کمتر از ۱۰% جمعیت دنیا به سنگ کلیه مبتلا هستند.
علت سنگ کلیه می تواند ارثی بوده یا به دلیل بعضی از بیماری های مشخص باشد ولی غالبا علت آن نامشخص و در ۸۰% موارد از نوع اگزالات کلسیم و بقیه موارد غالبا از نوع فسفات کلسیم و اسید اوریک می باشد.
سنگ کلیه مختصری در مردان شایع تر است.
در دو محدوده سنی بیشتر رخ می دهد:
بین ۲۰ تا ۳۰ سال
بین ۵۰ تا ۶۰ سال
عادات غذایی و شیوه زندگی اثر مستقیمی بر روی خطر سنگ سازی دارند.
عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اگزالات کلسیم عبارتند از:
پائین بودن حجم ادرار (کمتر از ۲ لیتر در روز)
بالا بودن کلسیم ادرار (بیش از ۲۵۰ میلی گرم در روز)
بالا بودن اگزالات ادرار ( بیش از ۴۰ میلی گرم در روز)
بالا بودن اسید اوریک ادرار (بیش از ۶۰۰ میلی گرم در روز)
پائین بودن سیترات ادرار ( کمتر از ۳۲۰ میلی گرم در روز)
پائین بون منیزیوم ادرار ( کمتر از ۵۰ میلی گرم در روز)
عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های فسفات کلسیم علاوه بر موارد فوق عبارتند از:
بالا بودن فسفات ادرار ( بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم در روز)
بالا بودن PH ادرار (قلیایی شدن ادرار به PH بیش از ۷)
عوامل سنگ ساز در مورد سنگ های اسید اوریکی که ۱۰ تا ۱۵ درصد سنگ ها را می سازند عبارتند از:
بالا بودن اسید اوریک ادرار
پائین بودن PH ادرار به کمتر از ۵/۵ (اسیدی بودن ادرار)
سنگ کلیه و عادات غذایی
نقش آب: مطالعات نشان می دهند که اگر حجم ادرار روزانه بیش از دو لیتر باشد میزان عود سنگ به طور قابل توجهی کاهش می یابد. برای رسیدن به این میزان حجم ادرار بایستی حدود ۳ لیتر آب در روز نوشید.
نقش دیگر نوشیدنی ها: اگرچه نقش آب در کاهش ایجاد و/یا عود سنگ های کلیوی مورد پذیرش همه می باشد ولی نقش دیگر نوشیدنی ها در سنگ کلیه در متون علمی مورد توافق همه نیست.
نوشیدنی های مفید برای سنگ کلیه:
نوشیدنی هایی که از طریق افزایش PH، سیترات و/یا حجم ادرار تاثیر مثبتی در کاهش ایجاد و/یا عود سنگ کلیه دارند شامل افشره های صنعتی یا آب میوه های ظبیعیپرتقال ولیمو (لیموناد)، قهوه، چای سبز، آبجو، و شراب (البته به دلیل دستورات دینی در اسلام شراب توصیه نمی شود)می باشد.
آب زغال اخته (Blueberry juice) به دلیل خاصیت اسیدی کردن ادرار در درمان سنگ های عفونی بویژه مفید است.
نوشیدنی های مضر برای سنگ کلیه:
نوشیدنی هایی که اگزالات را افزایش می دهند مثل چای یا استعداد سنگ سازی را افزایش می دهند مثل آب گریپ فروت و آب سیب و کولا می باشد.
نوشابه ها (soft drink) که متاسفانه مصرف آن نیز بالا است به خاطر داشتن فروکتوز، ساکروز و اسید فسفریک، خطر سنگ های کلسیمی و اسید اوریکی را بالا می برند.
در مورد نوشابه های ورزشی و انرژی زا اگر چه مطالعات ضد و نقیضی وجود دارد ولی به نظر می رسد این نوشابه ها به دلیل این که غنی از سدیم، کربوهیدرات و کافئین می باشند لذا خطر سنگ کلیه را بالا می برد.
نقش پروتئین: اثر پروتئین حیوانی در مقایسه با پروتئین گیاهی متفاوت است به طوری که شیوع سنگ های کلیوی در گیاه خواران نصف جمعیت عمومی می باشد. محدود کردن پروتئین های حیوانی در رژیم غذایی می تواند در کاهش ایجاد و/یا عود سنگ های کلیوی سودمند باشد. پروتئین های حیوانی از طریق افزایش کلسیم، اگزالات و اسید اوریک در ادرار و کاهش سیترات و PH ادرار باعث سنگ سازی می شوند.
نقش نمک: نمک از طریق افزایش کلسیم و اگزالات ادرار و کاهش سیترات ادرار در افزایش ایجاد و/یا عود سنگ نقش دارد.
نقش میوه ها و سبزیجات: میوه ها و سبزیجات می توانند اثرات ضد سنگ سازی داشته باشند. این غذاها به دلیل داشتن مقادیر زیادی آب، پتاسیم، منیزیوم و مقادیر کم کلرید سدیم و قدرت قلیایی کردن بالا به خاطر بیکربنات و سیترات بالا نقش به سزایی در کاهش سنگ سازی دارد.
نقش شیر و محصولات لبنی: محدود کردن کلسیم رژیم غذایی در بیماران با ریسک بالای سنگ کلیه توصیه نمی شود. رژیم کم کلسیم نه تنها منجر به کاهش کلسیم ادرار نمی شود بلکه باعث افزایش اگزالات ادرار نیز می شود لذا به این افراد توصیه به استفاده از شیر و لبنیات در حد معمول می شود.
نقش کربوهیدرات ها، چربی ها، و ویتامین ها:
اثر گلوکز در افزایش میزان کلسیم ادرار به خوبی شناخته شده است. این اثر در بیماران با ریسک بالای سنگ کلیه و خانواده ی آن ها بیشتر است.
مصرف شکر باعث افزایش خطر سنگ کلیه در زنان می شود ولی این اتفاق در مردان رخ نمی دهد.
مقاومت به انسولین، سندروم متابولیک و دیابت نوع ۲ می توانند منجر به بروز سنگ کلیه به ویژه سنگ های اسید اوریکی شوند. ولیکن بیماران دیابتی که کنترل قند خونشان مطلوب می باشد میزان کلسیم ادرار به طور قابل توجهی کاهش می یابد.
بین چربی رژیم غذایی و سنگ های کلیه ارتباط وجود دارد. رژیم های پرچربی و پر کلسترول می توانند باعث افزایش بروز سنگ کلیه شوند. از طرف دیگر مصرف مقادیر کافی روغن ماهی که سرشار از اسید چرب امگا-۳ می باشد باعث کاهش کلسیم و اگزالات ادرار و درنتیجه کاهش سنگ کلیه می شود.
اگرچه در مطالعات بین مصرف ویتامین D و افزایش خطر بروز سنگ ارتباطی وجود ندارد ولی توصیه می شود در افراد با سنگ کلیه کمتر مصرف شود.
در افراد مبتلا به سنگ کلیه مصرف مکمل های حاوی ویتامین C توصیه نمی شود. حداکثر میزان توصیه شده ویتامین C 1500 میلی گرم در روز می باشد.
از ویتامین B6 در درمان مبتلایان به سنگ کلیه که میزان اگزالات ادرار بالایی دارند استفاده می شود.
ویتامین A با افزایش میزان سیترات ادرار باعث کاهش خطر بروز سنگ می شود.
سنگ کلیه و وزن بدن: اگرچه نقش وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و ترکیبات بدن در ایجاد سنگ هنوز مورد بحث است ولی مطالعات بزرگ نشان می دهند که با افزایش وزن بدن، شاخص توده بدن (BMI) و دور مچ دست، خطر تولید سنگ کلیه هم افزایش می یابد. جنس سنگ در این گروه از افراد نسبت به عموم مردم متفاوت بوده و بجای سنگ های کلسیمی، شیوع سنگ های اسید اوریکی بیشتر می باشد.
سنگ کلیه و ورزش: مطالعاتی که اثر ورزش بر روی کاهش بروز سنگ را نشان دهندکم می باشد. از طرف دیگر شواهد قابل توجهی نشان می دهد که بین بی حرکتی و در بستر ماندن و خطر بالای بروز سنگ کلیه ارتباط وجود دارد. در کل ورزش باعث کنترل فشار خون، افزایش جریان خون کلیه، کاهش التهابات، و بهبود حساسیت به انسولین می شود. در کل برآیند مطالعات به این سمت است که ورزش در کاهش بروز سنگ مؤثر است.
سنگ کلیه و وقایع استرس زا در زندگی: زندگی پر استرس با خطر بالاتر سنگ کلیه همراه است. این مسئله به ویژه در زنان به اثبات رسیده است. استرس نه تنها خطر شروع بیماری را افزایش می دهد بلکه دفعات دفع سنگ را نیز بالا می برد. به نظر می رسد پاسخ های هورمونی به استرس در این امر دخیل باشند.
ده قانون برای پیشگیری از خطر بروز سنگ
وزن خود را در حد ایده آل نگه داشته و روزانه به طور منظم و در هوای باز ورزش کنید.
روزانه به میزان کافی آب بنوشید به طوری که ۲ لیتر در روز حجم ادرارتان باشد.
مصرف پروتئین های گوشت قرمز و مرغ را به حدود ۲۰گرم در روز محدود کنید.
در روز حدود ۴۰ گرم پروتئین گیاهی مصرف کنید.
هر روز میوه و سبزیجات بخورید و از محصولات غنی از اگزالات بپرهیزید.
شیر و محصولات لبنی را در حدی بنوشید که میزان دریافت کلسیم روزانه شما به حدود ۱۰۰۰ میلی گرم در روز برسد.
دستورالعمل های بین المللی مصرف چربی و کربوهیدرات را رعایت کنید.
از محصولات مواد غذایی تازه و منجمد استفاده کنید، و از مصرف غذاهای از قبل پخته شده و / یا مواد غذایی کنسرو شده اجتناب کنید.
از مصرف خودسرانه مکمل های غذایی بپرهیزید و از داروها و مکمل ها تنها تحت نظارت پزشکی استفاده کنید.
تا آنجایی که ممکن است از وقایع پراسترس زنگی اجتناب کنید
منبع :
http://www.drjabbari.com
تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.