آناتومی مفصل شانه: شانه یکی از مهمترین مفاصل بدن است و اندام فوقانی را به تنه وصل می کند، این مفصل باید حرکات بسیار متعددی داشته باشد ولی ثبات خود را نیز حفظ کند (به خاطر داشته باشید که معمولا وقتی تحرک یک سیستم افزایش می یابد، ثبات آن کمتر می شود).
مفصل شانه از اتصال سر استخوان بازو با قسمت خاصی از استخوان کتف (اسکاپولا) تشکیل می شود (شکل ). این مفصل برای ثبات خود دارای دو سیستم است:
1-نگهدارنده های ایستا (کپسول مفصلی و...)
2-نگهدارنده های پویا (شامل عضلات و تاندون های آنان)
سیستم پویا (کلاهک گرداننده شانه ) با حرکات بسیار پیچیده سبب می شود که مفصل تحرک زیاد و ثبات قابل قبولی داشته باشد ولی پیچیدگی آن سبب می شود که بروز کوچکترین خطایی، در دراز مدت سبب مشکلات شانه گردند و درمان اساسی این مشکلات و دردها بدون توجه به علت اصلی آن غیر ممکن است. ذیلا" به صورت خلاصه به شایع ترین علل درد شانه می پردازیم.
آرتروزمفصل AC: مفصل AC در حقیقت جزو مفصل شانه نیست ولی چون نزدیک به این مفصل است و ممکن است درد آن با درد شانه اشتباه شود، در اینجا راجع به آن بحث می شود.
مفصل AC از اتصال قسمتی از استخوان کتف با سراستخوان ترقوه تشکیل می شود. آرتروز و آسیب این مفصل نسبتا شایع است ولی تشخیص آن نیاز به دقت و معاینه کامل دارد که معمولا به علت صرفه جویی در وقت، انجام نمی شود!!!
آرتروز مفصل AC سبب درد در قسمت فوقانی یا قدامی ناحیه شانه می گردد، اگربیمار دست خود را روی شانه مقابل بگذارد، دردش شدید می شود. درمان این بیماری در مراحل اولیه ساده است ولی در صورت پیشرفت مشکل تر و پیچیده تر خواهد شد.
آرتروز مفصل شانه: عبارتست از فرسایش غضروف مفصلی و کاهش فاصله مفصلی که سبب درد مداوم مفصل شانه می گردد، این درد با فعالیت شدیدترمی شود و با استراحت کاهش می یابد. بررسی های رادیولوژیک می توانند تشخیص را تائید کنند.
التهاب تاندون های شانه (تاندونیت کلاهک گرداننده شانه): ضایعه شایعی است که در ورزشکاران و غیرورزشکاران دیده می شود. این بیماری سبب درد در سمت عقب یا خارج شانه می گردد. درد بیمار خصوصا با بالا بردن دست (مثلا تعویض لامپ) یا خوابیدن روی شانه مبتلا تشدید می شود.
شانه منجمد (کپسولیت چسبنده): عبارتست از محدودیت پیشرونده درحرکات مفصل شانه. گاهی علت آن مشخص است (مثلا کم کاری تیروئید، دیابت، شکستگی) و گاهی نیز نمی توان علت آنرا مشخص کرد.
این بیماری با درد مفصل شانه شروع می شود و بتدریج سبب سفتی و محدودیت حرکات شانه می گردد. معمولا این بیماران نمی توانندکف دو دست خود را به حالت دعا به هم بچسبانند.
درمان بیماری مستلزم معاینه دقیق و تشخیص کامل است. گاهی تجویز داروهای ضد التهابی ضروری است ولی فیزیوتراپی همیشه لازم است. در فیزیوتراپی باید با ورزش های کاملا اختصاصی و تدریجی حرکات شانه را افزایش داد.
دررفتگی مکرر شانه (نا پایداری مفصل شانه): عبارتست از دررفتگی های مکرر مفصل شانه. این دررفتگی ها ممکن است گذرا و لحظه ای (یک احساس دررفتگی و رفع دررفتگی) یا دائم (که باید برای جا انداختن آن به پزشک مراجعه کرد) باشد.
علل این بیماری مختلف هستند، ممکن است یک ضربه سبب دررفتگی و آسیب ساختمان های نگهدارنده شانه شوند و علیرغم جا انداختن، به علت آسیب این ساختمانها، دررفتگی های تکراری ایجاد شوند. گاهی نیز هیچ ضربه شدیدی در سابقه بیمار وجود ندارد بلکه حرکات مکرردرطول زمان سبب آسیب کلاهک چرخاننده شانه می گردد و ثبات شانه کاهش می یابد (مثلا ورزشکارانی که پرتاب وزنه انجام می دهند یا کارگرانی که مکررا مجبور هستند از شانه خود استفاده کنند).
بسیاری از بیماران از ضعف عضلانی، خصوصا در فعالیت هایی که باید دست را بالاتر از شانه نگهدارند (مثلا لامپ عوض کردن) شکایت می کنند.
معاینه دقیق این بیماران بسیارمهم است، از تست های تشخیصی، خصوصا MRI نیزمی توان استفاده کرد.
درمان بیماران شامل فیزیوتراپی تخصصی و در موارد شدید، جراحی است.
سایرعلل: بیماری هایی نظیر پلی میالژیا روماتیکا، فیبرومیالژی، عفونت ها و روماتیسم مفصلی نیز می توانند سبب درد شانه شوند که در اینجا صحبتی از آنها به میان نیامده است.
آرنج تنیس بازان (اپی کندیلیت خارجی)
تعریف : عبارتست از التهاب محل اتصال تاندونها به زائده خارجی استخوان بازو (درناحیه آرنج )
علل ایجاد این بیماری : حرکات مکررمچ دست (چلاندن رخت، استفاده مکررازپیچ گوشتی و....) می تواند سبب این بیماری گردد.
علایم : درد در سمت بیرونی آرنج که با لمس زائده استخوانی این محل تشدید می یابد.
ممکن است درد و نارحتی در ناحیه ساعد نیز وجود داشته باشد. برداشتن و جابجا کردن اجسام سنگین سبب تشدید درد می گردد.
تشخیص: توسط معاینه انجام می گیرد، همانطور که گفته شد لمس برجستگی استخوانی آرنج سبب درد می گردد. مانورهای خاصی نیز برای امتحان این تشخیص وجود دارد.
وسایل تشخیصی: گاهی استفاده ازرادیوگرافی، نوارعصب و عضله یا به ندرت تست های آزمایشگاهی ضروری است
درمان: اساس درمان بر استفاده از داروهای ضد التهابی و سپس اقدامات توانبخشی (در جهت جلو گیری ازعود بیماری) است.
داروهای ضد التهابی بر اساس وضعیت سلامتی شما توسط پزشک تجویز می شوند. با توجه به اینکه این داروها برای کاهش التهاب تجویز شده اند باید حتما طبق دستور پزشک و تا آخرین قرص یا کپسول استفاده شوند.
گاهی یک "باند" برای بستن در ناحیه آرنج و ساعد تجویز می گردد.
گاهی تزریق موضعی یک ماده کورتونی مورد نیاز است.
فیزیوتراپی: هم در کاهش درد و هم در تقویت عضلات استفاده می شود. اگر به روش صحیح انجام گیرد، بسیار مفید است و سبب پیش گیری از عود هم میگردد.
جراحی : اگر علیرغم درمان مناسب ظرف یکسال، درد بهبود نیابد می توان جراحی را در نظر گرفت.
نکات مهم : درمان مناسب سبب کاهش یا از بین رفتن درد در %85 بیماران می گردد.
عدم تکمیل دوره درمانی سبب عود بیماری در %70 موارد می گردد.
سندرم تونل مچ دستی
پیش زمینه : سندرم تونل مچ دستی عبارتست از مجموعه علایمی که به علت وارد آمدن فشار روی عصب مدیان درمچ دست ایجاد می شوند.
علت ایجاد بیماری: عصب مدیان یکی از اعصاب مهم دست است که از ساعد وارد کف دست می شود و حس و حرکت برخی انگشتان را بر عهده دارد. این عصب از طریق تونلی به نام تول مچ دستی وارد دست می شود. این تونل، فضایی کوچک است. وقتی فشار داخل تونل به علت التهاب تاندون ها یا سایر علل افزایش بیابد، به عصب صدمه می رسد.
عوارض بیماری : در صورت عدم درمان، این بیماری می تواند به ضعف و ناتوانی شدید دست منجر شود.
عوامل مستعد کننده این بیماری : سفید پوستان، زنان و افراد 60-45 ساله بیشتر در معرض این بیماری هستند.
علایم و نشانه ها : خواب رفتن (گزگز ومورمور) دست ها، خصوصا در شب یا هنگام نگه داشتن تلفن یکی از شایع ترین علایم این بیماری هستند. در اشکال پیشرفته تر این بیماری، به تدریج، ضعیف شدن دست ها نیز بروز می کند (وسایلی که بیمار در دست گرفته است از دستش می افتد ) معمولا انگشت کوچک دست درگیر نمی شود. برخی بیماران از درد دست، گرم یا سرد شدن و یا تورم آن نیز شکایت دارند.
تشخیص : روش استاندارد تشخیص این بیماری، عبارتست از نوار عصب و عضله. با نوار عصب و عضله می توان سایر بیماری ها یی که همین علایم را ایجاد می کنند (رادیکولوپاتی گردنی، نوروپاتی) را نیز تشخیص داد. همچنین شدت بیماری را نیزمی توان تعیین کرد کهبرای انتخاب نوع درمان بسیار مهم است (بر اساس پاسخ نوارعصب، این بیماری را به سه دسته: خفیف، متوسط و شدید تقسیم می کنیم ).
درمان : معمولا در نوع خفیف و متوسط، ابتدا درمان به صورت غیر جراحی (تجویز دارو- مچ بند یا فیزیوتراپی های خاص) شروع می شود و در صورت عدم پاسخ مناسب، جراحی یا تزریق انجام میگیرد.
درنوع شدید باید از ابتدا به جراحی یا تزریق فکر کرد. قبلا معتقد بودند که جراحی در %90 موارد سبب بهبود بیماران می گردد ولی در حال حاضر فقط %60 بیماران پس از پنج سال همچنان از عمل خود راضی هستند.
منبع:
http://www.shahramsadeghi.com
تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.