بیماری ، قوز قرنیه (کراتوکونوس)

قوز قرنیه بیماری نسبتا شایع و یک پدیدۀ غیر التهابی و دو طرفۀ قرنیه می باشد. در این بیماری، استرومای قرنیه نازک می شود و قرنیه حالت مخروطی پیدا می کند. نازک شدگی قرنیه منجر به ایجاد نزدیک بینی، آستیگماتیسم نامنظم و در نتیجه کاهش دید به درجات متفاوت می شود. قور قرنیه بیماری پیش رونده ای است که هر دو چشم را گرفتار می کند، هر چند در ابتدا ممکن است یک چشم گرفتار باشد. خوشبختانه این بیماری، کور کننده نیست، ولی شایع ترین علت پیوند قرنیه می باشد.

قوز قرنیه ممکن اس مادرزادی باشد، ولی معمولا در دوران بلوغ ظاهر می شود و تا دهۀ سوم و چهارم پیشرفت می کند و سپس متوقف می گردد. به ندرت ممکن است قوز قرنیه در سنین بالا تظاهر نماید. هرچه شروع بیماری در سنین بالاتر اتفاق بیفتد، سیر آن آهسته تر و پیشرفت آن کمتر است. شیوع قوز قرنیه حدود ۱ در ۲۰۰۰ نفر است و در تمام نژادها و در هر دو جنس دیده می شود. سابقۀ خانوادگی در ٦ - ١٠ درصد مبتلایان وجود دارد.

علت قوز قرنیه چیست؟

با وجود تحقیقات وسیع، علت قوز قرنیه هنوز شناخته نشده است. اگر چه این بیماری عموما اختلال ارثی به شمار نمی رود، اما در یک دهم موارد،بیش از یک نفر در خانواده مبتلا می باشند. مالیدن محکم چشم، گرچه علت قوز قرنیه نمی باشد، ولی در روند ایجاد آن بی تأثیر نیست. به همین دلیل به بیماران مبتلا به قوز قرنیه توصیه می شود که از مالیدن چشمهای خود بپرهیزند. این بیماری به همراه برخی بیماریها مانند ورم ملتحمۀ بهاره، سندروم داون و مارفان مشاهده می شود.

علائم قوز قرنیه
علائم بالینی قوز قرنیه بسته به مرحلۀ بیماری متفاوت است. در ابتدا ممکن است فرد با عیب انکساری نزدیک بینی و آستیگماتیسم خفیف مراجعه نماید که در این مواردمعمولا دید بیمار با اصلاح عیب انکساری، به راحتی به 10/10 نمی رسد. در این موارد، انجام توپوگرافی قرنیه تشخیص را قطعی می کند. در موارد متوسط تا شدید، در معاینه بیمار علائمی وجود دارد که تشخیص را مشخص می نمایند.

درمان قوز قرنیه
قوز قرنیه در مراحل اولیه به صورت نزدیک بینی خفیف همراه با آستیگماتیسم تظاهر می نماید که درمان آن تصحیح عیب انکساری توسط عینک می باشد. البته باید توجه داشت که بیماری ماهیت پیش رونده دارد و در نتیجه نمرۀ عینک تجویز شده تغییر خواهد کرد. با پیشرفت بیماری و افزایش نزدیک بینی و آستیگماتیسم، برای اصلاح دید باید از لنزهای تماسی سخت استفاده کرد.

در صورت پیشرفت بیشتر بیماری، در شرایط زیر از پیوند قرنیه کمک گرفته می شود:
• به علت پیشرفت بیماری استفاده از لنز تماسی ممکن نباشد و عدم تحمل واقعی نسبت به لنز تماسی وجود داشته باشد.
• از آنجا که بعد از پیوند نیز ممکن است از لنز تماسی استفاده شود، از این رو تنها زمانی که عدم تحمل واقعی نسبت به لنز تماسی ایجاد شده باشد، اقدام به عمل پیوند قرنیه می شود.
• در صورت ایجاد کدورت در رأس مخروط قرنیه که مانع دستیابی به دید کامل با تجویز لنز تماسی شود. در بیماران مبتلا به قوز قرنیۀ پیشرفته، امکان پیدایش هیدروپس (تجمع مایع در قرنیه) وجود دارد که سبب کاهش بیشتر بینایی می گردد. در هیدروپس، به علت پارگی در غشاء دسمه ( یکی از لایه های داخلی قرنیه)، مایع ناگهان وارد ضخامت قرنیه می شود و فرد متوجه پیدایش لکۀ سفیدی در قرنیۀ خود می گردد که همراه با اشک ریزش و ترس از نور است. این وضعیت خود به خود بهبود می یاید و جای نگرانی نیست. نکتۀ مهم این است که در مرحلۀ حاد هیدروپس، پیوند قرنیه نباید انجام شود. فرد مبتلا به قوز قرنیه و والدین وی نباید نگران باشند، زیرا بیماری، بی خطر است و عمل پیوند قرنیه نتایج موفقیت آمیزی دارد. پیوند قرنیه برای بیماران به روش تمام ضخامت و لایه ای قابل انجام است.تا چند سال پیش روش غالب پیوند، روش تمام ضخامت بود، که در آن تمام لایه های قرنیه در حدود 7.5 تا 8 میلی متر مرکزی توسط قرنیه دهنده جایگزین می شد. این روش موفقیت بالای ۹۰ درصد را دارد، اما از آنجای که بیمار را در معرض خطر رد پیوند قرنیه قرار می دهد، نیاز به پیگیری دقیق و منظم دارد. اخیرا روش پیوند لایه ای عمیق (DALK) که در آن لایۀ اصلی و سالم قرنیه (سلولهای اندوتلیوم) بیمار در محل حفظ می شود، معرفی شده است. این روش خطر رد پیوند قرنیه از نوع اندوتلیالی را از بین می برد و مقاومت چشم در برابر ضربه را افزایش می دهد. باید به بیماران توجه داده شود که در اکثر موارد پس از پیوند قرنیه به عینک جهت اصلاع عیب انکساری می باشد. گهگاه به علت آستیگماتیسم بالا، بیماران ممکن است نیاز به استفاده از لنز تماسی سخت یا جراحی انکساری پیدا کنند.

چرا معاینات چشمی منظم برای همه ضروری است؟

بیماریهای چشمی می توانند در هر سنی رخ دهند. برخی از بیماریها در ظاهر علامتی ندارند، ولی موجب صدمه به چشم می شوند. بعضی از افراد بیشتر از دیگران مستعد صدمه می باشند که باید تحت
معاینات منظم چشم قرار گیرند. این افراد عبارتند از:
• افراد بالای ۴۰ سال
• خویشاوندان افراد مبتلا به آب سیاه
• بیماران مبتلا به دیابت (بیماری قند ) یا فشار خون بالا
• بچه های ۳ تا ۴ ساله (معاینه چشم کودکان در ۳ تا ۴ سالگی ضروری است)
• افراد نزدیک بین با شمارۀ عینک بالای ۶
• افراد دارای سابقۀ آسیب عمدۀ چشم
• مصرف کنندگان داورهای دارای عوارض چشمی، مانند کورتون و کلروکین