تنه و ستون فقرات

اگرکمردرد دارید تنها نیستید. تقریبا تمام افراد در طول زندگی دچار کمردرد می شوند. خوشبختانه اکثر کمردرد ها ظرف چند روز بهبود می یابند ولی برخی کمردردها مدت بیشتری طول می کشد.

کمردرد حاد به کمردردی می گویند که ظرف چند روز تا چند هفته بهبود می یابد.

کمردرد مزمن کمردردی است که بیش از سه ماه طول می کشد.

آناتومی ستون فقرات:

ستون مهره ها از 30 استخوان (مهره) تشکیل شده است (شکل یک). این مهره ها توسط رباط ها و عضلات به صورتی روی هم قرار گرفته اند که در سوراخ وسط خود نخاع را محافظت می کنند. همچنین نحوه قرارگیری آنها باعث می شود که منافذی بین آنها ایجاد شود (سوراخ بین مهره ای). رشته های اعصاب نخاعی ( که از نخاع منشا می گیرند) از این سوراخ ها خارج می شوند و قسمت عمده حرکت و حس بدن را به عهده می گیرند. بین مهره ها غضروف خاصی به نام دیسک قرار دارد که نقش آن افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات و نیز جذب ضربات وارد شده بر ستون فقرات است.

مهره های ستون فقرات پنج دسته هستند:

• هفت مهره گردنی
• دوازده مهره پشتی                                                               
• پنج مهره کمری
• پنج مهره ساکرال (خاجی)
• یک دنبالچه

چه کسانی مستعد ابتلا به کمردرد هستند ؟

مردان و زنان به یک نسبت مبتلا می شوند. احتمال ابتلا به کمر درد درسن 50-30 سالگی بیشتر است.

علل کمردرد

اختلال دیسک بین مهره ای: دیسک های بین مهره ای خصوصا در ناحیه کمری همیشه تحت فشار هستند. این فشار سبب می شود که به تدریج آب دیسک کم شود و ترک هایی در آن  ایجاد شود. این ترک ها می توانند سبب ایجاد کمردردی شوند که حداکثر تا زانو منتشر می شود و معمولا همراه خواب رفتگی پاها نیست. شکل دو نمونه از اختلالات شایع دیسک و ستون فقرات را نشان می دهد.

درد سیاتیک: گاهی هسته دیسک از طریق ترک های موجود در دیسک خارج می شود و روی نخاع یا ریشه های نخاعی فشار می آورد. معمولا در این موارد کمردرد خفیف است و مشکل بیمار درد یا خواب رفتن یک یا هر دو اندام تحتانی (پا) است. اگر فشار وارده بر این ساختمان ها خیلی شدید باشد می تواند سبب فلج، بی حسی یا اختلال در کنترل ادراریا مدفوع گردد.

آرتروزستون فقرات: پیرشدن ستون فقرات می تواند سبب ایجاد درد شود. در این موارد بیمار پس از مدتی  بی حرکتی (خصوصا پس از خواب) احساس سفتی و خشکی در ستون فقرات دارد.

تنگی کانال نخاع: می تواند سبب کمردرد یا انتشار به یک یا هر دو اندام تحتانی (پا) شود. معمولا بیماران از درد درهنگام ایستادن و راه رفتن شکایت دارند. این درد با نشستن بهبود می یابد.

اختلال در مفاصل کوچک ستون فقرات: مهره ها توسط دیسک و مفاصل کوچکی به نام فاست (facet ) به همدیگر متصل می شوند. این مفاصل به علل مختلفی ممکن است دردناک شوند. درد این مفاصل نیز شبیه درد دیسک است (در کمر حس می شود و ممکن است به یک یا هر دو اندام تحتانی انتشار یابد). مهمترین علل دردناک شدن این مفاصل عبارتند ازآرتروز و اختلال عملکرد.

رگ به رگ شدگی (sprain/strain ): همانطور که گفته شد رباط ها و عضلات مهره ها را روی یکدیگر حفظ می کنند. گاهی به علت ضربه مستقیم یا برداشتن جسم سنگین، این رباط ها یا عضلات دچار کشیدگی می شوند و ایجاد درد می کنند.

پوکی استخوان : پوکی استخوان در حقیقت کاهش تراکم استخوان هاست. استخوان های پوک در معرض    شکستگی های بسیار کوچک هستند و این شکستگی ها درد شدیدی ایجاد می کند. احتمال پوکی استخوان در خانم ها چهار برابر مردان است.

اختلالات شکل ستون فقرات: ناهنجاری های شکل ستون فقرات مثل اسکولیوز، کیفوزو لوردوزمی توانند سبب کمردرد شوند.

فیبرومیالژی: بیماری مزمنی است که با درد منتشر بدن، خستگی، اختلال خواب و نقاط درد ناک متعدد شناخته می شود. در این بیماری کمردرد نیز وجود دارد.

سایرموارد: عفونت ها، بیماری های التهابی (مثل روماتیسم) یا تومورها نیزمی توانند سبب ایجاد کمردرد شوند.

تشخیص علت کمردرد

معمولا شرح حال و معاینه دقیق می تواند علل خوش خیم و بدخیم کمردرد را از یکدیگر جدا کند. در یک ویزیت استاندارد، پزشک از بیمار خود اطلاعاتی در مورد شروع درد، محل درد، شدت درد، علائم همراه درد، علل تشدید و تخفیف درد وسابقه بیماری های قبلی کسب می کند. روش های تشخیص ذیل به پزشک کمک می کند.

رادیولوژی ساده (XR ): معمولا اولین روش تصویربرداری است که در تشخیص علت کمردرد به کار می رود. می تواند شکستگی ها و اختلالات مهره های کمری را نمایش دهد. با این روش نمی توان عضلات یا رباط ها را بررسی کرد. دررفتگی دیسک نیز به صورت مستقیم قابل بررسی نیست.

دیسکوگرافی(Discography): عبارت است از تزریق مواد رادیوگرافی حاجب به داخل دیسک و بررسی تصویر حاصل. اگر دیسک علت درد باشد تزریق ماده حاجب به داخل آن دردناک است. این روش فقط در افراد خاص کاربرد دارد و شایع نیست.

میلوگرافی (Myelography): در این نوع بررسی، ماده حاجب در داخل مایع نخاعی تزریق می شود و پس از آن عکس هایی توسط اشعه x   گرفته می شود. این نوع بررسی فشار وارد برنخاع و ریشه های نخاعی را نشان می دهد. البته در حال حاضر به علت وجود MRI استفاده ازاین روش شدیدا کاهش یافته است.

توموگرافی کامپیوتری (CT-SCAN): بررسی توسط اشعه X صورت می گیرد ولی بازسازی کامپیوتری ویژه ای دارد. سریع انجام می شود و دردناک نیست. استخوان ها را با دقت زیادی نشان می دهد و در تشخیص دررفتگی دیسک و تنگی کانال نخاع و سایر اختلالات ستون فقرات نیز کمک کننده است.

تصویر برداری با تشدید مغناطیسی (MRI): در این روش یک میدان مغناطیسی قوی ایجاد می شود و نماهای حاصله توسط یک کامپیوتر پردازش می گردد. برای بررسی تمام بافت ها خصوصا بافت های غیر استخوانی مناسب است. معمولا در اوایل شروع کمردرد کاربرد ندارد.

بررسی های الکترودیاگنوستیک (نوار عصب و عضله): این روش شامل دو قسمت است: بررسی هدایت عصبی و بررسی فعالیت الکتریکی عضلات. تست بسیار دقیقی است که حدود 45 دقیقه وقت می گیرد و با آن می توان درگیری اعصاب و عضلات را تشخیص داد. در تشخیص آسیب عصب سیاتیک و فشار روی ریشه های نخاع نیز کاربرد زیادی دارد. اشکال آن یکی وقت گیر بودن آن است و دیگر این که نتیجه آن به دقت و مهارت شخص انجام دهنده بستگی دارد و در صورتی که تست بصورت دقیق انجام نشده باشد، باید کل آن دوباره انجام  شود.     

اسکن هسته ای: روش جدید و دقیقی است که برای تشخیص عفونت ها، تومورها، متاستازها و خصوصا شکستگیهای بسیار ریز استخوان و سایر بافت ها (مفاصل) کاربرد دارد. در این روش مقدار کمی ماده رادیواکتیو به بیمار تزریق می گردد، غلظت این ماده دراستخوان ها و بافت های دچار اختلال افزایش می یابد. به کمک دوربین های خاصی غلظت مواد را در بافت های مختلف می سنجند و تصاویر مزبور توسط کامپیوتر پردازش می شود.

اولتراسونوگرافی: سونوگرافی نیز خوانده می شود در این روش از صدای پرفرکانس برای ثبت تصاویر اعضای داخل بدن استفاده می شود. با این روش می توان آسیب رباط ها، عضلات و تاندون ها را در اطراف ستون فقرات بررسی کرد. دقت این روش نیز مانند نوار عصب و عضله به شخص انجام دهنده بستگی دارد.

درمان کمردرد

قسمت اعظم کمردردها، اگر علائم بیماری خطرناک (علائم خطر) را نداشته باشند ظرف مدت کوتاهی بهبود می یابند و احتیاج به اقدامات تشخیصی یا درمانی گران قیمت ندارند. اقدامات ذیل بسته به مورد   می تواند در درمان کمردرد مفید باشد.

استفاده از گرما و سرما: معمولا استفاده از ماساژ یخ در سه روز اول کمردرد و ماساژگرم (پس از این مدت) به کاهش درد کمک میکند (نحوه انجام ماساژیخ: در یک کیسه نایلونی مقداری یخ بریزید و آن را روی قسمت دردناک به آرامی ماساژدهید. ابتدا مختصری احساس ناراحتی می کنید ولی پس از مدتی به تدریج آرام تر می شوید. برخی افراد حساسیت غیر عادی به ماساژ یخ دارند. در صورت ایجاد انقباض عضلانی ماساژیخ را سریعا متوقف کنید).

استراحت در بستر: حداکثر به مدت 2-1 روز قابل قبول است. مطالعات نشان داده اند که در استراحت طولانی مدت عوارضی نظیر افسردگی، کاهش قدرت عضلانی و افزایش احتمال لخته شدن خون در رگها به وجود می آید لذا بیمار باید به تدریج به زندگی عادی خویش بازگردد. بهتر است بیمار در وضعیت خوابیده به پشت (با بالش زیر زانو ها) یا خوابیده به پهلو (با بالش بین زانوها) استراحت کند و بخوابد.

ورزش: احتمالا بهترین راه برای تسریع بهبود درد است.تجویز آن بر حسب نتایج معاینه و نیز شدت درد بیمار صورت می گیرد.

دارو: معمولا در کاهش درد اهمیت دارد ولی حتما در مورد مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.

مانیپولاسیون ستون فقرات: عملی است که توسط متخصصین دوره دیده (متخصصین طب فیزیکی و کایروپراکتورها) روی ستون فقرات انجام می گیرد. در مواقعی که بیمار به خوبی انتخاب شود پاسخ بسیار خوبی می دهد.  

همانطور که ذکر شد عمده کمردردهای مکانیکی با مراقبت مناسب پزشکی و همکاری بیمار بهبود می یابد، گاهی اقدامات فوق به نتیجه نمی رسد و جراحی اجتناب ناپذیر می گردد. علایم خطر در کمردردها (خصوصا کمردردهای ناشی از دررفتگی دیسک و فشار روی سیاتیک) عبارتنداز :

1) اختلال در کنترل ادرار و مدفوع

2) فلج پا ( خصوصا فلج پیشرونده )

3) درد شدید که به شش هفته درمان های استاندارد، منجمله فیزیوتراپی تخصصی پاسخ نداده است. البته در این مورد جراحی معمولا سبب تسکین درد تیر کشنده پاها می گردد و ممکن است کمردرد بیماربهبود نیابد.

پیشگیری از کمردرد

معمولا می توان از کمردردهایی که به علت اختلالات بیومکانیک ایجاد شده اند جلوگیری کرد. ورزش های مناسب، ایستادن یا نشستن وحمل اشیا در وضعیت مناسب کمک زیادی به پیشگیری کمردرد میکند. استفاده از کمربندهای چرمی یا پلاستیکی تاثیر ثابت شده ای در کاهش کمردرد ناشی از بلند کردن اجسام سنگین نداشته است.

توصیه های بهداشتی برای سلامت کمر

از بی حرکتی پرهیز کنید و ورزش را وارد زندگی روزمره خود کنید، سعی کنید روزی نیم ساعت قدم بزنید (پیاده روی سریع)، بیش از 25 دقیقه ننشینید، هر 25 دقیقه حداقل 5 دقیقه راه بروید و ورزش های کششی انجام دهید. هنگامی که نشسته اید زیر پاهای خود یک چهار پایه کوتاه بگذارید یا یک پا را روی پای دیگر بیندازید. از پزشک خود در مورد ورزش های تقویتی و کششی مناسب سن خود سوال کنید.

توصیه های زیر نیز مفید هستند :

1) قوز نکنید. وقتی در وضعیت عادی می ایستید یا می نشینید وزن به صورت مناسب روی کمر وارد می شود.

2) اگر صندلی شما محل مخصوص قوس کمر ندارد یک حوله لوله شده یا با لشتک در ناحیه مزبور قرار دهید.

3) کفش های پاشنه کوتاه و راحت بپوشید.

4) روی تشک خیلی نرم نخوابید.

5) وقتی می خواهید چیزی از روی زمین بردارید زانوهایتان را خم کنید، از کمر خود استفاده نکنید.

6) سیگار جریان خون ستون فقرات و دیسک را کاهش می دهد آن را ترک کنید.

7) درموقع بلند شدن از بستر حتما از پهلوی خود بلند شوید.

8) هنگام پوشیدن کفش و جوراب روی صندلی یا لبه تخت نشسته ومچ پای خود را روی زانوی مخالف قراردهید و حتی المقدور به جلو خم نشوید، همینطور بهتر است شلوار خود را در حالت درازکش یا نشسته بپوشید.

9) حتما پیاده روی در سطح هموار را جزو برنامه روزانه خود قرار دهید. حد شما برای پیاده روی، شروع درد در کمر یا پاها و یا بی حسی و گزگز در پاها می باشد که در اینصورت بایستی مدت کوتاهی استراحت نمائید و دوباره ادامه دهید. در هنگام پیاده روی توجه داشته باشید که دست های شما از طرف بدن بطور کامل حرکت کنند و عضلات شکم خود را بداخل بکشید تا فشار روی ستون فقرات به حداقل برسد.

10) موتور سیکلت سواری خصوصا در خیابان های پر دست انداز مضر است.

کمردرد و پزشکی مبتنی بر شواهد

(بررسی درمان های کمردرد از نظر پزشکی مبتنی بر شواهد)

پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM ): عبارتست از استفاده منطقی و مسئولانه از بهترین شواهد موجود برای تصمیم گیری در مورد درمان بیمار. در حقیقت EBM عبارتست از استفاده توام از تجربه بالینی پزشک وشواهد بالینی معتبر.

منظور از تجربه بالینی پزشک، مجموعه ای است از آموزشها ومهارتهای بالینی وی. شواهد بالینی معتبر نیز از بررسی پژوهشهایی که متدولوژی مناسبی دارند به دست می آید.

پزشکی که بخواهد "پزشکی مبتنی بر شواهد" را به کار ببندد، باید مهارتهای جدیدی کسب کند که مهمترین آنها عبارتند از جست وجوی موثر متون پزشکی و دانستن قوانین ارزیابی این متون.

ذیلا" نتیجه بررسی درمان های رایج کمردرد از نظر پزشکی مبتنی بر شواهد را مشاهده می فرمایید:

مانیپولاسیون: مانیپولاسیون برای کاهش درد و افزایش توانایی حرکت در بیماران دارای کمردرد موثر است (در بیمارانی که گردن درد دارند، استفاده توام از مانیپولاسیون و ورزش درمانی اثرات مناسبی خواهد داشت).

استفاده از کفی: استفاده از کفی برای پیش گیری از کمردرد هیچگونه جایگاهی ندارد. در مورد اهمیت آن در درمان کمردرد،متاسفانه هنوز تحقیقات مناسبی صورت نگرفته است و نمی توان با قطعیت نظر داد.

گیاهان داروئی: از بین گیاهان مورد بررسی، سه گیاه اثرات خوبی (در کوتاه مدت) داشته اند ولی باید اثرات جانبی و نیز نتایج استفاده دراز مدت آنها نیز مشخص شود.

ورزش درمانی: در درمان کمردرد مزمن موثر است ولی در کمردرد حاد چندان اثری ندارد جالب اینجاست که متذکر شوم ورزش درمانی در گردن حاد و مزمن موثر است.

رفتار درمانی: رفتار درمانی در کاهش درد موثر است ولی تاثیر آن در حد ورزش درمانی است.

استراحت: معمولا استراحت طولانی در بستر در بیمارانی که کمردرد حاد بدون سیاتیک دارند سبب بدتر شدن درد می گردد- در بیمارانی که کمردرد حاد و سیاتیک دارند، استراحت وعدم استراحت تفاوتی ایجاد نمی کند.

مدرسه کمردرد: در محیط های کاری سبب کاهش درد، بازگشت به کار و بهبود عملکرد  می گردد.

داروهای ضد افسردگی: در بیمارانی که کمردرد مزمن بدون افسردگی دارند، استفاده از این داروها هیچ نقشی ندارد. البته بهتر است تاکید کنم که اگر بیماری کمردرد و افسردگی داشت طبیعتا باید داروی ضد افسردگی مصرف کند-  داروهای مزبور در درمان سایر دردهای مزمن موثر هستند.

طب سوزنی (acupuncture ) و سوزن زدن (needling ): هنوز نقش تاثیر طب سوزنی در درمان کمردرد حاد مشخص نشده است. این روش در کمردرد مزمن در کوتاه مدت برای کاهش درد موثر است. در کل، طب سوزنی یا سوزن، اثری بیشتر از سایر اقدامات معمول ندارند.

کشش: کلیه شواهد موجود بیانگر این نکته هستند که کشش در کمردرد حاد، تحت حاد ومزمن و نیز کمردرد های همراه سیاتیک بی تاثیر است.

تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS ): شواهدی به نفع تاثیر آن وجود ندارد.

جراحی برای در رفتگی دیسک کمری: اگر در رفتگی دیسک کمری سبب فشار روی ریشه های عصب سیاتیک شود، جراحی و برداشت دیسک می تواند سبب شود که درد اندام تحتانی زودتر التیام یابد (ممکن است درد کمر تغییر نکند) البته تاثیرات دراز مدت جراحی هنوز به خوبی مشخص نشده است.

جراحی برای آرتروز ستون فقرات: هنوز شواهد کافی برای اثبات نقش جراحی در درمان کمردرد ناشی از آرتروز وجود ندارد.

استفاده از گرما و سرمای سطحی: هنوز شواهد کافی برای نقش این عوامل فیزیکی وجود ندارد.

پرولوتراپی (prolotherapy): اگر به تنهایی در کمردرد مزمن استفاده شود، بی تاثیر است. اگر به همراه مانیپولاسیون، ورزش و یا برخی اقدامات دیگر استفاده شود ممکن است موثر باشد.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): سبب کاهش خفیفی در کمردرد می گردند. هیچکدام از داروهای این گروه نسبت به سایرین برتری ندارد.

شل کننده های عضلانی: در درمان کمردرد موثر هستند ولی مشخص نیست که تاثیر آنها از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا سایر ضد دردها بیشتر باشد.

ماساژ: ممکن است در درمان کمردرد تحت حاد و مزمن موثر باشد ولی در گردن درد بی تاثیر است.

لیزر کم توان (low level laser therapy- LLLT): متاسفانه تحقیقات انجام شده در این زمینه فاقد کیفیت لازم هستند، لذا نمی توان در مورد اثر لیزر کم توان اظهار نظر کرد.

محافظ کمری (اورتوزهای کمری- کرست کمری): تحقیقات انجام شده نشان می دهد که این وسایل هیچگونه اثری در درمان کمردرد ندارند.

مانیپولاسیون: هنر درمان دردهای ستون فقرات با دست

مانیپولاسیون به معنی " استفاده ازدست ماهر برای درمان یا تنظیم چیزی" است. برای پی بردن به  اهمیت این روش درمانی بهتر است ابتدا قدری در مورد دردهای ستون فقرات صحبت کنیم.

بسیاری از دردهای ستون فقرات با ضایعات پرتو شناسی (رادیولوژیک ) تطابق ندارند،  یعنی بسیاری از بیماران دارای درد ستون فقرات، ‌یافته مهمی در بررسی رادیولوژیک (عکس ساده یا MRI) ندارند و برعکس،  بسیاری از اختلالات رادیولوژیک   ‌درد ایجاد نمی کنند. به عنوان مثال باید گفت که اگر MRIصد شخص بدون کمردرد را بررسی کنیم در 40 نفر دیسک خواهیم دید و این مساله نشان می دهد که مشاهده دیسک  لزوما" دلیل بر وجود درد نیست.

توجه به این نکات و تجربه حاصل از سالیان متمادی ناشی از معاینه دقیق بیماران مبتلا به دردهای ستون فقرات،  باعث شد که پروفسور مین Maigne  فرانسوی در دهه 1960 فرضیه اختلال دردناک در عملکرد بین مهره ای  یا   PMID  را مطرح کند. بنا بر این فرضیه، ‌برخی از دردهای ستون فقرات (‌اعم از گردن، پشت، کمر)‌ به علت اختلال کارکرد یک قسمت از ستون فقرات ایجاد می شوند،‌ معمولاً‌ این دردها در مهره های ستون فقرات حس میشوند و به قسمتی از تنه یا دست و پا انتشار می یابند. حرکات قسمت مبتلا نیز دردناک است. تشخیص این بیماری (اختلال دردناک درعملکرد بین مهره ای )  صرفاً براساس شرح حال و معاینه دقیق انجام می گیرد.گاهی علت ایجاد این بیماری کاملا" مشخص است (مثلا" خم شدن ناگهانی یا تماشای طولانی تلویزیون در وضعیت خوابیده به پهلو ) گاهی هم نمی توان آنرا به علت خاصی ربط داد

درمان این اختلالات که به مانیپولاسیون "قولنج شکستن " معروف است،‌  روش خاصی است که در آن حرکتی ناگهانی،   سریع و حساب شده توسط پزشک متخصص به قسمت خاصی از ستون فقرات وارد می شود. معمولا" این عمل سبب ایجاد یک صدای "تلق" می گردد و درد بیمار شدیدا " کاهش می یابد

همانطور که ذکر شد، این روش صرفاً با دست انجام می شود و احتیاج به اقدامات یا آمادگی های خاصی نیست ولـی پزشک باید مطمئن باشد که ستون فقرات شما دچار ضایعه شدیدی نیست و میتوان از این روش برای درمان بیماری شما استفاده کرد. بنابراین حداقل یک عکس ساده که اخیراً گرفته شده باشد برای شروع درمان لازم است. غالباً درمان ظرف یک تا شش جلسه به پایان می رسد و وقتی درد کاهش یافت به تدریج باید ورزش های خاص تقویت عضلات منطقه مبتلا آغاز گردد. این ورزش ها باعث میشوند که احتمال عود بیماری در آینده کاهش یابد

در مورد نحوه اثر مانیپولاسیون و اینکه واقعاً چه چیزی سبب کاهش درد می گردد فرضیات متعددی وجود دارد که ذیلاً به برخی از آنها اشاره شده است :

الف ) آزاد شدن قسمت های گیر افتاده کپسول مفصلی

ب ) شل شدن عضلاتی که دچار انقباض دردناک  شده اند

ج ) افزایش تحرک در قسمت های کم تحرک مفصل

د ) کاهش بیرون زدگی دیسک

دردهای ستون فقرات بسیار شایع هستند و بسیاری از آنها با مانیپولاسیون درمان میشوند ولی شرط لازم برای موفقیت پزشک در درمان عبارت است از: دانش، حوصله در شنیدن درد بیمار، معاینه دقیق  و مهارت.

توضیحاتی درمورد اقدامات پس ازمانیپولاسیون

حرکتی که روی ستون فقرات شما انجام شده است نوعی آزادسازی و تنظیم "حرکت بین مهره ای " شماست. درحقیقت، اختلال خفیفی در عملکرد بین مهره ای شما وجود دارد که به تدریج با یک یا چند مانور بهبود می یابد.

این اختلال عملکرد علل مختلفی نظیر حرکت های نامناسب و ناگهانی، وضعیت های نادرست نشستن، خوابیدن یا کارکردن- آرتروزدارد.

چند نکته قابل ذکراست :

الف -  گاهی پس از مانیپولاسیون دردی در ناحیه تحت درمان ایجاد می شود. نگران نباشید، این درد معمولا ظرف دو روز بهبود می یابد. در صورت عدم کاهش درد، با اینجانب تماس بگیرید.

ب -  داروهایی  که برایتان تجویز شده است را حتما مصرف کنید.  

ج -  یک هفته بعد جهت ادامه درمان مراجعه کنید.

لغزندگی مهره ها (اسپوندیلولیزی- اسپوندیلولیستزی ) چیست؟

تعریف

شکستگی در قسمت خاصی از مهره های ستون فقرات (به نام قسمت بین مفصلی ) را  اسپوندیلولیزی می گویند. اگر این شکستگی سبب جابجایی مهره ها شود به آن اسپوندیلولیستزی می گویند. این بیماری معمولا در مهره چهارم یا پنجم کمری رخ می دهد.

چه عواملی فرد را مستعد این اختلالات می کند؟

ژنتیک: شواهدی دال بر استعداد ژنتیکی ابتلا به برخی انواع اسپوندیلولیزی و اسپوندیلولیستزی وجود دارد. این بیماری ها معمولا در حوالی بلوغ خود را بروز می دهند

(گرچه از ابتدا وجود داشته اند ).

فشاروحرکات بیش از حد: برخی ورزش ها نظیر فوتبال، ژیمناستیک و وزنه برداری مستلزم      فشار بیش از حد روی ستون فقرات (خصوصا با حرکات مکرر خم شدن به عقب) هستند که سبب افزایش احتمال اسپوندیلولیزی و اسپوندیلولیستزی می گردند.

علایم و نشانه ها

در بسیاری ازافراد این بیماری ها هیچ علامتی ایجاد نمی کنند.

گاهی درد ناحیه کمر وجود دارد (شبیه گرفتگی عضلانی ).

اگر لغزندگی شدید باشد، ممکن است سبب فشار روی ریشه های نخاعی و درد یا فلج پاها و اختلال کنترل ادرار و مدفوع گردد.

شکل یک: شکستگی در قسمت "بین مفصلی" مهره پنجم کمری و اولین مهره خارجی را مشاهده می کنید.

شکل دو: مهره پنجم کمری روی مهره اول خاجی  لغزش پیدا کرده است.

درمان

معمولا در ابتدا سعی در درمان این بیماری به روش غیرجراحی است. می توان با استراحت های کوتاه مدت در خلال کار، شدت درد کمر را کاهش داد. ورزش های خاص تقویتی و کششی می توانند در بهبود علایم  بیماری کمک کننده باشند.

اگرعلیرغم درمان مناسب درد کاهش نیابد یا علایم فلج ظاهر شوند باید درمان توسط جراحی انجام گیرد.

درد گردنی (گردن درد)

مقدمه

گردن درد علامتی است که به علت فشارآمدن روی بافت نرم، استخوانها یا مفاصل گردن یا بافتهای اطراف آن پدید می آید. گاهی این علامت به علت یک بیماری زمینه ای در کل بدن ایجاد می شود.

گردن انعطاف پذیرترین قسمت ستون فقرات است و وزن سررا نیز تحمل می کند. عوامل بسیاری میتوانند سبب گردن درد شوند (نظیروضعیت های نا مناسب گردن وبدن، ضربه، بیماری های دژنراتیو ).  بیماری هایی نظیر مننژیت و پلی میالژیا روماتیکا نیز گردن درد ایجاد می کنند.

گاهی می توان گردن درد را با داروهای مسکن عادی درمان کرد ولی در صورتیکه این درد بیش از 3-2 روز طول بکشد یا همراه علایم  خطر باشد باید به یک متخصص مراجعه کرد.

در بسیاری از موارد- دارو، فیزیوتراپی و مانیپولاسیون ستون فقرات سبب درمان درد  می گردند.  درصد کمی از بیماران به جراحی نیاز دارند.

کلیات

گردن درد اختلال شایعی است که علل مختلفی دارد: وضعیت های نا مناسب بدن یا گردن، تصادفات و بیماری های دژنراتیو. گاهی گردن درد جزیی از یک بیماری دیگر است، مثلا فیبرومیالژی و مننژیت  می توانند گردن درد ایجاد کنند.

گردن از هفت مهره تشکیل شده است که توسط عضلات، تاندون ها و رباط ها روی هم قرار گرفته اند. مهره بالایی و پائینی توسط یک بافت نرم غضروفی به نام دیسک از هم جدا می شوند. دیسک در افزایش تحریک پذیری و جذب ضربه نقش مهمی دارد.

اتصال مهره بالا و پایین علاوه بر دیسک از طریق مفاصل کوچکی به نام فاست نیز صورت می گیرد.

آسیب هر یک از ساختمان های گردنی میتواند سبب ایجاد گردن درد شود. گاهی این درد ظرف مدت کوتاهی و بدون دخالت خاصی بهبود می یابد ولی در برخی اوقات درمان آن به مداخله پزشکی احتیاج دارد.

در صورتیکه علایم زیر در گردن درد مشاهده شوند، مشاوره پزشکی الزامی است:

- گردن درد شدید پس از ضربه: در این موارد مشاوره با جراح مغزواعصاب ضروری است.

- گردن دردی که همراه با انتشار درد به یک یا هر دو دست (اندام فوقانی) باشد. در این موارد احتمال فشارروی ریشه های گردنی وجود دارد. گزگز و مورمور دست نیزمی تواند بیانگر این بیماری باشد.

- کاهش قدرت: ضعف در دست یا پا می تواند بیانگر ضایعه نخاعی باشد.

- اختلال کنترل ادرار یا مدفوع : این مشکل نیز احتمال آسیب نخاع را مطرح می کند.

بهتر است برای درک بهتر، گردن دردها را به  دو دسته تقسیم کنیم:

الف) گردن دردی که به سایر قسمت ها انتشار می یابد.

ب) گردن دردی که منشا آن در سایر قسمت هاست.

گردن دردی که به سایر قسمت ها نیزانتشار می یابد

رادیکولوپاتی گردنی (آسیب ریشه های نخاع گردنی): معمولا به علت آرتروز یا در رفتگی دیسک ایجاد می شود. در این موارد علاوه بر درد گردنی، انتشار درد به یک یا هر دو دست همراه احساس برق گرفتگی یا گزگز و مورمور نیز وجود دارد.

تنگی کانال نخاع گردنی: تنگی سوراخ های بین مهره ای سبب فشار روی ریشه های نخاعی می گردند. علایم آن شبیه رادیکولوپاتی گردنی است.

ناپایداری مهره های گردنی: می تواند درد وعلایم رادیکولوپاتی و نیزعلایم فشار روی خود نخاع (اختلال ادراری– مدفوعی) ایجاد کند.

درگیری فاست ها: سبب درد گردن می گردد که معمولا به ناحیه بین دو کتف، شانه ها و بازوها انتشار می یابد.

گردن دردی که منشا آن در سایر قسمت ها است

ممکن است درد مفصل فک، گوش، میگرن یا شانه به گردن انتشاریابد.   

علل گردن درد

آسیب یا اختلال در هر یک از ساختمان های آناتومیک گردن منجمله عضلات، تاندون ها، رباط ها، مهره ها، دیسک ها و اعصاب گردنی و فاست ها می تواند سبب ایجاد درد شود.

هر یک از عوامل زیر می تواند منشا درد گردنی باشد.

فشار عضلانی: استفاده بیش از حد از عضلات گردنی می تواند سبب فشار عضلانی و درد گردنی شود. رانندگی طولانی مدت یا مطالعه با گردن خمیده می تواند سبب این درد شود. در این شرایط معمولا عضلات پشت گردن دچار درد می شوند.

ضربه: انعطاف پذیری گردن زیاد است و وزن سر را نیز تحمل می کند، همین مساله سبب آسیب پذیری آن می گردد. در مواردی که ضربه از پشت به شخص وارد شود ( مثلا اتومبیلی از عقب به یک اتومبیل دیگر برخورد کند) سر شخص ابتدا به جلو و سپس به عقب می رود   و آسیب شلاقی ایجاد می کند که هم دردناک است و هم می تواند سبب آسیب نخاع گردد.

آرتروز: مفاصل گردن نیز نظیر سایر مفاصل بدن با افزایش سن دچار تخریب (آرتروز) می گردند که می تواند دردناک باشد.

بیماری های التهابی مفاصل (آرتریت ): نظیر روماتیسم مفصلی و اسپوندیلیت آنکیلوزان  می توانند مفاصل گردن را نیز درگیر کرده، درد ایجاد کنند.

اختلالات دیسک بین مهره ای: با افزایش سن بتدریج دیسک های بین مهره ای آب خود را از دست می دهند و خشک می شوند. وقتی دیسک خشک می شود، ارتفاعش کم می شود و فاصله بین مهره بالا و پائین آن کاهش می یابد ( آنچه به اشتباه بین عامه مردم به فاصله افتادن بین دو مهره معروف شده است، درحقیقت کاهش فاصله بین دو مهره است)، مجموع عواملی که درباره آنها صحبت شد می توانند سبب رادیکولوپاتی گردنی ودرد بعلت اختلال دیسک شوند.

تنگی کانال گردنی: درباره آن توضیح داده شد.

بیماری های عفونی: عفونت های مغز، نخاع و ستون فقرات نظیر مننژیت، آنسفالیت، دیسکایتیس می توانند سبب درد و نیز علایمی از قبیل تب، لرزو...شوند. درمان این بیماری ها باید به سرعت انجام گیرد و گرنه می توانند سبب عوارض بسیار شدید می شوند.

فیبرومیالژی: یک بیماری مزمن است که سبب دردهای عضلانی – استخوانی می گردد. خستگی و افسردگی  نیز در این بیماری ها بسیار شایع هستند. با توجه به توضیحات داده شده مشخص می شود که گردن درد نیز در این بیماری دیده می شود.

سندرم درد میوفاسیال: یک اختلال مزمن عضله و بافت اطراف آن است ( که به فاسیا معروف است).  سبب درد مزمن در یک قسمت از بدن می شود. در همین وب سایت توضیحات بیشتری در مورد آن داده شده است.

پلی میالژی روماتیکا: یک بیماری التهابی است که سبب درد در گردن، شانه ها و مفاصل ران می گردد.

پوکی استخوان (اوستئوپوروز): عبارتست از کاهش تراکم استخوانها. معمولا در اوایل این بیماری هیچگونه درد و مشکلی وجود ندارد، ولی با پیشرفت آن به تدریج مهره ها دچار شکستگی های میکروسکوپی شده درد ایجاد می کنند، در صورت در گیری مهره های گردنی، درد گردن به وجود می آید.

بیماری پاژه استخوانی: بیماری ای است با علت نامشخص که سبب اختلال در مراحل ترمیم و جذب استخوان و افزایش غیرعادی تراکم آن و درد می گردد.

بررسی های تکمیلی

پزشکان برای تشخیص علت گردن درد ابتدا به شرح حال بیمار توجه می کنند  و سپس معاینه کاملی از وی به عمل می آورند. گاهی همین روش برای آغاز درمان بیمار کافی است ولی گاهی لازم می شود که تست های تکمیلی  نیز درخواست شود. شایع ترین تست های مورد استفاده در تشخیص علت گردن درد عبارتند از :

رادیوگرافی ساده: اختلالات مهره های گردنی را نشان می دهد.

میلوگرافی: در این روش، مقداری ماده حاجب اشعه ایکس را وارد مایع مغزی-نخاعی می کنند و سپس عکس هایی با اشعه ایکس می گیرند. می توان با آن فشار روی ریشه های نخاعی را بررسی کرد.

دیسکوگرافی: ماده حاجب به داخل دیسکی که احتمال می رود منشا درد باشد تزریق می شود، اگر تشخیص درست باشد، رنگ آمیزی دیسک به صورت غیرعادی خواهد بود و درد گردن نیز تشدید می یابد.

سنجش تراکم استخوانی: برای بررسی وضعیت تراکم استخوان صورت می گیرد. دقیق ترین روش آن تکنیکی است به نام  دگزا.

ام آر آی: روش خاصی است برای تشخیص و درمان بیماری های نخاع و ریشه های آن     

سی تی اسکن: روش خاصی است برای بررسی دقیق مهره ها و کانال نخاع.

اسکن استخوان: مقداری ماده رادیواکتیو به بیمار تجویزمی گردد، پس از مدتی با دوربین های خاص مقدار آن را در استخوان ها و بافت های بدن بررسی می کنند.

الکترودیاگنوز(نوارعصب و عضله): روشی است برای بررسی فشار روی ریشه های نخاع. به عبارت بهتر، باید گفت که وقتی  ام آرآی  فشار روی ریشه را نشان می دهد، ممکن است این فشار از نظر بالینی اهمیت نداشته باشد، در این جا با انجام نوارعصب وعضله می توان ازشدت فشار وارد بر ریشه های نخاعی مطلع شد.

روش های درمان گردن درد  

داروهای ضد درد مانند انواع مسکن ها.

فیزیوتراپی: عبارتست از استفاده از گرما، سرما، اولتراسوند، ماساژ یا تجویز ورزش

مانیپولاسیون: عبارتست از حرکات حساب شده و کاملا تخصصی روی ستون فقرات که توسط کایروپراکتورها، اوستئوپات ها و متخصصین طب فیزیکی انجام می گیرد.

تزریقات خاص: گاهی تزریق در نقاط خاصی از گردن یا  تزریق مواد کورتنی به داخل مایع مغزی نخاعی یا بلوک و بیحس کردن مفاصل فاست مورد نیاز است.

بی حرکتی کوتاه مدت: گاهی پزشک ناچار است با تجویز گردن بند طبی و محدود کردن حرکات گردن، درد را کاهش دهد. حداکثر مدت مجاز استفاده از آن 5-3 روز است.

سایرروش ها: گاهی- خصوصا درگردن درد مزمن، مشورت روانپزشکی و استفاده از تکنیک های شناختی – رفتاری ضروری است.

جراحی در موارد خاص لازم است.

اصولا درمان درد، شامل دو مرحله است :

1) کاهش درد و التهاب: معمولا توسط دارو و گاهی فیزیوتراپی های خاص انجام می گیرد.

2) مرحله توانبخشی:  دراین مرحله با تجویز ورزش های خاص، قدرت و انعطاف پذیری عضلات را افزایش می دهند و با توصیه های بهداشتی احتمال عود درد را کاهش می دهند.

روشهای پیشگیری از گردن درد

یکی از شایع ترین علل گردن درد، وضعیت نامناسب بدنی است. در ذیل توصیه هایی برای  پیش گیری از گردن درد ارائه شده:

- صاف بنشینید به نحوی که گردن در وضعیت خنثی (به هیچ سمتی خم نشده باشد) قرارگیرد.

- درهنگام کارودرفواصل منظم به خود استراحت دهید. کار کردن طولانی مدت با کامپیوتریا رانندگی درازمدت سبب فشار آمدن به عضلات گردن میشود.

- به صورت صحیح بنشینید: صندلی خود را به صورتی تنظیم کنید که مانیتورشما مختصری از خط دید پائین ترقرارگیرد و زانوها قدری ازمفصل ران بالاتر باشند (زیرپایتان یک چهار پایه کوچک بگذارید)

- صندلی باید حتما دسته داشته باشد.   

- هیچوقت گوشی تلفن را بین گردن و شانه نگه ندارید.

- حتما ورزش های کششی و قدرتی را بطور منظم انجام دهید.

- عضلات نگهدارنده گردن را نیز باید تقویت کنید (عضلات شانه ها و قفسه سینه)

- هیچوقت به شکم نخوابید زیرا سبب آسیب ستون فقرات گردنی می شود. به پشت یا پهلو بخوابید. با لش شما باید ازقوس گردنی شما محافظت کند.

- هیچوقت در رختخواب مطالعه نکنید.

- هرگز کیف سنگین را برای مدت طولانی روی یک شانه حمل نکنید. بهتر است از کوله پشتی استفاده کنید.

- برای برداشتن اجسام (خصوصا اجسام سنگین) اززمین، از تکنیک مناسب استفاده کنید زیرا تکنیک اشتباه علاوه برآسیب کمر، سبب آسیب گردن شما نیز می شود.

پرچم زرد (عوامل ) مزمن شدن کمردرد:

موارد ذیل احتمال مزمن شدن کمردرد را افزایش می دهند:

1- بیمار معتقد باشد که درد یا تحرک مضر هستند.

2- رفتارهای بیمارگونه، نظیر استراحت طولانی

3- فاجعه سازی درد

4- اضطراب، انزوای اجتماعی، خلق منفی

5- مشکلات شخصی (خانوادگی، مالی و....)

6- سابقه سوء مصرف مواد

7- عدم رضایت شغلی

8- حمایت بیش از حد خانواده یا عدم حمایت خانواده

9- سابقه ادعای از کار افتادگی یا موارد مشابه

10- انتظار غیرواقعی در مورد درمان (انتظار درمان منفعل)

11- سابقه کمردرد قبلی

12- درگیری سیاتیک

13- عدم تناسب بدنی

14- کاربدنی سنگین

15- چاقی

16- مصرف دخانیات

Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman"; mso-ansi-language:#0400; mso-fareast-language:#0400; mso-bidi-language:#0400;}

درد دنبالچه coccygodynia, coccydynia) )

درد دنبالچه یکی از مشکلات نسبتـاْ شایع است. شیوع این درد در خانم ها بیشتر از آقایان می باشد. علل مهم درد دنبالچه عبارتند از: افتادن روی باسن، زایمان، نشستن طولانی مدت (مثلاْ در مسافرت ها). گاهی علت آن بیماری های مهمتری نظیر عفونت های موضعی، آبسه مقعد، بیماری های دردناک مقعد، عفونت استخوان دنبالچه یا حتی فیبرومیالژی است.

متاسفانه به خاطر مسابل فرهنگی، بسیاری از مردم یا به پزشک مراجعه نمی کنند، یا در صورت مراجعه، درد خود را به صورت کمردرد معرفی می کنند و اگر پزشک نتواند با شرح حال و معاینه دقیق، محل واقعی درد را تشخیص دهد، نمی تواند به بیمار کمک کند.

مطالعات مختلف نشان داده اند که درد دنبالچه سبب کاهش کیفیت زندگی می گردد. این بیماران همیشه باید یک رینگ لاستیکی با خود همراه داشته باشند و یا کلاْ از شرکت در اجتماعات پرهیز کنند که خود این امر سبب مشکلات فراوان می گردد.

خوشبختانه اکثر بیماران با درمان های دستی و یا تزریق موضعی (که ترجیحاْ قدم آخر است) درمان می شوند ومی توانند به زندگی عادی خود بازگردند.

منبع:

http://www.shahramsadeghi.com

تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.