ریزی است و یکی دیگر از کاربردهایش، استفاده از آن به عنوان طعم دهنده در داروهای بد مزه است. دارچین همچنین در ضد میکروارگانیسم‌هایی که موجب عفونت مجاری تنفسی می‌شوند و در فعال سازی انسولین و متابولیسم گلوکز مؤثر است و اثر حفاظتی در مقابل عوارض دیابت نشان می‌دهد. مصرف دارچین همچنین از طریق افزایش حساسیت به انسولین و کاهش جذب کربوهیدرات‌ها در روده کوچک، موجب تنظیم قند خون و چربی می‌شود.

گسیپول و آندومتریوز

تحقیقات صورت گرفته در خصوص تأثیر گسیپول بر آندومتریوز در مقاله پیشرفت‌های اخیر در گیاهان دارویی چین منتشر شده است. گسیپول ترکیب فعال موجود در ریشه و دانه‌های پنبه، به عنوان وسیله ضد بارداری در مردان در کشور چین کاربرد فراوانی دارد. این ترکیب برای درمان اختلال‌های زنان مانند خون ریزی یائسگی و بافت ماهیچه‌ای رحمی نیز کاربرد دارد و این عملکرد تا حدودی با ساز و کار هورمونی صورت می‌گیرد.
بررسی‌های متعددی که طی 15 سال درباره تأثیر گسیپول بر آندومتریوز انجام شده است، نشان می‌دهد که کارایی کوتاه مدت این ترکیب نزدیک به 90 درصد و کارایی دراز مدت (یک تا سه سال پس از تحت درمان بودن) 54 تا 63 درصد در افراد مبتلا به آندومتریوز تحت درمان است. استفاده از این ترکیب باعث کاهش خون ریزی و دردهای قاعدگی می‌گردد.

غذاهایی که مبتلایان به آندومتریوز باید کمتر مصرف کنند

برخی غذاها در رژیم غذایی فرد مبتلا به آندومتریوز باید حذف یا کمتر شوند. غذاهایی که موجب افزایش پروستاگلندین‌ها می‌شوند از آن جمله‌اند زیرا پروستاگلندین‌ها موجب تحریک ترشح استروژن می‌شوند. هر چند همه پروستاگلندین‌ها بد نیستند، مثلاً پروستاگلاندین E1 علائم آندومتریوز را تسکین می‌دهد.
مصرف غذاهایی مانند چربی‌ها، نمک، شکر، فرآورده‌های لبنی و کافئین باید محدود شود، زیرا این غذاها باعث کاهش یا توقف عملکرد صحیح کبد می‌شوند.کاهش مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی نیز یک راه مؤثر برای کنترل آندومتریوز است. به جای گوشت قرمز بهتر است از فرآورده‌های سویا مانند توفو و میزو و غذاهایی که از نظر فیبر غنی‌اند، استفاده شود. با توجه به اینکه فرآورده‌های سویا غنی از فیبرند و عناصری دارند که میزان استروژن را در بدن کنترل می‌کنند، می‌توانند موجب کاهش دردهای ناشی از دفع مدفوع شوند (اگر آندومتریوز در این نواحی تأثیر گذاشته باشد).

سایر عوامل دخیل در ناباروری

سیگار و دیگر دخانیات: این مخدرها سبب تولید تخمک و اسپرم غیر طبیعی می‌شوند. نیکوتین سیگار سبب کاهش استروژن سرم می‌شود.

مشروبات الکلی: مصرف الکل سبب کاهش سطح تستوسترون و اسپرم می‌شود.

قهوه: نتایج مطالعه‌ها درباره اثر قهوه بر ناباروری با هم متفاوت است.برخی از مطالعه‌ها نیز قهوه را در ناباروری دخیل می‌دانند. بنابراین، توصیه می‌شود مردان و زنان مصرف قهوه را به یک تا دو فنجان در روز محدود کنند.

مصرف آنتی بیوتیک‌ها: بعضی از آنتی بیوتیک‌ها به طور موقت سبب کاهش تعداد و تحرک اسپرم‌ها در مردان می‌شوند. ارترومایسین، نیتروفورازون یا نیتروفورانتوئین از جمله آن‌هایند.

تماس با سموم در محیط: تماس با حشره کش‌ها، سموم آفت کش، حلال‌های آلی، سرب، پرتوهای یونیزه، فلزات سنگین و مواد شیمیایی سمی سبب کاهش قدرت باروری در مردان می‌شود. مردانی که در محیط شغلی خود با این مواد سر و کار دارند (چاپخانه‌ها، سرب، سموم کشاورزی، دستگاه‌های پرتو نگاری و …) باید از پوشش‌ها و ماسک‌های محافظ استفاده کنند. به عقیده محققان آمریکایی یک رژیم غذایی غنی از ادویه مانند زرد چوبه، فلفل قرمز و دارچین، از فرد در مقابل آسیب‌های جسمی ناشی از غذاهای چرب محافظت می‌کند. مخلوطی از ادویه‌های حاوی آنتی اکسیدان فشار و تأثیر غذاهای چرب بر قلب را کاهش می‌دهد.
محققان دریافتند که افزودن ادویه به غذاهای خیلی چرب، تری گلیسیرید را نسبت به غذاهای چرب بدون ادویه،30 درصد کاهش می‌دهد. به یاد داشته باشیم که یکی از عوامل ایجاد آندومتریوز استفاده از همین اسیدهای خیلی چرب است. بنابراین می‌توان این گونه گفت که استفاده از ادویه جات می‌تواند یک رویکرد احتیاطی محسوب شود.

نتیجه‌گیری

با توجه به نقش محوری زنان در خانواده و ارتباط مستقیم توسعه پایدار و حفاظت محیط زیست می‌توان گفت زنان نقشی مهم در مبارزه با تخریب محیط زیست و تحقق توسعه پایدار دارند. زنان عامل اصلی انتقال فرهنگ و سواد زیست محیطی، اصلاح فرهنگ مصرف و انتقال میراث معنوی و دانش زیست محیطی‌اند. پرورش نسل نو و تربیت فرزندان بر عهده مادران است. اگر فرهنگ زیست محیطی در مادران نهادینه شود، به خوبی می‌توانند این میراث معنوی را به فرزندان خود منتقل کنند و به دلیل نقش مهمی که در مدیریت خانه و خانواده دارند، می‌توانند برنامه ریزان اصلاح محیط زیست در خانه و محله خود باشند. بنابراین، لازم است به آموزش و مشارکت زنان در حفاظت از محیط زیست و مدیریت آن، در سطح ملی و بین‌المللی بیش از پیش توجه شود.

منبع:

http://drhaghgoo.com

تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.