اجتناب از گلوتن ضروری است:
به منظور کنترل بیماری و پیشگیری از عوارض آن اجتناب از تمامی غذاهای حاوی گلوتن ضروری خواهد بود . تنها مقدار جزئی از گلوتن کافی است تا بتواند منجر به ظهور علائم و عوارض بیماری شود. اجتناب غذایی به معنی اجتناب از تمامی غذاهای حاوی گندم، جو و چاودار و آرد آنهاست. (شامل آرد گندم سبوس دار، نشاسته، سمولینا، انواع نان های معمولی، نان خشک، بیسکویت، فرنی با آردهای ذکر شده، نان فطیر، باگ ، رشته فرنگی و ماکارونی).
ذرت، تاپیوکا (که از ریشه گیاه کاساوا می گیرند)و گندم سیاه فاقد گلوتن هستند ولیکن این امکان وجود دارد که در حین برداشت و فرایند شدن با دیگر دانه ها آلوده شوند؛ بنابراین مطمئن شوید که روی برچسب چنین محصولاتی جمله "بدون گلوتن" نوشته شده باشد و با با فرایندهای عاری از گلوتن تهیه شده باشند. آلودگی محصولات فاقد گلوتن در زمان استفاده از وسایل آشپزخانه و با ظروف نشسته آغشته به گلوتن نیز می تواند اتفاق بیافتد. مصرف جودوسر در بیشتر افراد مبتلا به بیماری سلیاک بی ضرر است ولیکن از آنجائیکه غالبا ًمحصولات جو دوسر آلوده به گندم هستند، بهتر است که ترجیحاً از مصرف جو دو سر نیز اجتناب نمایید.
این سئوال که آیا افراد مبتلا به بیماری سلیاک می توانند از محصولات تهیه شده با جو دو سر خالص استفاده کننده، همچنان مورد بحث و گفتگو است و جواب قطعی برای آن وجود ندارد. تعیین تفاوت های شیمیایی بین گندم و جودوسر و نیز تعیین دقیق اجزای موثر در پاسخ ایمنی به این دو ماده بسیار مشکل بوده و پاسخ به سئوال فوق الذکر را مشکل کرده است.
پزشک شما را به یک متخصص تغذیه یا رژیم شناس ارجاع خواهد داد تا در تنظیم یک رژیم غذایی عاری از گلوتن به شما کمک نماید. مواد غذایی بسیاری در این نوع رژیم آزاد بوده و شما مجاز به مصرف آنها هستید که عبارتند از:
- گوشت قرمز تازه، ماهی و ماکیان (در صورتیکه که کنسروی و فراینده شده نباشند و با آرد سوخاری نیز تهیه نشده باشند)
- اغلب محصولات لبنی
- میوه ها
- سبزیجات
- برنج
- سیب زمینی
- آردهای فاقد گلوتن (آرد برنج، سویا، ذرت، سیب زمینی)
اغلب غذاهای تهیه شده از دانه های غلات حاوی گلوتن هستند. از مصرف چنین غذاهایی اجتناب نمایید مگر اینکه دارای برچسب "فاقد گلوتن" در روی بسته بندی خود باشند و یا از ذرت، برنج، سویا و دیگر دانه های فاقد گلوتن تهیه شده باشند:
- نان ها
- برشتوک
- کراکر
- پاستا
- کلوچه وشیرینی
- کیک و پای
- سس ها
بسیاری از ترکیبات تشکیل دهنده غذاهای دیگر حاوی گلوتن می باشند. گلوتن در برخی طعم دهنده های غذایی مانند نشاسته تصفیه شده و ... استفاده می شود. جالب است بدانید که یکی دیگر از منابع گلوتن داروها و مکمل های ویتامینی هستند که از گلوتن به عنوان یک عامل اتصال دهنده استفاده می کنند. همچنین لوازم آرایشی (مانند رژلب)، تمبر پستی و مواد غذایی فاقد گلوتن ولی آلوده به گلوتن از طریق دیگر مواد، حاوی پروتئین گلوتن هستند . این آلودگی در هر جایی مانند تخته خرد کن، دیواره ماکروویو و... می تواند ایجاد شود. بنابراین از ابزار جداگانه (حتی چاقو جهت بریدن نان، و نمکدان و دیگر ظروف نگهدارنده ادویه جات و...) استفاده کنید.
دسترسی به محصولات فاقد گلوتن:
خوشبختانه برای بیماران علاقه مند به نان و پاستا، تعداد روبه افزایشی از محصولات فاقد گلوتن در بازار موجود می باشد. چنانچه قادر به تهیه آنها از نانوایی و یا سوپرمارکت محل زندگی خود نشده اید، می توانید چگونگی دسترسی به آنها را از طریق اینترنت و یا مراکز حمایت کننده بیماران مبتلا به سلیاک مورد بررسی قرار دهید. در حقیقت، برای بسیاری از غذاهای حاوی گلوتن، جانشین های فاقد گلوتن وجود دارند.
تشخیص مواد غذایی فاقد گلوتن کار سختی است. از آنجاییکه یک رژیم غذایی عاری از گلوتن به پیگیری دقیقی نیاز دارد، راهنمایی و مشاوره با یک متخصص تغذیه در تنظیم چنین رژیمی، ضروری به نظر می رسد. رژیم شناس شما را جهت چگونگی دریافت مغذی مورد نیاز بدن تان راهنمایی خواهد نمود و جانشین ها ی فاقد گلوتن را نیز به شما معرفی خواهد کرد. همچنین به شما در تعیین میزان نیاز به مکملهای ویتامین- مینرال و مکمل کلسیمی کمک خواهد کرد. ویزیت های پیوسته در طول سالها، اطلاعات شما را در رابطه با محصولات جدید فاقد گلوتن به روز خواهد کرد و پاسخ سئوالات خود را نیز خواهید گرفت.
زمانیکه گلوتن مصرف شود:
چنانچه به صورت تصادفی از غذا یا محصول حاوی گلوتن استفاده نمایید، درد شکمی و اسهال را تجربه خواهید کرد. برخی افراد مبتلا نیز گاهی هیچ نوع مشکل و نشانه ای را بعد از خوردن گلوتن تجربه نمی کنند ولیکن این به معنای آسیب ندیدن آنها نیست چرا که حتی مقدار بسیار جزئی از گلوتن در برنامه غذایی شما آسیب رسان خواهد بود حتی اگر علائم یا نشانه ای را ایجاد نکند.
اکثر افراد مبتلا به بیماری سلیاک بعد از رعایت رژیم غذایی مناسب، بهبودی کامل را به دست می آورند. ولی افرادی که دچار آسیب های شدید روده باریک هستند به ندرت با رژیم غذایی فاقد گلوتن بهبود می یابند. در این حالت که رژیم غذایی موثر واقع نمی شود از درمان دارویی در جهت کنترل و درمان التهاب روده ای ناشی از سوء جذب استفاده می شود.
از آنجایی که بیماری سلیاک می تواند به عوارض بسیار زیادی منتهی شود ، افرادی که به تغییرات رژیمی پاسخ نمی دهند به ارزیابی های مکرر برای کنترل وضعیت سلامتی خود نیاز خواهند داشت.