همه آنچه درباره ناباروری ثانویه باید بدانیم
ناباروری به معنای یک سال رابطه جنسی بدون استفاده از هیچ‌گونه روش جلوگیری است که منجر به بارداری نشود. ناباروری به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. ناباروری اولیه؛ یعنی زن ظرف یک یا دو سال از ازدواج یا رابطه جنسی غیرمحافظت‌شده اصلاً باردار نشود. همچنین ناباروری ثانویه به این معنی است که زن حداقل یکبار باردار شده است ولی در حال حاضر دیگر نمی تواند باردار شود.
دکتر فرح قاسمی؛ جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی در گفتگو با خبرنگار مهرخانه، در خصوص علل ناباروری ثانویه گفت: بیشترین علت مربوط به این است که زن در حاملگی یا بارداری یا زایمان، خونریزی‌های شدید داشته که باعث کم‌خونی شدید شده است و همین امر بر روی هیپوفیز مغز اثر گذاشته و سبب سندرم شیهان؛ یعنی از کار افتادن هیپوفیز شده است.
وی با بیان این مطلب افزود: یکی از دلایل نابارروی ثانویه سندرم شیهان است که البته در گذشته بیشتر رواج داشته و اکنون کمتر دیده می‌شود و کمتر پیش می‌آید زنی با خونریزی شدید دچار چنین مشکلی شود، اما هم‌چنان این موارد وجود دارد.
این متخصص زنان و زایمان و نازایی در خصوص این سندرم توضیح داد: در اثر این سندرم، هیپوفیز فعالیت نمی‌کند و کسی که دچار سندرم شیهان می‌شود، فقط مشکل نازایی نخواهد داشت، ولی ممکن است دچار مشکلات دیگری شود؛ زیرا غده هیپوفیز تنها هورمون‌های جنسی ترشح نمی‌کند و یکی از علایم سندم شیهان، نازایی و ناباروری ثانویه است.
کم‌کاری شدید تیروئید یا اشعه‌درمانی؛ از عوامل ابتلا به ناباروری ثانویه
کم‌کاری شدید تیروئید مادر به دلایل نامعلوم از دیگر عوامل ناباروری ثانویه بود که قاسمی به آن اشاره کرد و گفت: همچنین زنانی که دچار سرطان هستند و تحت اشعه درمانی قرار گیرند، ممکن است تخمدان‌شان آسیب ببیند و تخمک‌گذاری انجام نشود و این عامل نیز منجر به ناباروری ثانویه می‌شود.
وی تأکید کرد: اگر به هر دلیلی تخمدان یا غده هیپوفیز نتواند فعالیت عادی خود را داشته باشد و منجر به عدم تخمک‌گذاری شود، ناباروری ثانویه را در پی دارد.
عفونت شدید یا عودکردن بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است باعث ناباروری ثانویه شود
قاسمی با بیان اینکه عفونت‌های بسیار شدید نیز ممکن است باعث ناباروری شود، گفت: البته عفونت‌های شدید بیشتر خود را به صورت سقط نشان می‌دهد تا ناباروری. عودکردن بیماری‌های زمینه‌ای نیز یکی دیگر از علل ناباروری ثانویه است؛ به طور مثال نارسایی مزمن کلیه که به علت ورود سم به خون، ممکن است بر روی تخمک‌گذاری اثر بگذارد و موجب ناباروری ثانویه شود.
این جراح و متخصص زنان و زایمان بیان کرد: عفونت‌های شدید لوله رحمی که به صورت انسداد لوله خود را نشان می‌دهند، جراحیهای سنگین مانند ترکیدن آپاندیس در شکم که خود را به صورت عفونت نشان داده است نیز ممکن است سبب چسبندگی شده و این چسبندگی لوله را مسدود کند و موجب شود تخمک انتقال پیدا نکند؛ این موارد نیز می‌تواند نازایی ثانویه ایجاد کند.
کورتاژهای خشن و شدید موجب ناباروری ثانویه می‌شود
وی افزود: در کورتاژهای خشن و شدید که به دیواره داخلی رحم آسیب زده می‌شود، حتی اگر حاملگی نیز رخ دهد، منجر به سقط خواهد شد و در ادامه می‌تواند سبب نازایی ثانویه شود.
قاسمی به سندرم آشرمن اشاره کرد و گفت: این سندرم در اثر کورتاژهای خشن رخ می‌دهد و در آن دیواره رحم در اثر کورتاژ دچار آسیب و لانه‌گزینی دچار اشکال می‌شود. نوع ساده کورتاژ نیز سبب سقط مکرر و همراه با چسبندگی داخل رحمی است و نوع پیشرفته آن باعث ناباروری ثانویه خواهد شد.
وی در خصوص تأثیر سزارین بر ناباروری ثانویه توضیح داد: سزارین باعث ناباروری ثانویه نمی‌شود؛ مگراینکه در جریان عمل به رحم یا لوله رحم آسیب جدی وارد شده باشد؛ بنابراین عمل سزارین بدون عوارض، منجر به ناباروری ثانویه نمی‌شود.
وابستگی درمان ناباروری ثانویه به علل پیش‌زمینه‌ای آن
این متخصص زنان و زایمان با بیان اینکه راه درمان ناباروری ثانویه به علل زمینه‌ای آن بستگی دارد، گفت: باید از بیمار شرح حال کامل دریافت شود. ممکن است فردی دچار نارسایی کلیه یا دچار دیابت‌های بسیار پیشرفته و کنترل‌نشده باشد که باعث اختلال تخمدان می‌شود.
وی تصریح کرد: شرح حال کامل شامل؛ جراحیهای بیمار، داروهای مصرف‌شده توسط بیمار و بیماری‌های زمینه‌ای است. پس از گرفتن شرح حال، نیاز به سایر بررسی‌ها از جمله عکس رنگی از رحم برای بررسی عدم گرفتگی لوله، هورمون شیردهی و تیروئیدی است.
این پزشک زنان در خصوص نازایی اولیه نیز گفت: نازایی اولیه دلایل متعددی دارد که درمان آن راحت‌تر است و علت آن تا حدود 40 درصد در زنان در اثر اختلال در تخمک‌گذاری است که این اختلال کشف و درمان خواهد شد. گرفنگی لوله در نازایی اولیه و ثانویه مشترک است و تنها فرق آنها این است که در نازایی اولیه فرد مشکل گرفتگی لوله را داشته، اما در نازایی ثانویه بعداً بنا به دلایلی به آن دچار شده است که با گرفتن شرح حال، معاینه و تصویربرداری؛ علت زمینه‌ای کشف و نسبت به راه‌حل آن اقدام خواهد شد.
راه حل سندرم شیهان و آشرمن
قاسمی با بیان اینکه به غیر از سندرم شیهان که یک سندم برگشت‌ناپذیر است و باید فرد برای همیشه هورمون مصرف کند، سایر عللی که منجر به ناباروری ثانویه شده‌اند قابل درمان هستند، ادامه داد: در مورد سندرم آشرمن نیز اگر آسیب واردشده به رحم خفیف باشد، می‌توان با انجام عمل جراحی سندم فوق را برطرف کرد.
وی در خصوص آمار مبتلایان به ناباروری ثانویه در کشور گفت: از بین 10 تا 15 درصد کسانی که دچار ناباروری هستند، حدود یک تا دو درصد به ناباروری ثانویه مبتلایند.
یائسگی زودرس منجر به ناباروری ثانویه می‌شود
این متخصص زنان و زایمان در خصوص ارثی‌بودن ناباروری ثانویه گفت: اگر زنی به صورت ارثی دچار نارسایی زودرس تخمدان باشد؛ یعنی دچار یائسگی زودرس شود و تخمدان ذخایر خود را زودتر از دست دهد، می‌تواند باعث ناباروری ثانویه شود؛ هرچند که این افراد نیز می‌توانند با گرفتن تخمک مجدد باردار شوند.
قاسمی با بیان این نکته که تعدد بارداری در ایجاد ناباروری ثانویه تأثیری ندارد، افزود: اگر مادری دچار کمبود شدید تیروئید باشد و این مشکل به ناباروری ثانویه منجر شده باشد، باید ابتدا نسبت به رفع آن اقدام کند و پس از درمان این مرحله، نازایی ثانویه به راحتی قابل درمان است.
منبع:
http://mehrkhane.com
تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.