آب مروارید یا کاتاراکت

آب مروارید یا کاتاراکت
عدسی عضوی است محدب الطرفین، قابل انعطاف، بدون رگ و شفاف با قطر 9 میلیمتر و ضخامت 4میلیمتر که ما بین مایع زلالیه و زجاجیه چشم قرار دارد. و توسط زنولها به شیارهای بین جسم مژگانی اتصال دارد.عدسی در پشت مردمک واقع شده است و عمل تطابق و متمرکز کردن نور بر روی شبکیه را انجام می‌دهد.

در هنگام مطالعه، عدسی با تغییر انحنا خود این امکان را ایجاد می‌نماید که بتوانیم اجسام نزدیک را بخوبی ببینیم. این قابلیت از سن 40 تا 45سالگی به بعد، کاهش می‌یابد و بنابراین پیر چشمی عارض می‌گردد، بدین معنا که برای دید نزدیک و مطالعه نیاز به عینک جداگانه خواهد بود. هرگاه فردی به نزدیک نگاه می‌کند، انقباض عضله سیلیاری، کشش عدسی را کم می‌کند و لذا عدسی کروی‌تر شده و قدرت انکساری بیشتری پیدا می‌کند و تصویر جسم نزدیک را بر شبکیه می‌اندازد (عمل تطابق). در نگاه به دور عکس این حالت اتفاق می‌افتد. با پیر شدن و کاهش حالت ارتجاعی عدسی، قدرت تطابق آن کاهش می‌یابد و فرد تار می‌بیند.این همان حالتی است که به آن پیر چشمی گفته می شود.
عدسی یا لنز چشم؛ مثل لنز دوربین عکاسی کار می کند و نور را بر روی پرده شبکیه چشم که در عقب چشم قرار دارد، متمرکز می کند. همچنین عسی چشم طوری نور را متمرکز می کند که هم اشیاء دور و هم اشیاء نزدیک روی شبکیه بیفتد؛ در نتیجه انسان هم دور و هم نزدیک را واضح می بیند. این پدیده را " تطا بق" می گو یند.

آب مروارید یا کاتاراکت به کدورت عدسی طبیعی چشم، گفته می شود. عدسی عمدتا از آب و پروتئین ساخته شده است. پروتئین ها به طرز ظریفی قرار گرفته اند که باعث شفافیت عدسی می شود و در نتیجه نور از لابلای آنها عبور می کند. اما با پیشرفت سن؛ بعضی از این پروتئین ها تغییر ماهیت داده و بهم چسبیده و باعث کدر شدن بعضی از نواحی کوچک درعدسی می شوند. این پدیده "کاتاراکت یا آب مروارید" نامیده می شود و با گذشت زمان این نواحی بزرگتر شده و باعث کاهش بینائی می شود.

در مراحل اولیه که تنها بخش کوچکی از عدسی کدر شده است، شاید آب مروارید مشکلی ایجاد نکند، اما در بیشتر مواقع این روند ادامه می یابد و بخش بزرگی از عدسی کدر می شود و بینایی را مختل می سازد. سرعت پیشرفت آب مروارید در بین افراد مختلف متفاوت است، آب مروارید ناشی از افزایش سن به تدریج در طی چند سال پیشرفت می نماید. آب مروارید در افراد جوان و افراد دیابتی ممکن است به سرعت در طی چند ماه پیشرفت نماید ولی سرعت پیشرفت آب مروارید در هر فرد را نمی توان دقیقا پیشگویی کرد.

علل زمینه ای آب مروارید

    آب مروارید ناشی از افزایش سن

    آب مروارید ناشی از افزایش سن شایعترین نوع آب مروارید است درصد زیادی از افراد به آن مبتلا می شوند و با افزایش سن شیوع آن افزایش می یابد.

     آب مروارید ناشی از سایر بیماریها

    این نوع آب مروارید در افرادی که بیماریهای مشخص دیگری از جمله دیابت (بیماری قند) دارند دیده می شود. گاهی بروز آب مروارید در رابطه با مصرف طولانی مدت بعضی از داروها مثل کورتون ها می باشد.

     آب مروارید ناشی از ضربه

    گاهی بلافاصله پس از صدمات چشمی و گاهی سالها بعد از آن دیده می شود.

     آب مروارید مادر زادی

    بعضی از بچه ها با آب مروارید به دنیا می آیند یا اینکه در کودکی به آن مبتلا می شوند که معمولا در هر دو چشم است.

    علائم و نشانه های آب مروارید

    کدورت عدسی در ابتدا کوچک بوده وتأثیرچندانی بر بینائی شما ندارد ولی این کاهش بینایی کم کم بیشتر میشود. شما ممکن است حس کنید که بینائیتان اندکی تار شده است و مثل این است که از پشت شیشه اشیاء را می بینید. ممکن است نور خورشید و لامپ ها درخشنده تر و پخش و اذیت کننده باشد.همچنین ممکن است هنگام رانندگی در شب، نور چراغ ماشین های روبروخیره کننده تر از قبل باشد.رنگها نیز  شفافیت قبلی را ندارند.

     علائم و نشانه های آب مروارید ارتباط مستقیمی با نوع آب مروارید دارد. در یکی از انواع اب مروارید در مراحل ابتدایی، مدتی بینائی نزدیک فرد ممکن است بهتر شود که اصطلاحا به آن" دید ثانویه" می گویند.متأسفانه این بهبود دید نزدیک دوام چندانی ندارد وبا بدتر شدن کاتاراکت از بین می رود. در یکی دیگر از انواع اب مروارید  ممکن است تا مراحل پیشرفته علامت قابل توجهی وجود نداشته باشد و یا فرد از خیرگی ناشی از نور بخصوص در شب شاکی باشد.

     به طور کلی شایعترین علائم آب مروارید عبارتند از:

         تار شدن یا محو شدن بینایی

        حساس شدن به  نور

        درخشندگی زیاد نور اتومبیل ها در شب، خیرگی و پخش نور چراغها و نور آفتاب، دیدن هاله اطراف چراغها، کاهش دید در نور شدید آفتاب

         کم رنگ شدن یا محو شدن رنگها

         دو بینی یا چند بینی (که با افزایش شدت آب مروارید وضعیت بدتر می شود)

         افزایش دید نزدیک، تغییر مداوم شماره عینک و یا لنز تماسی

        این علائم می تواند ناشی از سایر بیماری های چشمی نیز باشد، پس اگر دچار هر یک از این علائم شدید حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.

 برای تشخیص آب مروارید باید معاینه کامل چشم پزشکی توسط چشم پزشک متخصص انجام شود

    درمان آب مروارید یا کاتاراکت

     در مراحل اولیه بعضی از انواع آب مروارید، وضعیت بینایی با استفاده از عینک ممکن است به طور موقت بهتر شود. دارو، قطره، ورزش یا عینک مانع بروز یا بهبود آب مروارید نمی شوند و هنوز جراحی تنها راه درمان است که شامل خارج کردن عدسی کدر شده و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی است.

    بسیاری از مردم تصور می کنند که کاهش بینائی جزء لاینفک پیری است؛ در حالی که عمل آب مروارید بسیار آسان، کم خطر و بی درد است.  عمل جراحی آب مروارید عملی بسیار موفق است و سالانه حدود 5/1 میلیون نفر در امریکا و چند صد هزار نفر در ایران تحت این عمل جراحی قرار می گیرند.    

    زمان عمل با توجه به نیاز و شرایط هر فرد متفاوت است. در افراد مسن که نیاز چندانی به دید کامل ندارند ممکن است دیرتر نیاز به انجام عمل جراحی باشد. به هر حال شما با کمک چشم پزشک در این زمینه تصمیم خواهید گرفت..

    آب مروارید زمانی نیاز به جراحی دارد که اختلال بینایی، انجام فعالیت های شغلی یا روزمره مانند رانندگی، مطالعه و تماشای تلویزیون را مختل کند و نیازی به رسیدن آب مروارید نیست.

آیا آب مروارید می تواند به آب سیاه تبدیل شود؟

بله. در صورتی که به درمان آب مروارید بی توجهی شود و آب مروارید خیلی پیشرفته شود می تواند تبد یل به آب سیاه شود که در این صورت علاوه بر صدمات جبران ناپذیرعمل جراحی نیز مشکلتر می شود.

    جراحی های کاتاراکت

 تصمیم برای انجام جراحی آب­ مروارید فقط پس از توافق شخص و چشم پزشک او امکان پذیر است. در واقع تصمیم برای انجام این جراحی بستگی به این موضوع دارد که کدر شدن عدسی و تار شدن دید و سایر علائم آب­مروارید به چه میزان فعالیتهای روزانه فرد مانند بالا رفتن از پله، خواندن روزنامه و برچسب های روی مواد و داروها، رانندگی کردن، تماشای تلویزیون، باغبانی کردن  و یا سایر فعالیتهای او را مختل می­کند. این باور که انجام جراحی آب مروارید بهتر است فقط بعد از "رسیدن عدسی" انجام شود، باور نادرستی است. در واقع در گذشته که تکنیک­های جراحی پیشرفته نبوده و انجام این عمل عوارض زیادی را برای فرد ایجاد می­کرد، پزشکان ترجیح می­دادند انجام این جراحی را تا حد امکان به تعویق بیندازند. اما امروزه با پیشرفت تکنیک­ها، چشم پزشکان بر این باورند که  نیازی به این تاخیر نیست وبهتر است آب مروارید در مراحل زودتر و قبل از سفت شدن زیاد عدسی انجام گیرد، زیرا در  عدسی های خیلی سفت انرژی زیادی از امواج مافوق صوت باید به کار گرفته شود تا آب مروارید به روش فیکو از چشم خارج گردد،  بنابراین احتمال صدمه به قرنیه نیز بیشتر میشود.  آب  مروارید در افراد جوان و افراد دیابتی سریعا" پیشرفت کرده و به مرحله عمل می رسد.

 چه روش هایی برای جراحی آب مروارید وجود دارد؟

    عمل جراحی آب مروارید به طور کلی به دو شکل انجام می شود:

    1.عمل آب مروارید به روش داخل کپسولی یا اینترا کپسولار  کاتاراکت اکسترکشن

 2.عمل آب مروارید به روش خارج کپسولی یا اکسترا کپسولار  کاتاراکت اکسترکشن

    درعمل آب مروارید به  روش داخل کپسولی؛ عدسی به همراه کپسول احاطه کننده آن از چشم خارج می شود و در نتیجه جائی برای کارگذاری لنز داخل چشمی باقی نمی ماند. این روش در حال حاضر تقریبا کنار گذاشته شده و فقط در موارد خاصی؛ مثلا زمانی که لنز دچار نیمه در رفتگی است و امکان حفظ کپسول عدسی وجود ندارد، بکار می رود

    در عمل آب مروارید به روش خارج کپسولی؛ پس از باز کردن قسمت قدامی کپسول عدسی، محتویات آن خارج شده و در نتیجه از محفظه کپسول عدسی میتوان به عنوان محل کارگذاری لنز داخل چشمی استفاده کرد.  این روش خود به دو شکل :  1- با برش بزرگ و 2- با برش کوچک ؛ انجام می شود

    در عمل آب مروارید به روش خارج کپسولی با برش بزرگ؛ محل اتصال قرنیه به صلبیه ( لیمبوس) حدود 9 تا 11  میلی متر باز می شود و پس از باز کردن کپسول قدامی، هسته عدسی خارج می  شود و پس از شستن مواد باقیمانده عدسی، لنز داخل چشمی  کار گذاشته می شود و محل برش با 5 تا 6 عدد بخیه بسته می شود. حدود دو تا سه ماه بعد بخیه ها برداشته می شوند. پس حدود دو تا سه ماه طول می کشد تا بینائی به حد نسبتا طبیعی برسد.بنابراین عیب اصلی این روش را می توان در طولانی بودن دوره نقاهت آن دانست. از آنجایی که با این روش معمولا مقداری آستیگماتیسم ایجاد می شود؛ ممکن است بینایی صد در صد نشده و برای اصلاح آن نیاز به عینک دور باشد.

    در عمل آب مروارید به روش خارج کپسولی با برش کوچک؛ از برش حدود 3 میلی متری برای خارج کردن محتویات عدسی استفاده می شود. به این معنی که هسته عدسی در داخل چشم خرد شده و سپس از طریق ساکشن از چشم خارج می شود.

     این روش خود به دو نوع است. 1- تکنیک فیکو امولسیفیکیشن:  که برای خرد کردن هسته عدسی از انرژی" ماوراء  صوت (اولتراسوند)"  کمک می گیرد. 2-تکنیک  فیکو لیزر: که برای خرد کردن هسته عدسی از انرژی  "لیزر"   کمک می گیرد.

    هم اکنون در تمام دنیا در بیش از 97درصد موارد از انرژی ماوراء صوت استفاده می شود ؛ زیرا این روش قدرت و کارایی بهتری دارد.  بخصوص زمانی که آب مروارید پیشرفته بوده و در نتیجه هسته عدسی سفت باشد روش" فیکو لیزر" قابل انجام نیست.در واقع این روش به علت عدم کارایی  عملا در دنیا منسوخ شده است. در ایران نیز تقریبا در صد در صد موارد از  روش" فیکوامولسیفیکیشن اولتراسوند" ( اصطلاحا به آن "فیکو" می گویند)  استفاده می شود؛ ولی از آن جائی که در تصور عموم، لیزر دقت بالایی دارد، این روش بنام روش لیزری مطرح می شود. البته ذکر این نکته ضروری است که  گاهی اوقات پس از گذشت مدتی از عمل آب مروارید ممکن است کپسول عدسی کدر شده و باعث تاری دید شود که ما بطور معمول از انرژی لیزر برای باز کردن کپسول ( و مسیر دید) استفاده می کنیم که به این کار " لیزر کپسولوتومی" می گوئیم    

     تقریبا بطور همزمان تحول مهم دیگری در طراحی و کیفیت لنزهای مصنوعی داخل چشمی بوقوع پیوست واستفاده از عدسی های مصنوعی تاشونده مرسوم شد.اخیرا لنز هائی طراحی شده اند (موسوم به لنز های با خاصیت تطابق) که با مکانیسم های مختلفی دید نزدیک را نیز تا اندازه قابل توجهی بهبود می بخشند و در نتیجه فرد علاوه بر بینائی خوب دور، بدون نیاز به عینک مطالعه، نزدیک را هم خوب می بیند.

     بنابراین بارزترین حسن عمل جراحی آب مروارید با برش کوچک، کاهش میزان آستیگماتیسم ایجادشده در اثر عمل جراحی  و دوره نقاهت و بازگشت بینایی بسیار کوتاه است.

    پیشرفته ترین روش عمل جراحی در دنیا عمل فیکو با استفاده از قطره بی حسی و بدون نیاز به تزریق آمپول بی حسی و یا بی هوشی عمومی است. در این روش مدت زمان عمل بسیار کوتاه بوده و نیازی به پانسمان چشم نیست و بیمار بلافاصله پس از عمل مرخص می شود و از روز بعد به کار و زندگی عادی برمی گردد.

 تکنیک عمل فیکو چگونه است؟

به­ طور کلی عمل آب­ مروارید شامل خارج کردن عدسی کدر شده و در اغلب موارد کار گذاشتن لنز مصنوعی داخل چشمی به جای عدسی طبیعی چشم است. با این وجود در بعضی شرایط نادر ممکن است لنزی داخل چشم کارگذاشته نشود.

متداول ترین برش ایجاد شده برای انجام این عمل، یک برش 3 میلی­متری، یعنی برشی کمتر از 3/1 سانتی­متر است. این برش به دلیل کوچک بودن معمولا احتیاجی به بخیه و ترمیم ندارد و پس از عمل خودبه خود بهبود می یابد.

جراح سپس یک دریچه دایره ای  در کپسول عدسی- غشای بسیار نازکی که عدسی را می پوشاند  ایجاد کرده که این فرآیند کپسولورکسیس capsulorhexis

نامیده می شود این عمل به دقت بسیار زیادی نیاز دارد زیرا ضخامت کپسول عدسی 1000/4 میلی­متر است.

در روش Phacoemulsification از امواج اولترا سونیک(مافوق صوت) برای شکستن عدسی به ذرات ریزتر استفاده می­شود. این ذرات سپس با کمک یک لوله مکشی بیرون آورده می­شوند. قسمت خلفی(عقبی) کپسول عدسی دست­نخورده در جای خود باقی می­ماند تا عدسی مصنوعی بر روی آن کار گذاشته ­شود.

روش Extracapsular cataract extraction ( بدون استفاده از امواج مافوق صوت) زمانی به کار می­رود که عدسی بسیار سفت  شده باشد و امواج به کار رفته در Phacoemulsification قادر به شکستن آن به ذرات ریزتر نباشند. در این روش برشی در حدود 10 میلی­متر در چشم ایجاد می­شود و هسته عدسی به صورت یک تکه خارج شده و برش ایجاد شده نیاز به بخیه دارد.

در عمل فیکو عدسی داخل چشمی به صورت تاشو بوده و از طریق منفذ کوچک ایجاد شده به داخل چشم فرستاده می شود. این عدسی در مجاورت کپسول خلفی باز شده و اندازه اپتیک آن به 6 میلیمتر می رسد و به وسیله بازوهای کناری که به آنها haptic گفته می شود در داخل کپسول، محکم قرار می گیرد. معمولا" برای ثابت نگاه داشتن عدسی ها در داخل چشم احتیاجی به بخیه وجود ندارد.

 در حین جراحی چه اتفاقاتی می­افتد؟

این جراحی در شرایط فعلی و با پیشرفت تکنیک های جراحی یک عمل سرپائی بوده و احتیاج به هیچ آمادگی خاصی نیست، اگرچه انجام یک سری آزمایشات روتین و مشاوره قلب و عروق قبل از آن الزامی است. اغلب از بیماران خواسته می شود که 1 ساعت قبل از جراحی در بیمارستان حاضر شوند. قبل از جراحی از قطره های چشمی برای کاهش درد، کاهش التهاب، کاهش احتمال خطر عفونت و برای بازکردن کامل مردمک استفاده می شود. برای انجام این جراحی معمولا  از بی حسی موضعی استفاده می شود. در حین این عمل فرد کاملا" بیدار و هوشیار است اما ممکن است بنا به درخواست بیمار یا صلاح دید پزشک از داروهای آرام بخش ضعیف و یا حتی از بیهوشی عمومی استفاده شود. معمولا" از فرد خواسته می شود که در حین عمل به نور میکروسکوپ جراحی نگاه کند. این جراحی معمولا" 20 تا 30 دقیقه طول می کشد و پس از آن بیمار برای 1 ساعت تحت مراقبت بوده و سپس می تواند به منزل رود.

 بعد از جراحی چه اتفاقی می افتد؟

معمولا" از بیمار خواسته می شود که همان روز یا روز بعد برای بررسی مجدد چشم به پزشک مراجعه کند. بسته به نوع جراحی به کار رفته و تصمیم پزشک ممکن است از فرد خواسته شود که از پوشش محافظ به خصوص در هنگام خواب استفاده کند. در چند هفته اول پس از جراحی شخص نباید چشمان خود را مالش داده و همچنین از وارد کردن فشار برروی آنها باید خودداری کند. برای بیمار، قطره های چشمی ضد التهاب و آنتی بیوتیک تجویز می­شود و سپس درمدت 1 ماه بعد از عمل این داروها به تدریج قطع می شوند.

معمولا" روز عمل یا روز بعد از عمل او  می تواند فعالیت های معمول خود مانند خواندن کتاب و تماشای تلویزیون را انجام داده  اما برای ارزیابی دید و تعیین نمره عینک جدید باید بین 3 تا 4 هفته صبر کند. اکثر بیماران بعد از عمل، جهت مطالعه نیاز به عینک داشته اما در 90% موارد برای دید دور دیگر نیازی به عینک ندارند.

 عوارض بعد از جراحی کدامند؟

با وجود این که جراحی آب  مروارید یکی از کم عارضه ترین عمل های جراحی می­باشد، به ندرت ممکن است مشکلاتی نیز پدید آید. این عوارض می تواند از ازدست دادن بینائی تا یک التهاب خفیف متغیر باشد. به طورکلی از دست دادن بینائی بسیار نادر بوده اما ممکن است به دلیل التهاب یا خونریزی چشمی در حین عمل یا جداشدگی شبکیه که ممکن است ماه ها یا سال ها پس از جراحی رخ دهد اتفاق بیافتد. اغلب عوارض جزئی بوده مانند تورم قرنیه یا شبکیه، افزایش فشار داخل چشم و پلک ملتهب که با تجویز دارو بهبود می یابد. 98% موارد جراحی های آب مروارید بدون به وجودآمدن عارضه ی خاصی با موفقیت انجام می شود و در 95% موارد دید فرد بهتر می­شود. در اشخاصی که دید آنها بعد از جراحی بهتر نمی شود معمولا" یک بیماری زمینه ای چشمی مانند دژنرسانس وابسته به سن ماکولا، رتینوپاتی دیابتی یا بیماری های دیگری وجود دارد.

 اگر عدسی هر دو چشم کدر شده باشد آیا عمل آنها در یک جلسه صورت می گیرد؟

معمولا" در این حالت، جراح در دو جلسه مختلف این عمل را برای چشم ها انجام می دهد. در واقع جراح صبر می کند تا فرآیند ترمیم چشم عمل شده  انجام شود و سپس جراحی چشم دوم را انجام خواهد داد. بین عمل دو چشم می تواند بین 1 تا 3 هفته فاصله گذاشته شود.

 انجام چه آزمایشاتی قبل از عمل جراحی لازم است؟

جدای از معاینات معمول قبل از عمل چشم پزشک معمولا" قبل از جراحی با استفاده از سونوگرافی( امواج مافوق صوت) و یا دستگاه IOLMaster  اندازه و شکل چشم شما را دقیقا" ارزیابی می کند تا بتواند قدرت عدسی داخل چشمی مورد نیاز را مشخص کند.

در صورت وجود عیوب انکساری، آیا استفاده از  لنزهای داخل چشمی باعث اصلاح عیوب انکساری خواهد شد؟

در بیمارانی که نزدیک بینی یا دوربینی قابل توجهی دارند، با افزایش دقت دستگاه های اندازه گیری و محاسبه نمره لنز داخل چشم، بیش از 90% بیماران، بعد از عمل در محدوده ای قرار می گیرند که جهت دید دور احتیاجی به عینک ندارند. در  بیمارانی که دارای آستیگماتیسم قابل توجهی هستند،  بایستی از برش های خاصی  ضمن عمل یا عدسی های داخل چشمی توریک( جهت اصلاح آستیگماتیسم) استفاده نمود ولی درهرصورت  احتمال باقیماندن بخشی از آستیگماتیسم در این بیماران وجود دارد.

 آیا ظاهر چشمان فرد  بعد از عمل آب­ مرواید تغییر خواهد کرد؟

خیر. بعد از عمل آب مروارید ظاهر چشمان فرد  تغییر نخواهد کرد. یعنی سایر افراد، با نگاه کردن به چشم بیمار متوجه انجام عمل آب مروارید در آن نخواهند شد. تنها تفاوت در این است که ممکن است عدسی داخل چشمی به دلیل شفافیت زیادی که دارد باعث انعکاس نور شده درخشان تر از عدسی خود بیمار باشد.

 Second Cataract یا aftercataract یا آب مروارید ثانویه چیست؟

این حالت زمانی اتفاق می افتد که قسمت خلفی کپسول عدسی که برای حفاظت از لنز داخل چشمی کارگذاشته شده در چشم در محل خود باقی مانده است تیره شده  و باعث ایجاد کدورت بینائی می شود. این حالت که "کدر شدن کپسول خلفی" نیز نامیده می شود ممکن است که ماه ها یا سال ها بعد از جراحی آب مروارید اتفاق بیافتد و امروزه با بهبود تکنیک های عمل جراحی و تغییراتی که در طراحی لنزهای داخل چشمی صورت گرفته است، بروز این مشکل به اندازه قابل توجهی نسبت به گذشته کاهش یافته است. در حالی که در زمان استفاده از لنزها و تکنیک های قدیمی  تا 50% بیماران نیاز به کپسولوتومی داشته اند، امروزه کمتر از 10% بیماران بعد از عمل کاتاراکت نیاز به این جراحی دارند.  علت این کدورت، رشد سلول­های کپسول خلفی می­باشد. درمان "کدورت کپسول خلفی" ساده و سریع است. برای درمان این حالت از YAG laser capsulotomy استفاده می شود که در این تکنیک از لیزر برای بازکردن منفذی در کپسول استفاده می­شود تا به نور وارد شده به چشم اجازه عبور بدهد. Capsulotomy به معنای برش و ورود به کپسول و YAG مخفف Yttrium-aluminum-garnet نوع دستگاه لیزر است.

انجام این تکنیک که یک عمل سرپائی است معمولا" کمتر از 5 دقیقه طول می­کشد. بعد از آن معمولا" شما در حدود 1 ساعت در مطب پزشک می مانید تا ایشان مطمئن شوند که فشار چشم شما افزایش نیافته است.

منبع:

http://www.rahimidr.com

تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.