آنژیوپلاستی به منظور درمان نوعی بیماری قلبی به نام آترواسکلروز مورد استفاده قرار می گیرد. آترواسکلروز در واقع همان شکل گیری تدریجی پلاک های چربی در رگهای خونی قلب است. هنگامی که درمان دارویی یا تغییر شیوه زندگی برای بهبود سلامت قلب کفایت نکند یا در صورت وقوع سکته قلبی، درد صدری وخیم شونده (آنژین صدری) و یا علائم دیگر، پزشک ممکن است آنژیوپلاستی را به عنوان انتخاب درمانی پیشنهاد کند.

آنژیوپلاستی نمی تواند در همه موارد مورد استفاده قرار گیرد. اگر شریان اصلی تغذیه کننده بخش چپ قلب تنگ شده باشد یا در صورت ضعیف بودن عضلات قلبی و یا کوچک بودن رگ خونی گرفته شده، احتمالاً جراحی باز عروق کرونر انتخاب بهتری برای درمان است. در جراحی باز عروق کرونر از طریق پیوند رگ از بخش دیگر بدن به بخش مسدود شده،یک مسیر فرعی ایجاد می کنند.

به علاوه در صورت ابتلا به دیابت یا وجود انسدادهای رگی متعدد نیز پزشک جراحی باز قلب را پیشنهاد می کند. تصمیم برای انجام آنژیوپلاستی یا جراحی باز به وسعت بیماری قلبی و شرایط کلی سلامتی بستگی دارد.

اگرچه آنژیوپلاستی یک روش کم تهاجم باز نمودن شریان های بسته عروق است ولی ممکن است خطرهایی نیز داشته باشد. شایعترین خطرات آنژیوپلاستی شامل موارد زیر است:

•  تنگ شدن مجدد شریان(restenosis) : تنگ شدن مجدد در 30 تا 40 درصد موارد اتفاق می افتد.استنت ها به منظور کاهش تنگی مجدد طراحی شده اند. استنت های فلز خالص اصل، شانس تنگی مجدد را تا 20 درصد کاهش می دهد و استفاده ازاستنت های دارای پوشش دارویی این میزان را به کمتر از 10 درصد کاهش می دهد.

• لخته های خونی: لخته های خونی ممکن است حتی در هفته یا ماه های اول پس از آنژیوپلاستی در لا به لای استنت شکل بگیرند. این لخته ها ممکن است سبب بروز حمله قلبی شوند. به منظور کاهش شانس ایجاد لخته در استنت ها، مصرف آسپیرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس) و داروهای دیگر، دقیقاً طبق دستور پزشک بسیار مهم است. در مورد مدت زمان مصرف این داروها یا قطع آنها در صورت انجام جراحی باز قلب با پزشکتان مشورت کنید.

• خونریزی: ممکن است در محل نصب کاتتر در دست یا پا خونریزی دیده شود. معمولاً این خونریزی ها در حدی است که تنها موجب ایجاد کبودی می شود اما در مواردی ممکن است خونریزی جدی ایجاد شود یا به تزریق خون و اقدامات جراحی نیاز باشد.

برخی خطرات نادر آنژیوپلاستی شامل موارد زیر است:

• حمله قلبی: اگرچه بسیار نادر است اما ممکن است طی انجام آنژیوپلاستی حمله قلبی صورت گیرد.

•  آسیب شریان کرونر: شریان کرونر ممکن است حین انجام آنژیوپلاستی پاره یا کنده شود. این عوارض ممکن است به ضرورت انجام جراحی باز اورژانسی بینجامد.

•  مشکلات کلیوی: رنگی که طی آنژیوپلاستی و جایگذاری استنت ها استفاده می شود ممکن است باعث مشکلات کلیوی شود، به خصوص در افرادی که از پیش مشکلات کلیوی دارند. اگر جزء افراد در معرض خطر هستید پزشک ممکن است دارویی تجویز کند تا به حفاظت از کلیه ها کمک کند.

• سکته مغزی: طی آنژیوپلاستی، لخته های خونی که ممکن است روی کاتتر ایجاد شوند می توانند جدا شده و به سمت مغز حرکت کنند. رقیق کننده های خونی به منظور کاهش این خطر تجویز می شوند. سکته مغزی ممکن است در اثر جدا شدن پلاک چربی هنگامی که کاتتر در آئورت پیچ خورده است نیز اتفاق بیفتد.

•  ضربان غیرطبیعی قلب: قلب ممکن است در اثر آنژیوپلاستی تحریک شود و ضربان آن بسیار تند با کند گردد. این حالت معمولاً گذراست اما گاهی استفاده از دارو یا دستگاه تنظیم ضربان قلب لازم است.

طی انجام آنژیوپلاستی

هیچ قسمتی از بدن شما بریده یا باز نمی شود به جز بریدگی کوچکی در رگ پا، بازو یا مچ که به منظور ورود کاتتر برای انجام عمل ایجاد می شود. بسته یه اینکه چند انسداد رگی وجود داشته باشد یا میزان پیچیدگی عمل، آنژیوپلاستی ممکن است بین 30 دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. آنژیوپلاستی توسط متخصص قلب (کاردیولوژیست) و تیمی از تکنسین ها و پرستاران و معمولاً در اتاقی به نام لابراتوار کاتترگذاری قلب انجام می گیرد.

آنژیوپلاستی معمولاً از طریق شریان کشاله ران (شریان فمورال) انجام می گیرد. گاهی هم ممکن است از طریق شریانی در بازو یا مچ انجام گیرد. قبل از عمل موضع مورد نظر با محلول ضد عفونی و گاز استریل پاک می شود. یک بی حس کننده موضعی به کشاله ران تزریق می شود تا موضع را بی حس کند. یک گیرنده الکترود روی قفسه سینه قرار می گیرد تا ضربان و ریتم قلب را طی عمل پایش کند.

از آنجا که در این عمل نیازی به بیهوشی عمومی نیست بیمار طی عمل بیدار خواهد بود و از طریق کاتتر درون وریدی مایعات و داروهای آرام بخش دریافت خواهد نمود. بیمار جهت کاهش لخته شدن خون داروهای رقیق کننده خون (آنتی کواگولانت) دریافت خواهد کرد و سپس عمل به شرح زیر آغاز خواهد شد:

• پس از بی حس شدن ناحیه مورد نظر برای ایجاد برش، از یک سوزن کوچک برای دستیابی به شریان پا یا بازو استفاده می شود و یک برش کوچک در پوست ایجاد می شود.
• سپس پزشک کاتترمتصل به یک سیم راهنما را از ناحیه بریدگی وارد شریان می کند تا به سمت انسداد موجود در قلب هدایت کند.
• ممکن است بیمار حین انجام این کار در ناحیه کشاله احساس فشار کند اما به آن صورت دردی حس نمی شود و در صورت وجود درد باید به پزشک اطلاع داد. همچنین وجود کاتتر در بدن احساس نمی شود.
• مقدار کمی رنگ از طریق کاتتر تزریق می شود تا به پزشک کمک کند از طریق تصویر اشعه ایکس به نام آنژیوگرام انسداد را مشاهده کند.
• یک بالون کوچک که در انتهای کاتتر نصب شده باد می شود تا شریان مسدود شده را عریض کند. بالون باد شده قبل از خالی شدن و خارج شدن از بدن تا چند دقیقه در ناحیه انسداد باقی می ماند تا موجب متسع شدن شریان شود. پزشک ممکن است بالون را پیش از خارج نمودن چند بار باد و خالی کند تا هر بار شریان را بیشتر متسع کند.

از آنجا که بالون به طور موقت مسیرجریان خون قسمتی از قلب را سد می کند، ممکن است حین استفاده از آن در قفسه سینه درد احساس شود. اگر تعداد انسداد ها زیاد باشد ممکن است این عمل در ناحیه هر انسداد تکرار شود.

جایگذاری استنت (فنر)

در بیشتر افرادی که آنژیوپلاستی انجام می دهند، در محل انسداد،استنت نیز گذاشته می شود. استنت معمولاً در شریانی که توسط بالون گشاد شده است قرار می گیرد. استنت دیواره شریان را از تنگ شدن مجدد پس از آنژیوپلاستی محافظت می کند. استنت شبیه یک فنر توری سیمی ریز است. آنچه طی استنت گذاری صورت می گیرد به شرح زیر است:

• فنر فشرده، حول بالونی که به سر کاتتر متصل است قرار می گیرد و به سمت انسداد شریان هدایت می شود.
• در ناحیه انسداد، بالون باد شده و استنت فنری شکل متسع می شود و با دیواره شریان چفت می شود.
• استنت به طور دائم در شریان باقی می ماند تا آن را باز نگه دارد و جریان خون قلب را بهبود بخشد.
• هنگامی که استنت در محل قرار گرفت کاتتر بالون خارج می شود و عکس های بیشتری (آنژیوگرام) برای اطلاع از برقراری جریان خون مناسب در شریان تازه باز شده گرفته می شود.
• در نهایت با خارج نمودن کاتتر راهنما، عمل به پایان می رسد.
• پس از استنت گذاری، احتمالاً لازم است به مدت طولانی دارو درمانی صورت گیرد تا احتمال تشکیل لخته در استنت کاهش یابد.

پس از انجام عمل آنژیوپلاستی

احتمالاً پس از انجام عمل آنژیوپلاستی باید یک روز بستری بمانید و قلبتان پایش شود. مادامی که در بیمارستان هستید معمولاً پزشک داروی ضد انعقاد خون جهت پیشگیری از تشکیل لخته و داروهایی جهت آرام نمودن شریان ها و اسپاسم های کرونری (که ممکن است موجب حمله قلبی شوند) تجویزمی کند. شما احتمالاً می توانید پس از یک هفته از انجام آنژیوپلاستی به کار و برنامه های عادی خود بپردازید.

در موارد زیر با پزشک یا مسئولین بیمارستان تماس بگیرید:

• در صورت وجود خونریزی و تورم در محل ورود کاتتر
• در صورت احساس درد فزاینده و ناراحتی در محل ورود کاتتر
• وجود علائم عفونت مثل قرمزی، تورم، ترشح یا تب
• در صورت تغییر در درجه حرارت یا رنگ پا یا بازویی که مورد عمل قرار گرفته است.
• احساس از هوش رفتن یا ضعف
• وجود درد در قفسه سینه یا تنگی نفس

رقیق کننده های خون:

رعایت دقیق توصیه های پزشک در مورد درمان با داروهای رقت خون مثل آسپیرین، کلوپیدوگرل و داروهای مشابه بسیار مهم است. بیشتر افرادی که آنژیوپلاستی انجام داده اند، چه استنت گذاشته باشند چه نه، باید مادام العمر آسپیرین مصرف کنند. در برخی موارد افرادی که استنت گذاشته اند باید به مدت یک سال یا بیشتر از داروهای رقیق کننده خون مثل کلوپیدوگرل استفاده کنند. در صورت لزوم انجام جراحی هایی غیر از جراحی قلب یا داشتن هر سوالی، پیش از متوقف نمودن مصرف داروهای قلبتان با متخصص قلب مشورت کنید.

پیش از برنامه ریزی برای آنژیوپلاستی، پزشک سوابق پزشکی شخص را مرور کرده و معاینات جسمی لازم را انجام می دهد. همچنین برای تعیین امکان درمان انسداد توسط آنژیوپلاستی، نوعی آزمایش تصویربرداری به نام آنژیوگرافی کرونری صورت می گیرد. این آزمایش به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که آیا شریان های اصلی قلب دچار تنگی یا انسداد شده است یا نه. مایعی رنگی از طریق کاتتر (لوله ای طویل و باریک که از شریان کشاله ران وارد شده و به سمت شریان های قلب هدایت می شود) به شریان ها تزریق می شود. هنگامی که درون شریان با مایع رنگی پر می شود توسط اشعه ایکس و ویدئو قابل رویت می گردند. بنابراین پزشک می تواند محل انسداد شریان را مشاهده کند. اگر پزشک طی آنژیوگرام کرونر، انسدادی بیابد ممکن است تصمیم بگیرد که آنژیوپلاستی و استنت گذاری را بلافاصله پس از آنژیوگرافی (در حالی که قلب هنوز کاتتر دارد) انجام دهد.

بیمار قبل از آنژیوپلاستی دستورالعمل هایی راجع به خوردن و آشامیدن دریافت می کند. به طور معمول خوردن و آشامیدن باید از شب پیش از عمل متوقف شود.د ر صورتی که بیمار پیش از عمل نیز در بیمارستان بستری باشد آماده سازی او برای انجام عمل ممکن است متفاوت باشد.

آنژیوپلاستی چه از پیش تعیین شده باشد و چه به صورت اورژانس انجام گیرد، ابتدا نیاز به انجام یک سری آزمایشات روتین دارد که شامل تصویربرداری اشعه ایکس از قفسه سینه، الکتروکاردیوگرافی (ECG)  و آزمایش خون است.

شب پیش از عمل باید موارد زیر را انجام دهید:

• دستورالعمل های پزشک مبنی بر تطبیق داروهایی که از قبل استفاده می کردید را به کار بندید. پزشکتان ممکن است مصرف داروهای خاصی را قبل از آنژیوپلاستی متوقف کند، به ویژه اگر داروهای خاصی برای دیابت یا رقت خون استفاده می کنید.
• همه داروهایی را که مصرف می کنید به ویژه نیتروگلیسرین (در صورت مصرف) همراه خود به بیمارستان ببرید.
• داروهایی را که پزشک مصرف آن هرا را پیش از آنژیوپلاستی مجاز دانسته فقط با چند جرعه مختصر آب بنوشید.
• برای برگشتن از بیمارستان به منزل هماهنگی های لازم را انجام دهید. چرا که پس از آنژیوپلاستی معمولاً لازم است که شبی را در بیمارستان بستری شوید و صبح روز بعد خودتان قادر به رانندگی نخواهید بود.

در بیشتر افرادی که آنژیوپلاستی کرونر انجام می دهند، جریان خون در شریانی که پیش از آن بسته یا تنگ بود به طور چشمگیری افزایش می یابد. معمولاً درد قفسه سینه کاهش می یابد و توانایی انجام تمرینات ورزشی بهتر می شود.

انجام آنژیوپلاستی و استنت گذاری به این معنی نیست که بیماری قلبی کاملاً رفع شده است. شما باید عادات و روش زندگی سالمی را ادامه دهید و احتمالاً داروهایی را برای اطمینان از پیشگیری از تنگ شدن مجدد شریان مصرف کنید. اگر علائم مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا علائم مشابه با آنچه پیش از انجام آنژیوپلاستی داشتید عود کرد، با پزشک تماس بگیرید. اگر حتی حین استراحت نیز در قفسه سینه احساس درد داشتید یا نیتروگلیسیرین برای تسکین درد بی اثر بود با 115 تماس بگیرید.

جهت سالم نگه داشتن قلبتان پس از آنژیوپلاستی باید موارد زیر را اجرا کنید:

• سیگار را ترک کنید.
• سطح کلسترول خون خود را پائین بیاورید.
•  وزن را در محدوده سلامت نگه دارید.
• بیماری های دیگر مانند دیابت یا پرفشاری خون را کنترل کنید.
• به طور مرتب ورزش کنید.

آنژیوپلاستی موفق بدان معناست که شما نیاز به انجام عمل تهاجمی به نام جراحی باز عروق کرونر نداشته باشید. در جراحی، شریان یا وریدی از قسمت دیگر بدن برداشته می شود و به قلب پیوند می شود تا کمبود ناشی از شریان بسته را جبران کند. در این جراحی لازم است در قفسه سینه شکافی ایجاد شود. دوران بهبود یافتن از جراحی باز قلب طولانی تر و میزان ناراحتی آن بیشتر است.

اگر تعداد انسداد ها زیاد باشد یا شریان اصلی قلب تنگ شده باشد یا کارآیی قلب کاهش یافته و یا در صورت مبتلا بودن به دیابت، احتمال دارد پزشک جراحی باز قلب را به جای آنژیوپلاستی و استنت گذاری توصیه کند. به علاوه برخی از انسداد ها به دلایل فنی بهتر است که با جراحی باز درمان شوند.