علائم بیماری های التهابی روده متنوع است و به شدت التهاب و محل وقوع آن بستگی دارد. علائم می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. احتمالاً بیمار دوره هایی از بیماری فعال (عود بیماری) را تجربه می کند که در پی آن دوره های خاموشی بروز می کند. علائم و نشانه هایی که در بیماری کرون و کولیت اولسراتیو مشترک هستند، عبارتند از:

•    اسهال. اسهال مشکل رایجی در مبتلایان به IBD است.

•    تب و خستگی. بسیاری از مبتلایان به IBD دچار تب خفیفی می شوند. همچنین ممکن است خستگی و کاهش انرژی را نیز تجربه کنند.

•    کرامپ و دردهای شکمی. التهاب و زخم می تواند بر حرکات طبیعی محتویات دستگاه گوارشی اثر بگذارد و منجر به درد و کرامپ های شکمی شود. همچنین ممکن است سبب تهوع و استفراغ گردد.

•    دفع خون در مدفوع. ممکن است بیمار متوجه دفع خون قرمز روشن یا تیره در مدفوع شود. همچنین ممکن است دفع خون به صورت پنهانی رخ دهد (خون پنهان در مدفوع).

•    کاهش اشتها. کرامپ و دردهای شکمی و نیز التهاب می تواند بر اشتها اثر بگذارد.

•    کاهش وزن ناخواسته. ممکن است بخاطر عدم هضم و جذب صحیح، بیمار کاهش وزن ناخواسته را تجربه کند و یا دچار سوء تغذیه شود.

کولیت اولسراتیو بر حسب محل التهاب و شدت علائم طبقه بندی می شود:
•    پروکتیت اولسراتیو. در این نوع، التهاب به نواحی نزدیک آنوس (رکتوم) محدود شده است و خونریزی رکتال ممکن است تنها نشانه بیماری باشد. احتمالاً این نوع از کولیت اولسراتیو خفیف ترین نوع است.

•    پروکتوسیگموئیدیت. التهاب، رکتوم و کولون سیگموئید (بخش پایینی کولون) را درگیر می کند. علائم و نشانه های آن عبارتست از: اسهال خونی، درد و کرامپ های شکمی و ناتوانی در تلاش برای اجابت مزاج.

•    کولیت سمت چپ. التهاب از رکتوم تا سیگموئید و کولون پایین رو گسترده شده است. علائم و نشانه های آن عبارتست از: اسهال خونی، درد و کرامپ های شکمی در سمت چپ و کاهش وزن ناخواسته.

•    پان کولیت (Pancolitis). پان کولیت بر کل کولون اثر گذاشته و سبب اسهال خونی دوره ای می شود که ممکن است شدید شده و منجر به درد و کرامپ های شکمی، خستگی و کاهش وزن چشمگیر شود.

•    کولیت اولسراتیو حاد شدید. که قبلاً به آن کولیت فولمینانت گفته می شد نوع نادری از کولیت است که بر کل کولون اثر گذاشته و سبب دردهای شدید، اسهال فراوان، خونریزی، تب و ناتوانی در خوردن غذا می شود.

بیماری کرون می تواند شامل التهاب در نواحی متفاوت دستگاه گوارش در افراد مختلف باشد. رایج ترین نواحی بخش انتهایی روده کوچک (ایلئوم) و کولون است. التهاب می تواند محدود به دیواره روده باشد که از التهاب تا زخم یا هر دو (استنوزیس) متغیر است و حتی ممکن است دیواره روده را سوراخ کند (فسیتول). باریک شدن روده می تواند منجر به انسداد نیز شود. انسداد، استنوزیس و فسیتول در کولیت اولسراتیو دیده نمی شوند.

علت دقیق IBD ناشناخته باقی مانده است. در گذشته، رژیم غذایی و استرس مد نظر بودند اما امروزه پزشکان متوجه شدند که اگرچه این عوامل می توانند تشدید کننده باشند اما عامل ایجاد کننده IBD نیستند.

یک دلیل ممکن، سوء عملکرد سیستم ایمنی است. زمانی که سیستم ایمنی برای مقابله با ویروس ها یا باکتری های مهاجم تلاش می کند، پاسخ ایمنی نامتعارف سبب می شود سیستم ایمنی به سلول های دستگاه گوارش نیز حمله کند. علاوه بر این، به نظر می رسد ژنتیک نیز در IBD نقش داشته باشد چون در افرادی که یکی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا باشد، IBD رایج تر است.
 

•    سن. بیشتر مبتلایان به IBD قبل از سن 30 سالگی تشخیص داده می شوند و پس از 60-50 سالگی معمولاً بیماری بروز نمی کند.

•    نژاد و قومیت. اگرچه سفیدپوستان در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری هستند اما بیماری در هر نژادی می تواند رخ دهد. 

•    سابقه فامیلی. اگر در خویشاوندان نزدیک مثل والدین، خواهر و برادر یا کودکان فردی به IBD مبتلا باشد، خطر ابتلا در شما افزایش می یابد.

•    استعمال دخانیات. سیگار کشیدن مهمترین عامل خطر قابل کنترل در بروز بیماری کرون است. با این حال، سیگار کشیدن می تواند سبب در برابر بیماری کولیت اولسراتیو اثرات محافظتی داشته باشد. اما اثرات سلامتی ناشی از عدم استعمال دخانیات، ترک آن را واجب می سازد.

•    مصرف ایزوترتینوئین. ایزوترتینوئین دارویی است که برای درمان آکنه و یا جای جوش مورد استفاده قرار می گیرد. برخی مطالعات نشان داده اند که این دارو می تواند عامل خطری برای IBD باشد، اما هنوز رابطه مشخصی بین IBD و ایزوترتینوئین به اثبات نرسیده است.

•    داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی. این داروها شامل ایبوبروفن، ناپروکسن سدیم، دیکلوفناک سدیم و ... است. این داروها می توانند خطر ابتلا یا تشدید IBD را افزایش دهند.

•    مکان زندگی. اگر در مناطق شهری یا کشورهای صنعتی زندگی می کنید، در معرض بیشتری برای ابتلا به IBD هستید. بنابراین، این یکی از عوامل محیطی مشابه رژیم غنی از چربی ها یا کربوهیدرات های تصفیه شده است که در این بیماری نقش دارد. به نظر می رسد افرادی که در آب و هوای شمالی زندگی می کنند نیز در معرض خطر بالاتری قرار دارند.

بیماری کرون می تواند به یک یا چند تا از عوارض زیر منجر شود:
•    التهاب. التهاب می تواند به دیواره روده محدود شود که ممکن است به اسهال و خونریزی منجر شود. همچنین التهاب می تواند سبب زخم و باریک شدگی (استنوزیس) شده و از طریق روده گسترش یابد (فیستول).

•    انسداد روده. بیماری کرون بر ضخامت کلی دیواره روده اثر می گذارد. به مرور زمان بخشی از روده می تواند ضخیم و باریک شود که می تواند جریان محتویات روده را مسدود نماید. ممکن است بیمار به منظور برداشتن بخشی از روده نیازمند جراحی باشد.

•    زخم یا اولسر. التهاب مزمن می تواند در هر جایی از جمله سیستم گوارشی از دهان تا آنوس و دستگاه تناسلی (پرینئوم) منجر به ایجاد زخم های باز (اولسر) شود.

•    فیستول. برخی زخم ها بطور کامل در دیواره روده گسترش می یابد و فیستول ایجاد می کند که یک ارتباط غیرطبیعی بین بخش های مختلف بدن است. فیستول می تواند بین روده و پوست و یا بین روده و یک ارگان دیگر ایجاد شود. فیستول نزدیک ناحیه مقعد رایج ترین انواع پوستی است.

زمانی که فیستول در شکم ایجاد می شود، غذا از مناطق ضروری برای جذب مواد مغذی، عبور نمی کند. فیستول ها می توانند بین لوپ های روده، درون مثانه یا واژن و یا بیرون پوست ایجاد شوند و منجر به ترشح پیوسته محتویات روده به بیرون شود. در برخی موارد، فیستول می تواند عفونی شود و آبسه ایجاد کند که در صورتی که درمان نشود می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

•    فیستول مقعدی. این یک پارگی کوچک در بافتهایی است که آنوس را می پوشاند و یا در اطراف آنوس دیده می شود که ممکن است عفونت رخ دهد.

•    سوء تغذیه. اسهال، کرامپ و دردهای شکمی می تواند غذا خوردن را مشکل کرده و سبب شود روده مواد مغذی را به میزان کافی جذب نکند. همچنین بروز کم خونی به خاطر کاهش جذب آهن و ویتامین B12 رایج است.

•    سرطان کولون. ابتلا به نوعی از کرون که بر کولون اثر می گذارد می تواند خطر سرطان کولون را افزایش دهد. راهنماهای غربالگری سرطان کولون برای افرادی که کرون ندارند، انجام کولونوسکوپی را هر 10 سال پس از سن 50 سالگی توصیه می کنند. با این حال، بسته به مدت ابتلا به کرون و میزان درگیری کولون ممکن است هر سال یا هر دو سال یکبار کولونوسکوپی نیاز شود. از پزشک خود درباره دفعات انجام کولونوسکوپی سؤال کنید.

•    سایر بیماری ها. بیماری کرون می تواند سبب بروز مشکلاتی در بخش های مختلفی از بدن شود، از جمله: التهاب چشم ها، پوست و مفاصل، کم خونی، پوکی استخوان، التهاب کبد و مجاری صفراوی، اختلال رشد یا اختلال در تکامل جنسی در کودکان.

•    داروها. برخی داروهای تجویز شده در کرون که از طریق مهار عملکرد سیستم ایمنی اثر می کنند با خطر کمی برای ایجاد سرطان هایی از جمله لنفوما و سرطان های پوست در ارتباط اند. علاوه بر این میزان عفونت را هم افزایش می دهند. کورتیکواستروئیدها می توانند با خطر پوکی استخوان، شکستگی های استخوانی، کاتاراکت، گلوکوما، دیابت و پرفشاری خون بالا در ارتباط باشند. برای تعیین خطر و فواید داروها با پزشک خود مشورت نمایید.

عوارض ممکن در کولیت اولسراتیو عبارتند از:
•    خونریزی شدید
•    سوراخ شدگی کولون (کولون پرفوره)
•    دهیدراسیون شدید
•    بیماری های کبدی (نادر)
•    از دست رفتن استخوان ها (پوکی استخوان)
•    التهاب پوست، مفاصل و چشم ها
•    زخم های لایه پوششی دهان
•    افزایش خطر سرطان کولون
•    مگا کولون سمی
•    افزایش لخته های خون در ورید و شریان ها

علائم بیماری التهابی روده می تواند سبب شود شما به پزشک خانواده خود یا یک پزشک عمومی مراجعه نمایید. با این حال ممکن است به پزشک متخصص بیماری های گوارشی (گاسترواینترولوژیست) ارجاع داده شوید.

از آنجایی که جلسه ملاقات کوتاه است و اطلاعات زیادی برای بحث وجود دارد، بهتر است از قبل برای حضور در جلسه آماده شوید. در اینجا برخی اطلاعات برای کمک به آمادگی شما و آنچه می توانید از پزشک خود انتظار داشته باشید، بیان شده است.

آنچه می توانید انجام دهید
•    از محدودیت های پیش از جلسه ملاقات کسب اطلاع کنید. وقتیکه زمان جلسه را تعیین می کنید، در مورد لزوم محدودیت های پیش از جلسه مثل محدودیت های رژیمی سؤال کنید.
•    تمام علائمی را که تجربه کرده اید را یادداشت نمایید. علائمی که حتی به نظر با دلیل مراجعه شما به پزشک نیز بی ارتباط هستند را یادداشت نمایید.
•    اطلاعات کلیدی شامل استرس های عمده و یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت نمایید.
•    لیستی از داروهای مصرفی تهیه نمایید، حتی مکمل ها و ویتامین ها را هم یادداشت کنید.
•    از یکی از اعضا خانواده و یا دوستان خود بخواهید که شما را همراهی کند. گاهی بخاطرسپاری تمام اطلاعاتی که در جلسه ملاقات بیان می شود مشکل است. شخصی که شما را همراهی می کند می تواند بخشی از اطلاعاتی که ممکن است شما فراموش کنید، را بیاد آورد.
•    سؤالاتی که می خواهید بپرسید را از پیش آماده کنید.
زمان ملاقات با پزشک محدود است، لذا لیستی از سؤالاتی که می تواند در بهره مندی بهتر از زمان کمک کننده باشد را از قبل آماده کنید. سؤالات را به ترتیب اهمیت لیست کنید.

سؤالات اساسی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
•    علت علائم من چیست؟
•    آیا علل احتمالی دیگری برای علائم من وجود دارد؟
•    چه آزمایشاتی لازم است انجام دهم؟ آیا انجام این آزمایشات مستلزم پیش آمادگی های خاصی است؟
•    این شرایط موقتی است یا به مدت طولانی ادامه می یابد؟
•    چه درمان هایی در دسترس اند و کدامیک را پیشنهاد می کنید؟
•    آیا باید از مصرف داروهای خاصی پرهیز کنم؟
•    چه عوارض جانبی را از این درمان ها می توان انتظار داشت؟
•    چه انواعی از پیگیری را نیاز دارم؟ چند وقت یکبار باید کولونوسکوپی کنم؟
•    آیا جایگزینی برای رویکرد اولیه پیشنهادی شما وجود دارد؟
•    من بیماری های دیگری نیز دارم، چگونه می توانم همه آنها را به بهترین نحو مدیریت کنم؟
•    آیا لازم است محدودیت های رژیمی خاصی داشته باشم؟
•    آیا جایگزین ژنریکی برای داروهای تجویز شده برای من وجود دارد؟
•    آیا بروشور و یا برگه دیگری وجود دارد که با خود ببرم؟ کدام وب سایت ها را پیشنهاد می کنید؟
•    در صورتیکه باردار شوم، خطری من یا کودکم را تهدید می کند؟
•    اگر من مبتلا به IBD باشم، آیا خطر بروز بیماری در فرزندم افزایش می یابد؟
•    آیا گروه های حمایتی خاصی برای مبتلایان به IBD و خانواده های آنان وجود دارد؟

آنچه از پزشکتان انتظار دارید
احتمالاً پزشک سؤالاتی را از شما خواهد پرسید که آمادگی برای پاسخگویی به آنها می تواند سبب حفظ زمان برای پرداختن به مطالبی باشد که بیشتر مد نظر شماست. ممکن است پزشک از شما بپرسد:

•    چه زمانی برای اولین بار این علائم را تجربه کردید؟
•    علائم شما پایدار بود یا موقتی؟
•    شدت علائم چگونه بود؟
•    آیا اسهال دارید؟ چند وقت یکبار؟
•    آیا بخاطر اسهال، نیمه شب از خواب بیدار می شوید؟
•    آیا شخص دیگری در منزل شما مبتلا به اسهال است؟
•    آیا کاهش وزن ناخواسته داشته اید؟
•    تا کنون به مشکلات کبدی، هپاتیت یا یرقان مبتلا شده اید؟
•    آیا در مفاصل، چشم ها و پوست خود مشکلاتی از جمله راش و زخم دارید یا دهانتان زخم می شود؟
•    آیا سابقه خانوادگی بیماری های التهابی روده دارید؟
•    آیا علائم بیماری بر توانایی کار کردن یا سایر فعالیت های شما اثر می گذارد؟
•    آیا عاملی در بهبود علائم شما مؤثر است؟
•    تا کنون توجه کرده اید که چه عاملی سبب تشدید علائم شما می شود؟
•    سیگار می کشید؟
•    آیا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مثل ایبوبروفن، ناپروکسن سدیم یا دیکلوفناک سدیم مصرف می کنید؟
•    آیا اخیراً آنتی بیوتیک مصرف کرده اید؟
•    آیا اخیراً مسافرت رفته اید؟ کجا؟

اگر تغییرات پایداری در عادات اجابت مزاج احساس و یا علائم و نشانه های IBD را تجربه کردید باید به پزشک مراجعه نمایید. اگرچه معمولاً IBD کشنده نیست اما در برخی موارد یک بیماری جدی بوده که می تواند عوارض تهدید کننده زندگی را به دنبال داشته باشد.

روش های تشخیصی:

احتمالاً پزشک تنها از طریق رد سایر علل ممکن برای علائم و نشانه ها از جمله کولیت ایسکمی، عفونت، سندرم روده تحریک پذیر، دیورتیکولیت و سرطان کولون، می تواند بیماری التهابی روده را تشخیص دهد. پزشک ترکیبی از تست ها را استفاده می کند. برای کمک به تأیید تشخیص IBD می توانید یک یا چندتا از این تست ها و اقدامات را انجام دهید:

آزمایشات خون
•    آزمایشات آنمی (کم خونی) یا عفونت. ممکن است پزشک برای بررسی آنمی – شرایطی که در آن سلول های قرمز کافی برای حمل کافی اکسیژن به بافت ها وجود ندارد - آزمایش خون درخواست کند یا علائم عفونت باکتریایی و ویروسی را بررسی نماید.

•    تست وجود خون پنهان در مدفوع. ممکن است آزمایش مدفوع لازم شود که بر این اساس پزشک می تواند خون مخفی در مدفوع را تشخیص دهد.

اقدامات اندوسکوپیک
•    کولونوسکوپی. این تست به پزشک اجازه می دهد با استفاده از یک لوله نازک، منعطف و روشن که مجهز به دوربین است کل کولون شما را ببیند. در طول انجام این پروسه پزشک نمونه های کوچکی از بافت را برای بررسی های آزمایشگاهی برمی دارد (بیوپسی) که به تأیید تشخیص کمک می کند. اگر دسته سلول های التهابی به نام گرانولوما دیده شود، بیماری کرون تأیید می شود.

•    سیگموئیدوسکوپی منعطف. در این روش، پزشک برای بررسی بخش انتهایی کولون (سیگموئید) از یک لوله بلند نورانی و منعطف استفاده می کند.

•    اندوسکوپی فوقانی. در این روش، پزشک از یک لوله باریک نورانی و منعطف برای بررسی مری، معده و بخش ابتدایی روده کوچک (دئودنوم) استفاده می کند. اگرچه درگیری این مناطق در بیماری کرون نادر است اما اگر تهوع و استفراغ، سختی در بلع و یا دردهای بالای شکم داشته باشید، انجام این تست توصیه می شود.

•    اندوسکوپی کپسولی. این تست برای کمک به تشخیص بیماری کرون استفاده می شود. یک کپسول بلعیده می شود که در آن دوربین وجود دارد و تصاویر به کامپیوتر متصل به کمربند بیمار منتقل می گردد و پس از آن دوربین بدون هیچ گونه دردی از طریق مدفوع خارج می شود. اما ممکن است همچنین برای تأیید تشخیص بیماری کرون به بیوپسی نیاز داشته باشید.

•    اندوسکوپی دو بالونه. برای این تست، از دوربین بزرگتری برای بررسی بیشتر داخل روده استفاده می شود که اندوسکوپ های معمولی به آن نمی رسند. این تکنیک زمانی مفید است که کپسول اندوسکوپی ناهنجاری هایی را نشان دهد. البته تشخیص دقیق همچنان در هاله ای از ابهام است.

روش های تصویربرداری
•    اشعه ایکس. اگر شدت علائم زیاد باشد، پزشک برای بررسی ناحیه شکمی به منظور رد کردن عوارض جدی از جمله کولون پرفوره از اشعه ایکس استاندارد استفاده می کند.

•    اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan). ممکن است انجام CT scan لازم شود که یک تکنیک ویژه اشعه ایکس است که جزئیات بیشتری نسبت به دوز استاندارد اشعه ایکس فراهم می کند. این تست برای بررسی کل روده و نیز بافت های خارج روده ای استفاده می شود. انتروگرافی یک CT scan ویژه است که تصاویر بهتری از روده کوچک فراهم می آورد. در بسیاری از مراکز پزشکی این تست جایگزین اشعه ایکس همراه باریوم شده است.

•    تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). اسکنر MRI برای تولید تصویرهای دقیق از اندام ها و بافت ها از میدان های مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می کند. MRI به طور ویژه برای ارزشیابی فیستول نواحی اطراف مقعد (MRI لگنی) یا روده کوچک (انتروگرافی MRI) مفید است. در MRI بر خلاف CT هیچ گونه مواجهه با اشعه وجود ندارد.

•    تصویربرداری روده باریک. این تست برای بررسی روده باریک بکار می رود که نمی تواند با کولونوسکوپی دیده شود. پس از اینکه مایع حاوی باریوم بلعیده شد، پزشک تصویربرداری با اشعه ایکس را از روده کوچک انجام می دهد. اگرچه این تست همچنان استفاده می شود، اما تا حد زیادی با انتروگرافی با MRI و CT جایگزین شده است.

روش های درمانی:

جراحی

اگر تغییرات سبک زندگی، دارو درمانی یا سایر درمان ها علائم و نشانه های IBD را بهبود نبخشد، پزشک جراحی را توصیه می کند:

•    جراحی برای کولیت اولسراتیو. معمولاً جراحی کولیت اولسراتیو را از بین می برد اما به این معنا نیست که کل کولون و رکتوم شما برداشته می شود (پروکتولکتومی). در بیشتر موارد جراحی مستلزم روندی بنام ایلئوآنال آناستوموزیس است که یک کیسه برای جمع آوری مدفوع برای شما اضافه می شود. جراح این کیسه را از انتهای روده کوچک برای شما درست می کند و سپس کیسه به طور مستقیم به آنوس متصل شده و اجازه می دهد شما به طور نسبتاً نرمال مواد زائد را از بدن دفع و خارج نمایید. در برخی موارد، ایجاد کیسه امکان پذیر نیست. بجای آن جراح یک سوراخ دائمی را روی شکم ایجاد می کند (ایلئال استوما) که از طریق آن مدفوع به کیسه جمع کننده می ریزد.

•    جراحی برای بیماری کرون. بیش از نیمی از مبتلایان به کرون حداقل یکبار نیازمند جراحی خواهند بود. با این حال، جراحی بیماری کرون را درمان نمی کند. طی جراحی، پزشک جراح بخش آسیب دیده از دستگاه گوارش را برمی دارد و بخش های سالم را به هم متصل می کند. همچنین جراحی برای بستن فیستول ها و ترشحات آبسه ها بکار می رود. روش رایج جراحی برای بیماری کرون strictureplasty است که بخشی از روده را که دچار تنگی شده است، باز می کند. فایده جراحی بیماری کرون معمولاً موقتی است. در اغلب موارد، مجدداً بیماری در محل بافت های بهم متصل شده عود می کند. بهترین رویکرد تجویز دارو به دنبال جراحی برای به حداقل رساندن خطر عود است. اگر در کولون یا نقطه تلاقی کولون و روده کوچک جراحی داشته اید، ممکن است پزشک تکرار کولونوسکوپی را طی 6 تا 12 ماه آینده برای بررسی علائم بیماری و کمک به درمان صحیح پیشنهاد کند.

تغذیه

ممکن است پزشک رژیم ویژه ای را از طریق لوله (تغذیه روده ای) یا تزریق داخل وریدی (پرانترال یا فرا روده ای) به منظور درمان بیماری کرون توصیه کند. این امر می تواند وضعیت کلی تغذیه ای را بهبود بخشد و به روده اجازه استراحت می دهد. استراحت روده در کوتاه مدت می تواند سبب کاهش التهاب شود. اگر دچار استنوز یا تنگی روده باشید، پزشک رژیم کم باقیمانده را برای شما توصیه می کند. این کار احتمال اینکه غذای هضم نشده در بخش های باریک شده روده گیر کند و منجر به انسداد شود را کاهش می دهد.

هدف از درمان بیماری التهابی روده کاهش التهابی است که سبب بروز علائم و نشانه های بیماری می شود. در بهترین حالات، این کار نه تنها علائم را از بین می برد بلکه سبب تسکین طولانی مدت و کاهش خطر عوارض می شود. درمان IBD معمولاً به صورت دارودرمانی یا جراحی است. بیماری التهابی روده هیچ علاجی ندارد. پزشکان یکی از این دو رویکرد درمانی را استفاده می کنند:
1.    Step-up: با داروهای خفیف آغاز می شود.
2.    Top-down: در ابتدای روند درمان داروهای قوی تری تجویز می شود.

محققین در حال کشف و بررسی رویکردهای جدیدی برای درمان IBD هستند، به ویژه چون تکنولوژی های جدید در دسترس هستند. برخی محققین ارتباط بین رژیم غذایی، سیستم ایمنی و باکتری های دستگاه گوارشی (میکروبیوم) را پیشنهاد می کنند.

داروهای ضد التهابی

داروهای ضد التهابی معمولاً اولین گزینه درمان در بیماری التهابی روده هستند که عبارتند از:
•    آمینوسالیسیلات ها. سولفاسالازین می تواند در کاهش علائم کولیت اولسراتیو و در برخی مبتلایان به کرون محدود به کولون مفید باشد اما عوارض جانبی بسیاری دارد، از جمله: ناراحتی های گوارشی و سردرد. برخی 5- آمینوسالیسیلات ها شامل مزالازین، بالسالازین و اولسازین به فرم خوراکی و تنقیه و یا شیاف موجود هستند. نوعی که می توانید استفاده کنید به نواحی از کولون که درگیر شده است بستگی دارد. به ندرت مصرف این داروها با مشکلات پانکراس و کلیه در ارتباط اند.

•  کورتیکواستروئیدها. این داروها که عبارتند از پردنیزولون و هیدروکورتیزون، برای کولیت اولسراتیو و کولون متوسط تا شدید مناسب اند که به سایر درمان ها پاسخ نمی دهند. این داروها به صورت خوراکی، تزریقی یا شیاف تجویز می شوند که به محل درگیر شده از دستگاه گوارش بستگی دارد. کورتیکواستروئیدها عوارض جانبی بسیاری دارند، از جمله: ورم کردن صورت، افزایش موهای صورت، تعریق شبانه، بی خوابی و بیش فعالی. عوارض جانبی جدی تر عبارتند از پرفشاری خون، دیابت، پوکی استخوان، شکستگی های استخوانی، کاتاراکت (آب مروارید)، گلوکوما (آب سیاه) و افزایش احتمال عفونت. معمولاً این داروها به مدت طولانی تجویز نمی شوند.

سرکوب گرهای سیستم ایمنی

این داروها التهاب را نیز کاهش می دهند اما بیشتر سیستم ایمنی را مورد هدف قرار می دهند تا اینکه مستقیماً سبب کاهش التهاب شوند. علاوه بر این، این داروها پاسخ سیستم ایمنی را سرکوب می کنند که مواد شیمیایی القاء کننده التهاب را در لایه پوششی روده کوچک ترشح می کند. برای برخی افراد، تجویز ترکیبی از این داروها بهتر عمل می کند تا اینکه یک دارو به تنهایی استفاده شود. سرکوب گرهای ایمنی عبارتند از:

•    آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین. این داروها عمده ترین سرکوب گرهای ایمنی مورد استفاده برای درمان بیماری التهابی روده هستند. مصرف آنها مستلزم آنست که مراجعه منظمی به پزشک داشته باشید و به منظور بررسی عوارض جانبی داروها از جمله اثر بر کبد و پانکراس به طور منظم آزمایش خون دهید. عوارض جانبی دیگر عبارتند از: کاهش مقاومت به عفونت و به طور نادر سبب ایجاد سرطان هایی از جمله لنفوما و سرطان های پوست می شود. پیش از شروع می توان برای تعیین توانایی بدن در متابولیسم داروها آزمایش خون داد. این امر به تعیین خطر سرکوب مغز استخوان و تعیین دوز دارو کمک می کند.

•    سیکلوسپورین. این دارو به طور معمول برای افرادی مناسب است که به سایر داروها پاسخ نمی دهند. معمولاً تجویز دارو به کولیت اولسراتیو محدود است. سیکلوسپورین به طور بالقوه عوارض جانبی جدی از جمله آسیب کبدی و کلیوی، تشنج و عفونت های کشنده را در پی دارد و برای مدت طولانی مناسب نیست. علاوه بر این خطر اندکی هم برای سرطان دارد، لذا اگر سابقه سرطان دارید، پزشک خود را مطلع نمایید. امروزه مصرف این دارو بخاطر وجود جایگزین های ایمن تر کاهش یافته است.

•   اینفلکسیمب (Infliximab)، آدالیمومب (adalimumab) و گلیمومب (golimumab). این داروها مهارکننده های تومور نکروزه کننده تومور آلفا یا بیولوژیک نامیده می شوند و از طریق خنثی کردن پروتئین تولید شده در سیستم ایمنی بدن اثر می گذارد. این داروها برای افرادی مناسب اند که به کرون یا کولیت اولسراتیو متوسط تا شدید مبتلا هستند و به درمان با سایر داروها پاسخ نمی دهند یا آنها را تحمل نمی کنند. اینفلکسیمب از طریق تزریق داخل وریدی و سایر داروها به صورت تزریق زیر پوستی تجویز می شوند. ممکن است این داروها در ترکیب با سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی از جمله آزاتیوپرین یا مرکاپتوپورین بکار روند.

برخی افراد با شرایط ویژه قادر به مصرف مهار کننده های TNF-α نیستند. اگر سابقه توبرکلوزیس (سِل)، عفونت قارچی یا هپاتیت B دارید ممکن است در حین درمان بیماری مجدداً دچار عود بیماری شوید. پزشک شما را از نظر مواجهه قبلی با توبرکلوزیس و هپاتیت B و نیز عفونت قارچی بررسی خواهد کرد. همچنین این داروها با خطر اندکی برای ابتلا به سرطان های خاص از جمله لنفوما و سرطان های پوستی در ارتباط هستند.

•    متوترکسات. این دارو که عمدتاً برای درمان سرطان، پسوریازیس و آرتریت روماتوئید استفاده می شود، گاهی نیز برای مبتلایان به بیماری کرون که به سایر درمان ها به خوبی پاسخ نمی دهند بکار می رود. این دارو به صورت تزریقی تجویز می شود. عوارض جانبی کوتاه مدت آن عبارتند از تهوع، خستگی و اسهال و به ندرت می تواند سبب پنومونی شود که تهدید کننده زندگی است. استفاده بلند مدت دارو ممکن است سبب سرکوب مغز استخوان، آسیب کبد و گاهی سرطان گردد. برای بررسی این عوارض لازم است بطور منظم تحت نظر پزشک باشید.

•    ناتالیزومب (Natalizumab) و وِدولیزومب (vedolizumab). این داروها با مهار اتصال برخی مولکول های سیستم ایمنی بنام اینتگرین ها به سایر سلول های پوششی روده عمل می کنند. این داروها برای استفاده مبتلایان به بیماری کرون و کولیت اولسراتیو شدید به تأیید رسیده است که شواهدی از وجود التهاب در آنها دیده می شود و به سایر داروها بخوبی پاسخ نمی دهند. از آنجایی که ناتالیزومب اندکی با خطر لکوانسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (عفونت مغزی که معمولاً به مرگ یا ناتوانی شدید منجر می شود) در ارتباط است، زمان بندی استفاده از آن خاص و محدود است. اخیراً وِدولیزومب برای بیماری کرون به تأیید رسیده است. نحوه اثر آن مشابه ناتالیزومب است اما به نظر می رسد خطر عفونت مغزی را در پی نداشته باشد.

•    اُستکینومب (Ustekinumab). این دارو برای درمان پسوریازیس بکار می رود. مطالعات اثربخشی آن را برای بیماری کرون نیز نشان داده اند که در زمانی که سایر داروها در درمان بیماری ناتوان باشند، از این دارو استفاده می شود.

آنتی بیوتیک ها

برای کمک به پیشگیری یا کنترل عفونت در مبتلایان به کولیت اولسراتیو که دچار تب می شوند می توان آنتی بیوتیک تجویز کرد. آنتی بیوتیک ها مقدار ترشحات را کاهش می دهند و گاهی فیستول و آبسه ها را در مبتلایان به کرون التیام می بخشند. همچنین محققین بر این اعتقاد هستند که آنتی بیوتیک ها باکتری های مضر روده ای را از بین برده و سیستم ایمنی روده را سرکوب می کنند. این داروها می توانند در کنار سایر داروها استفاده شوند و یا زمانی که عفونت سبب نگرانی شده است، به عنوان مثال در موارد بیماری کرون اطراف مقعدی تجویز گردند. با این حال هیچ شواهد محکمی در خصوص اثربخشی آنتی بیوتیک ها در بیماری کرون وجود ندارد.

آنتی بیوتیک هایی که معمولاً تجویز می شوند، عبارتند از:
•    مترونیدازول. در گذشته مترونیدازول به وفور در بیماری کرون تجویز می شد. این دارو می تواند سبب بروز عوارض جدی از جمله بی حس شدن و گزگز کردن دست و پاها و گاهی دردهای عضلانی و ضعف شود. اگر این عوارض رخ دهد، باید مصرف دارو قطع شده و به پزشک اطلاع داده شود. در زمان مصرف این دارو نباید الکل بنوشید چرا که تداخل دارو با الکل سبب عوارض جانبی شدید از جمله تهوع، استفراغ و لرزش می شود.

•    سیپروفلوکساسین. این دارو که سبب بهبود علائم در مبتلایان به کرون می شود، معمولاً نسبت به مترونیدازول ترجیح داده می شود. عوارض جانبی نادر با مصرف این دارو عبارتست از: پارگی تاندون که اگر کورتیکواستروئید نیز مصرف کنید خطر آن افزایش می یابد.

سایر داروها

علاوه بر کنترل التهاب، برخی داروها می توانند به تسکین علائم بیماری کمک کنند اما بخاطر داشته باشید همواره پیش از مصرف داروهای بدون نسخه با پزشک خود مشورت نمایید. بسته به شدت بیماری کرون، پزشک ممکن است یک یا چندتا از این داروها را تجویز نماید:

•    داروهای ضد اسهال. مکمل های فیبری مثل پودر پسلیوم یا متیل سلولز می توانند با افزودن حجم مدفوع به تسکین اسهال متوسط تا ملایم کمک کنند. برای درمان اسهال های شدیدتر، لوپرامید می تواند مؤثر باشد. داروهای ضد اسهال تنها باید پس از مشورت با پزشک استفاده شوند.

•    تسکین دهنده های درد. ممکن است پزشک استامینوفن را توصیه کند. با این حال، ایبوبروفن، ناپروکسن سدیم و دیکلوفناک سدیم  احتمالاً سبب تشدید علائم و بدتر شدن بیماری می شود.

•    مکمل آهن. اگر دچار خونریزی شدید روده ای هستید ممکن است دچار آنمی (کم خونی) فقرآهن شوید و به مکمل آهن نیاز داشته باشید.

•    تزریق ویتامین B12. بیماری کرون می تواند سبب کمبود B12 شود. این ویتامین به پیشگیری از آنمی کمک می کند، رشد و تکامل نرمال را سبب می شود و برای عملکرد صحیح اعصاب بدن ضروری است.

•    مکمل کلسیم و یتامین D. بیماری کرون و استروئیدهای مورد استفاده برای درمان آن، خطر پوکی استخوان را افزایش می دهند لذا بیمار به مکمل کلسیم و ویتامین D نیاز پیدا می کند.

• آزاتیوپرین (Azathioprine)‎
• سیپروفلوکساسین ( سیستمیک) (Ciprofloxacin (Systemic))‎
• متوترکسات (Methotrexate)‎
• متیل سلولز (Methyl Cellulose)‎
• هیدروکورتیزون(سیستمیک) (Hydrocortisone (Systemic))‎
• مزالازین (Mesalazin)‎
• سولفاسالازین (Sulfasalazin)‎
• پردنیزولون(سیستمیک) (Prednisolone(Systemic))‎
• مرکاپتوپورین (Mercaptopurine)‎

سیگار کشیدن

سیگار خطر ایجاد بیماری کرون را افزایش می دهد و اگر هم مبتلا باشید سیگار می تواند بیماری را تشدید کند. مبتلایان به بیماری کرون که سیگاری هستند به احتمال بیشتری دوره های عود بیماری را تجربه می کنند و نیازمند دارو و تکرار جراحی های بیشتری می باشند. سیگار می تواند به پیشگیری از کولیت اولسراتیو کمک کند. با این حال، بطور کلی ضرر سیگار بیشتر از نفع آن است و ترک آن می تواند سلامت عمومی بدن و دستگاه گوارش را بهبود بخشد. چسب های نیکوتینی برای درمان کولیت اولسراتیو مورد استفاده قرار گرفته اند اما نتایج آنها ناامید کننده بوده است.

استرس

رابطه بین استرس و بیماری کرون مورد بحث است اما بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کرون در زمان استرس دچار تشدید علائم شده اند. اگر با مدیریت استرس مشکل دارید، بهتر است یکی از این استراتژی ها را امتحان کنید:

•   ورزش. حتی فعالیت های آهسته هم به کاهش استرس، بهبود افسردگی و عملکرد طبیعی روده کمک می کند. با پزشک خود درباره برنامه ورزشی مناسب برای شما مشورت نمایید.

•    بیوفیدبک. این تکنیک کاهنده استرس با استفاده از ماشین فیدبک می تواند شما را برای کاهش تانسیون عضلانی و ضربان قلب کمک کند. هدف کمک به شما برای ورود به مرحله آرامش است تا بتوانید راحت تر بر استرس غلبه کنید.

•    تمرینات تنفس و ریلکسیشن منظم. یکی از راه های غلبه بر استرس استراحت منظم و استفاده از تکنیک هایی از جمله تنفس عمیق و آهسته برای خونسردی است. شما می توانید از کلاس های یوگا و مدیتیشن یا از کتاب و CD و DVD در منزل استفاده کنید.

هیچ گونه شواهد محکمی در خصوص اینکه آنچه می خورید سبب بیماری التهابی روده می شود، وجود ندارد. اما برخی غذاها و نوشیدنی ها می تواند علائم و نشانه های شما را به ویژه در دوره های عود بیماری تشدید کند. ثبت مواد غذایی خورده شده برای پیگیری آنچه خورده اید و آنچه احساس کرده اید، بسیار مفید است. اگر متوجه شدید برخی غذاها سبب تشدید علائم شما می شوند می توانید آنها را از رژیم خود حذف کنید. در اینجا توصیه هایی بیان شده است که می تواند به شما کمک کند:

•    محدود کردن محصولات لبنی. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری التهابی به تجربه دریافته اند که مشکلاتی از قبیل اسهال، درد های شکمی و نفخ آنها با محدود کردن یا حذف لبنیات بهتر می شود. ممکن است شما عدم تحمل به لاکتوز داشته باشید که به این معناست که بدن شما قادر به هضم قند شیر (لاکتوز) نیست. استفاده از محصولات آنزیمی مثل لاکتید نیز کمک کننده است.

•    غذاهای کم چرب را انتخاب کنید. اگر مبتلا به کرون روده کوچک هستید، ممکن است قادر به هضم یا جذب نرمال چربی نباشید. لذا چربی از روده کوچک عبور کرده و سبب تشدید اسهال می شود. سعی کنید از مصرف کره، مارگارین، خامه و غذاهای چرب و سرخ کرده بپرهیزید.

•    به میزان فیبر غذاها دقت نمایید. اگر بیماری التهابی روده دارید، غذاهای پرفیبر مثل میوه و سبزیجات تازه و غلات کامل علائم شما را تشدید می کند. به ویژه اگر دچار تنگی در روده باشید. اگر میوه و سبزیجات خام شما را اذیت می کند آنها را به صورت پخته یا بخارپز میل کنید.

بطور کلی ممکن است مشکلات شما با مصرف خانواده کلم مثل کلم بروکلی و گل کلم، آجیل ها، دانه ها، ذرت و پاپ کورن بیشتر شود. احتمالاً اگر دچار تنگی روده باشید، به شما گفته می شود که فیبر دریافتی تان را محدود کنید یا رژیم کم باقیمانده بگیرید.

•    از مصرف سایر غذاهای مشکل ساز بپرهیزید. غذاهای تند، الکل و کافئین می تواند علائم و نشانه های بیماری را تشدید کند.

سایر توصیه های رژیمی
•    وعده های غذایی کوچکتر میل کنید. مصرف 6-5 وعده کوچک در روز بهتر از مصرف 3-2 وعده بزرگتر است.

•    مایعات بیشتری بنوشید. سعی کنید مصرف روزانه مایعات را افزایش دهید. آب بهترین گزینه است. الکل و نوشیدنی های حاوی کافئین روده را تحریک کرده و می تواند اسهال را تشدید کند و نوشیدنی های کربناته تولید گاز را افزایش می دهند.

•    مولتی ویتامین ها را در نظر داشته باشید. از آنجاییکه بیماری کرون می تواند با توانایی جذب ریزمغذی ها تداخل داشته باشد و از طرف دیگر رژیم غذایی شما محدود باشد، مکمل مولتی ویتامین مینرال می تواند کمک کننده باشد. برای مصرف مکمل با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

•    به متخصص تغذیه و رژیم درمانی مراجعه کنید. اگر وزن شما رو به کاهش است یا رژیم شما خیلی محدود شده باشد بهتر است با متخصص تغذیه مشورت نمایید.
 

درمان های جایگزین:

بسیاری از افراد مبتلا به مشکلات گوارشی از درمان های پزشکی جایگزین یا مکمل (CSM: complementary and alternative medicine) استفاده می کنند. با این حال مطالعات اندکی در زمینه ایمنی و اثربخشی آنها وجود دارد. عمده درمان های جایگزین توسط FDA تأیید نشده اند. کارخانه ها می توانند ادعا کنند که مکمل های گیاهی و تغذیه ای ایمن و مؤثرند اما لازم نیست آن را تأیید کنند. علاوه بر این، حتی گیاهان طبیعی و مکمل ها هم می توانند عوارض جانبی و تداخلات خطرناکی داشته باشند. اگر تصمیم دارید مکمل های گیاهی استفاده کنید با پزشک معالج خود مشورت نمایید. برخی درمان های رایج عبارتند از:

•    پروبیوتیک ها. محققین بر این باورند که افزودن باکتری های مفید (پروبیوتیک ها) که به طور طبیعی در دستگاه گوارش وجود دارند، می تواند به مقابله با IBD کمک کند. اگرچه هنوز تحقیقات اندک است اما شواهدی وجود دارد که مصرف پروبیوتیک ها در کنار سایر درمان ها می تواند مفید باشد اما هنوز تأیید نشده است.

•    روغن ماهی. روغن ماهی به عنوان یک ماده ضد التهاب عمل می کند و شواهدی وجود دارد که نشان میدهد افزودن روغن ماهی به آمینوسالیسیلات ها می تواند مفید باشد اما این موضوع هنوز به تأیید نرسیده است. روغن ماهی می تواند سبب اسهال شود.

•    آلوئه ورا. ژل آلوئه ورا می تواند برای مبتلایان به کولیت اولسراتیو اثرات ضد التهابی داشته باشد اما ممکن است به اسهال منجر شود.

•    زردچوبه. کورکیومین ترکیبی است که در ادویه زردچوبه یافت می شود و در کارآزمایی های بالینی با درمان های استاندارد کولیت اولسراتیو ترکیب شده است که شواهد حاکی از اثرات مفید آنست اما تحقیقات بیشتری لازم است.

•    طب سوزنی. این روش مستلزم فرو کردن سوزن های نازک به پوست است که می تواند آزاد شدن کشنده های طبیعی درد را در بدن تحریک کند. تنها یک کارآزمایی بالینی در زمینه فواید طب سوزنی در کولیت اولسراتیو انجام شده است.

•    پره بیوتیک ها. برخلاف پروبیوتیک ها که باکتری های زنده و مفید هستند، پره بیوتیک ها ترکیبات طبیعی یافته شده در گیاهانی مثل آرتیشو هستند که به تغذیه باکتری های مفید روده کمک می کنند. مطالعات نتایج مثبتی از مصرف پره بیوتیک ها در مبتلایان به کرون نشان داده اند.

حمایت و پشتیبانی:

گاهی در زمان مواجهه با بیماری التهابی روده احساس ناامیدی و تنهایی می کنید. اما تغییرات رژیم و سبک زندگی می تواند به کنترل علائم و مدت زمان بین دوره های عود و تسکین بیماری کمک کند. IBD نه تنها از نظر فیزیکی بر فرد اثر می گذارد بلکه اثرات روانی نیز دارد. اگر علائم و نشانه های بیماری شدید باشد زندگی شما حول نیاز دائم به رفتن به دستشویی می چرخد. حتی اگر علائم بیماری خفیف باشد باز هم می تواند برای حضور در اجتماع مشکل ساز شود. تمام این فاکتورها زندگی شما را تغییر داده و منجر به افسردگی می شود. در اینجا نکاتی بیان می شود که می تواند کمک کننده باشد:

•    آگاه باشید. یکی از بهترین راه های کنترل بیماری کسب اطلاع کافی در مورد IBD است. برای کسب اطلاعات بیشتر به منابع قابل اعتماد مثل انجمن کولیت و کرون آمریکا (CCFA) مراجعه نمایید.

•    به گروه های حمایتی بپیوندید. اگرچه گروه های حمایتی برای هر کسی نیست اما اطلاعات ارزشمندی درباره بیماری و نیز گروه های عاطفی فراهم می کند. اعضای گروه ها درباره آخرین درمان های پزشکی یا درمان های مکمل مطلع هستند. همچنین ممکن است ارتباط با سایر بیماران به شما قوت قلب ببخشد.

•    با روانپزشکان صحبت کنید. مشورت با روان پزشکان آشنا به بیماری التهابی روده و مشکلات روحی ناشی از آن برای افراد مفید است.

اگرچه زندگی با IBD می تواند خسته کننده باشد اما تحقیقات ادامه دارد و چشم انداز آن امید بخش است.