کاربردهای لیزر در دندانپزشکی

کاربردهای لیزر در دندانپزشکی
لیزر چیست؟ Laser) Light Amplification By Stimulated Emission of Radiation) به معنای تقویت نور توسط نشر برانگیخته تابش است.

لیزر نوعی از امواج الکترومغناطیسی مانند اشعه ایکس، گاما، ماوراء بنفش و... است که به صورت تک رنگ ساطع می شود.

تاریخچه لیزر در دندانپزشکی:

اولین بار لیزر توسط تئودورمیمن درماه مه سال 1960ساخته شد و مقالهای در این رابطه در مجله نیچر چاپ شد. لیزرهای نسل اول کاربردهای در حد جراحی های بافت نرم پیدا کردند. همچنین تحقیقات لیزر های کم توان از سال های 1366 بعد از تحقیقات آندره مسترمجارستانی در فیلد دندان پزشکی نیز شروع شد و جالب است که همچنان ادامه دارد.

در دهه هشتاد لیزرهای اربیوم فامیلی تحت عنوان نسل دوم لیزر های دندان پزشکی روی کارآمد که با توانایی برداشت بافت های سخت دندانی و استخوانی، سبب بازشدن دریچه ی تازه در دندان پزشکی نوین شد.

تحقیقات و ساخت دستگاه های لیزر همچنان ادامه داشت تا آن جا که درعرض پنج سال اخیر بیش از یک هزار مقاله در مجلات معتبر چاپ شده است و در واقع لیزر یک تکنولوژی منحصر به فرد در بهبود روند درمانی بیماران به حساب آید با توجه به اینکه لیزر های با عرض پالس بسیار کوتاه و مدالیته های جدید درمانی در امور تشخیصی و یا کانسپت هایی چون فتودینامیک دیاگنوزیز و تراپی همچنان درروند پزوهش و تحقیقات هستند.

جایگاه لیزر در دندانپزشکی امروز:

در مورد لیزر میتوان گفت با یک پدیده فوق مدرن جوان روبه رو هستیم چرا که بیش از یک دهه از کاربردهای معمول کلینیکی آن در دندان پزشکی نمی گذرد اما با سرعت این تکنولوژی در حال توسعه و پیشرفت است و با قابلیت های مختلف در خدمت بشر می باشد.

مراکز تحقیقاتی معتبری در زمینه لیزر در دندان پزشکی در کشورهای پیش رفته مانند ژاپن، آمریکا، برزیل، آلمان، بلژیک، فرانسه و روسیه وجود دارد.همچنین در رابطه با این فناوری انجمن ها یی تشکیل شده اند از جمله:

WFLD (فدراسیون جهانی لیزر در دندان پزشکی)

 ESOLA(لیزر در دندان پزشکی در اروپا)

ALD (آکادمی لیزر در دندان پزشکی در ایالات متحده آمریکا و آمریکای شمالی)

IMLA (انجمن لیزری پزشکی ایران)

لیزر در دندانپزشکی ایران:

 مراکزی که در ایران به صورت کاربردی و تحقیقاتی در زمینه لیزر در دندانپزشکی  به فعالیت مشغولند عبارتند از:

- ایملا(انجمن لیزری پزشکی ایران)

- دانشکده های فنی مهندسی و دندان پزشکی معتبر کشور

- سازمان انرژی اتمی

نگاهی اجمالی به تاریخ لیزر در دندانپزشکی ایران:

سال 1372:  برای اولین بار لیزر نئودیمیوم یاگ با توان 3 وات که ساخت شرکت "های تک" ایتالیا بود همزمان با برگزاری کارگاه های 3 روزه تئوری و عملی در دانشکده دندان پزشکی تهران وارد ایران شد اما متاسفانه این طرح مورد پشتیبانی و استقبال قرار نگرفت

--------------------------------------------------------------------------------------

سال1382 : تحولات جدیدی رخ داد و لیزر واترلیز به دانشکده دندان پزشکی شهید بهشتی اختصاص داده شد و بخش لیزر دانشکده تاسیس شد.

--------------------------------------------------------------------------------------

سال 1383:  تاسیس شاخه دندان پزشکی انجمن لیزر پزشکی در این سال انجام شد و برای اولین بار ایران صاحب کرسی نمایندگی لیزر در فدراسیون جهانی لیزر در دندان پزشکی شد و پرچم کشورمان جزو 40 کشور برجسته دنیا در پوستر کنگره درج گردید

 ------------------------------------------------------------------------

سال 1385: در برلین آلمان ایران با ارائه 17 مقاله تحقیقاتی به عنوان کشور چهارم جهان انتخاب شد و افتخاری دیگر برای ایران رقم خورد

 ------------------------------------------------------------------------

سال 1387:  ایران با ارائه 34 مقاله تحقیقاتی در کنگره هنگ کنگ رتبه دوم را از نظر تعداد مقاله کسب کرد

 ------------------------------------------------------------------------

 سال 1388: کمیته ای تحت عنوان" کمیته کشوری لیزر در دندان پزشکی "به همت دبیرخانه شورای آموزش دندان پزشکی و تخصصی با اهداف آموزشی و پژوهشی در مکان این دبیرخانه تشکیل شد.

 ------------------------------------------------------------------------

سال 1389: ایران با ارائه 28 مقاله به صورت سخنرانی و 10 پوستر پرزنتیشین رتبه اول جهان را در میان 53 کشور جهان در کنگره فدراسیون جهانی لیزر در دندان پزشکی  که در دبی  برگزار شد کسب کرد.

 ------------------------------------------------------------------------

سال 1392: برگزاری کنگره لیزر در دندان پزشکی در دانشگاه گیلان با ارائه بیش از 100 مقاله

---------------------------------------------------------------------------------------

با تمام این تفاسیردر حال حاضر تعداد اندکی دستگاه لیزر با کاربری درمانی در کشور وجود دارد. به عبارتی، این تکنولوژی در کشور هنوز همه گیر نشده است و تعداد دندان پزشکانی که در زمینه لیزر توانایی کار را دارند، بسیار محدود هستند.

مزایای لیزر در دندانپزشکی:

1-برای کسانی که مشکلات انعقادی دارند در جراحی های بافت نرم در مسیر برش، مکانیسم آن به گونه ای است که انعقاد مناسبی ایجاد می کند

2-با بسته شدن عروق لنفاوی ورم و التهاب ناشی از جراحی نیز کمتر شده و در نهایت بیمار ناراحتی های بعد از جراحی کمتری خواهد داشت.

3-جراح دید بهتری نسبت به ناحیه جراحی پیدا می کند زیرا که انعقاد مناسبی ایجاد میشود

4- ترمیم ناحیه جراحی با سرعت بیش تری رخ خواهد داد

5-با لیزربرش های بسیار ریز، دقیق و کنترل شده ای خواهیم داشت

6-زمان برش را در حد چند میلیونیوم ثانیه در لیزرهای پالسی می توان کاهش داد

7-لیزر جایگزین فرز (در برداشت بافت سخت ) باعث میشود دندان پزشک بدون تماس و لرزش، بسیار ظریف و در کسر میلیونیوم ثانیه با حداقل درد عمل جراحی خود را انجام دهد.

8-در زمان تراش دندان با فرز، براده های حاصل از تراش لایه اسمیر سبب کاهش قدرت چسبندگی یا باند مواد ترمیم هم رنگ دندان تراش خورده می شود. در حالی که در روش لیزر، این لایه ایجاد نمی شود و باعث بهبودی کیفیت چسبندگی مواد به دندان می شود

9-ضربه فرز همچنین سبب ایجاد ترک های بسیار ریز میکروسکوپی روی مینای دندان می شود که به هنگام بهره گیری از لیزر چنین ترک هایی نیز به حداقل ممکن می رسد

10- سرعت عمل دندان پزشکی که با لیزر کار می کند، افزایش پیدا میکند(البته این سرعت بستگی به مهارت دندان پزشک دارد)

11- عوارض احتمالی در محل عمل کمتر شده و بهبودی سریع تر انجام می پذیرد

12- بیمار حداقل درد را متحمل خواهد شد(دندان پزشکی بی درد، در حال حاضر اغراق آمیزاست)

13- تشخیص ساده پوسیدگی های دندانی در مراحل اولیه پوسیدگی

14- کاهش استرس ناشی از استفاده توربین های دندانپزشکی

معایب لیزر در دندانپزشکی:

1-در مورد لیزرکار با دو بافت نرم لثه و سخت استخوان و مینای دندان در داخل حفره دهان در مجاورت مشکل است زیرا این دو بافت بر هم کنش یکسانی در برابر لیزر از خود نشان نمی دهند.

2-قیمت بالا

3-عدم کارایی در درمان ریشه و پوسیدگیهای بین دندانی

4-لیزر را برای دندانهایی که قبلا ترمیم فلزی داشته‌اند نمی‌توان استفاده کرد

5-عدم کارایی برای روکش و بریج

6-عدم کارایی در درمان بلندی دندان

7-درنواحی خلفی هر دوفک برداشت استخوان نیازمند کنار زدن فلپ و افزایش طول تاج به شکل کلاسیک می باشد و لیزر کاربرد ندارد

کاربردهای لیزر در دندانپزشکی:

1-تشخیص

این شیوه از سایر شیوه ها مانند تشخیص چشمی یا روش رادیوگرافی و «اولتراسوند» سریع تر جواب می دهد و شامل موارد تشخیصی مختلفی میشود نظیر:

الف - تشخیص پوسیدگی:

1-لیزر با پدیده فلورسنت بودن یا نبودن پوسیدگی و روند فعالیت آن را تشخیص می دهد.

ب‌- جداسازی بیماران با ریسک بالای پوسیدگی

در این موارد دوره های مراجعه دندانپزشکی را کوتاه میکنند

ت‌- تشخیص داپلرفلومتری

با ارزیابی میزان جریان خون در دندان ها، زنده بودن یا نبودن آن را می توان تشخیص داد همچنین با این روش موقعیت پیوندهای لثه ای و دندانی تشخیص داده میشود

ج- فتوداینامیک تراپی

با این روش سرطان های ناحیه دهان و سر و گردن تشخیص داده میشود به این صورت که ماده ای به نام فتوسنسیتایزر تزریق میشود و با تجمع این ماده در سلول های سرطانی و بازتاب پرتوهای فلورسنت از ضایعه و پروسس کردن آن در دستگاه های پیشرفته کامپیوتری، این قبیل سرطان ها ارزیابی میشود

ث‌- تهیه هولوگرام های لیزری

نماهای سه بعدی از آنومالی های فکی و دهانی با این روش تهیه میشود

2-درمان

الف- حساسیت دندانی

لیزر ER-Yag (subablative doses) در درمان این مورد اثرات مثبت و دوام طولانی مدتی داشته است

ب- سفید کردن دندانها(بلیچینگ)

لیزر تنها برای فعال کردن ژل بلیچینگ به‌کار می‌رود به این صورت در یک مدت زمان کوتاه‌تر، دما را بالا برده و سرعت فعال شدن ژل را افزایش دهد. در این روش معمولا جهت افزایش جذب انرژی لیزر از محصولات بلیچینگ حاوی پیگمان استفاده میشود.

ت- برداشت پوسیدگی

در این روش لیزر اربیوم توسط مولکولهای آب موجود در نسج سخت دندانی یا استخوانی باعث تبخیر لحظه ای آب و   expantion کریستالهای هیدروکسی آپاتیت شده که این فرایند سبب ablation لایه لایه نسج سخت بیولوژیک می گردد

ث - درمان ریشه

برای این منظور کانال باید به شکل استاندارد توسط فایل آماده شود تا مسیر برای ورود فیبر حداقل ۲۰۰ میکرونی لیزر باز گردد. در این زمینه لیزر می تواند برای استریل کردن مجموعه کانال اصلی یا کانالهای فرعی دندان استفاده شود

ج‌- جراحی بافت نرم

برداشت ضایعات بافت نرم یا اصلاح فرم بافت نرم با لیزر قابل انجام است. لیزرها با نفوذ به بافت نرم ضمن برش دادن آن، سبب انسداد عروق خونی و مهار گیرنده های درد در محل برش می‌شوند.و سبب درد کمتر در بیمار میشود. همچنین کار با لیزرهای بافت نرم ترمیم زخم را تسریع کرده و تورم و ناراحتی پس از عمل نیز بسیار کمتر است.

ح‌- درمان سرطانهای بدخیم مخاط دهان

  علاوه بر اینکه باعث فعال کردن سیستم ایمنی می شود سلول‌ها و شبکه خونی سلول‌های سرطانی را از بین میبرد و باعث مرگ سلول‌های سرطانی می شود

خ‌- جراحی لثه

حذف بافت گرانولیشن یا عوامل محرک سطح ریشه- افزایش طول تاج  به منظوراصلاح بافت نرم واستخوان آلوئولار

چ- رفع بوی بد دهان

معمولا" بوی بد دهان به حفره ی دهانی مربوط می شود و با دستگاه لیزر می توان بدون نیاز به  جراحی، خونریزی و درد از بوی بد دهان به طور قطعی خلاص شد

3- اثرات شبه دارویی لیزرهای کم توان

این نوع لیزرها با خواص ضدالتهابی، کاهش درد ایمونولوژیکی و کاهش عوارض درمانی موجب سهولت درمان میشوند

عوارض احتمالی:

- در صورت عدم استفاده عینک محافظ عوارض بینایی به جا می گذارد.

منبع:

http://bahraami.com

تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.