1– مقدمه
شناخت ضایعات پاتولوژیک بافت نرم و سخت حفره دهان در حیطه کار دندانپزشکان می‌باشد که می‌توانند به موقع نسبت به تشخیص و انجام معاینات کلینیکی و پاراکلینیکی اعم از تاریخچه، علائم بالینی، نمونه برداری و رادیوگرافی‌های مختلف بیمار را راهنمایی و حتی در مواردی درمان نمایند.در این مقاله، به بررسی مشخصات کلی تومورهای با منشاء دندانی پرداخته میشود.
تعریف
1– این تومورها از Dental laminaو یا از بافت همبندی جوانه دندانی Dental Papillaو یا از مشتقات این دو بافت منشاء می‌گیرند.
2– تقریبا و به طور کلی همه این تومورها خوش خیم می‌باشند بجز در موارد استثنایی که ممکن است بدخیم بوده و ایجاد متاستاز نمایند مثل آملوبلاستوما. از نظر موضعی مخرب و متجاوز به نسوج مجاور خود نموده و بعد از درمان تمایل به عود دارند.
3– بجز در موارد استثنایی همه این تومورها در ناحیه فکین و اغلب داخل استخوان مشاهده و با توجه به خوش خیم بودن رشد و آهنگ آهسته دارند.
4– در صورتیکه تخریب استخوانی مشاهده و یا درگیری سینوس ماگزیلا بوجود آید، درمان وسیع نیاز دارند.(رزکسیون استخوان فک لازم است)
علائم:
- درد
در موارد عفونت و گسترش تومور درد یکی از علائم مشخصه است.
- تورم
با توجه به رشد آهسته، تورم به آرامی‌صورت می‌گیرد و ضایعه رشد سریع پیدا می‌کند اگر عفونت نیز به دنبال آن باشد.
- کاهش حرکات فکین نیز از علائم پیشرفته تومور است که حتما مدنظر گرفته میشود.
- درگیری اعصاب فک مخصوصا عصب Inferior Alveolar که می‌تواند نشانگر تهاجم تومور باشد.
- از نظر عمومی‌بررسی ضایعات بدخیم بایستی از نظر پروستات، پستان، تیروئید، دستگاه گوارش و غدد لنفاوی بیمار بررسی شود.
2– کلاس بندی تومورهای ادنتولوژنیک(منشاء دندانی)
2-1– اولین ضایعه یا تومور که در این گروه اشاره میشود عبارت است از تومور با منشاء اپی تلیایی بدون تاثیر القایی روی بافت همبند که تومور آملوبلاستوما از این گروه می‌باشد که مورد بحث قرار می‌گیرد.
2-1-1– آملوبلاستوما
شایعترین تومورهای با منشاء دندانی بوده که حداقل تاثیر را روی بافت همبند دارا می‌باشد. آملوبلاستوما حداکثر یک درصد از تمام تومورها و کیست‌های فکین را شامل میشود که از این میان 80 درصد در فک پایین و 20 درصد در فک بالا رخ می‌دهد. در ماگزیلا 47 درصد از آملوبلاستوما در ناحیه مولرها، 15 درصد در سینوس و سقف بینی، 9 درصد در ناحیه پرمولرها، 9درصد در ناحیه کانین و 2 درصد در کام دیده میشود.
آملوبلاستوما نئوپلاسمی حقیقی بوده، عموما به عنوان تومورهای خوش خیم اما مقاوم در نظر گرفته شده است. اما برخی، این تومورها را به عنوان یک ضایعه موضعا بدخیم می‌دانند و بر این عقیده‌اند که که این ضایعه می‌تواند به علت گسترش موضعی و هم چنین مسائلی مانند عفونت یا سوء تغذیه منجر به مرگ شود و بدین علت است که آملوبلاستوما با صورتهای مختلف خود جزء پیچیده‌ترین ضایعات محسوب میشود. نکات مهم در مورد این تومور شامل، مهم بودن بیماری زایی آن، مساله تبدیل آن به فرم بدخیم و توانایی متاستاز، همچنین درمان‌های محافظه کارانه و رادیکال می‌باشد. کشف نوع خارج استخوانی با شیوع کمتر، که به نظر خصوصیات متفاوتی با انواع مرکزی آن دارد، مساله را مهمتر نماید(1970Gorlein.) نگاه منطقی بر درمان آملوبلاستوما تنها بعد از ملاحظات دقیق در پاتوژنز فرم‌های مختلف بافتی، علائم کلینیکی و روش‌های جراحی حاصل میشود.
2-1-1-1– پاتوژنز
منشاء متفاوتی دارد، هر چند عامل تحریکی برای تکثیر اپی تلیوم مشخص نیست اما منابع این اپی تلیوم را موارد زیر می‌دانند:
n سلولهای باقیمانده از ارگان مینایی، خواه از دنتال لامینا و یا باقیمانده غلاف هرتویگ، بقایای اپی تلیایی مالاسه.
n انامل ارگان در حالت رشد.
n سلولهای بازال از اپی تلیوم سطحی فکین.
n اپی تلیوم نابجا در دیگر قسمت‌های بدن، بخصوص غده هیپوفیز.
n اپی تلیوم حاصل از کیست‌های ادونتوژنیک بخصوص کیست دنتی ژروس و ادونتوما.
2-1-1-2- علائم کلینیکی
آملوبلاستوما مرکزی ضایعه خوش خیم ولی موضعا مهاجم می‌باشد. این ضایعه همیشه در تمام جهات رشد داشته و به بافت نرم تهاجم کرده، موجب تخریب استخوان چه از طریق اعمال فشار مستقیم به آن و یا با ایجاد تحلیل استئوکلاستیک میشود. اکثر گزارشات حاکی از یک برتری در توزیع نژادی آن نبوده، هرچند که در نیجریه آملوبلاستوما 25 درصد تمامی‌تومورهای فکین را شامل شده و برابر 3/1 درصد از کل تومورهای بدن می‌باشد(1975Manson,Hing.) بر طبق گزارش Laingو Koviدر سال 1966، آملوبلاستوما در بین آفریقایی‌ها و نژاد سیاه شایعتر بوده و در مناطقی از آفریقا 3/0 درصد از تمامی‌تومورها را شامل میشود.
2-1-1-3– شیوع
بین سنین 20 تا 50 سال اتفاق می‌افتد. نصف بیماران در دهه‌های سوم و چهارم زندگی بوده و حدود 60 درصد از بیماران کمتر از 40 سال سن دارند. تعدادی از موارد نیز در کودکان گزارش شده است. جوانترین بیمار گزارش شده، یک ماهه و مسن‌ترین آن 98 ساله می‌باشد. اغلب مطالعات وسیع صورت گرفته حاکی از شایع بودن آملوبلاستوما در فک پایین نسبت به فک بالا می‌باشد. تمایل در فک بالا به سمت توبرزیته می‌باشد. آملوبلاستومای محیطی عموما به صورت نودولی کوچک همراه با تورم در بافت نرم مجاور فک پایین دیده میشود. ضایعه رشدی آرام داشته و مثل آملوبلاستومای داخل استخوانی پتانسیل رشد زیاد را ندارد.
3– نتیجه گیری:
شناسایی ضایعات پاتولوژیک بافت نرم و سخت دهان برای دندانپزشکان دارای اهمیت فراوانی می‌باشد که در صورت عدم توجه به آن باعث صدمات غیر قابل برگشت میشود. با معاینات اولیه از قبیل شناخت به موقع ضایعه، علائم کلینیکی و آزمایشات پاراکلینیکی می‌توان به تشخیص و نهایتا درمان بیماری را انجام داد. ادامه این موضوع در مقاله آینده مورد بحث قرار خواهد گرفت.
منبع:
http://www.youngdentists.net/?articles=30
تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.