سینوزیت چیست و چگونه درمان میشود؟

سیـنوزیت(sinusitis) بـه عـفـونـت، التـهـاب و تـورم مـخـاط یـک یـا تـمام سینوسهای مجاور بینی اطلاق میگردد.

شاید باورهای غلط در مورد بیماری سینوزیت و درمان آن، آزار‌دهنده‌تر از خود سینوزیت باشد، با این حال بر خلاف تصور عمومی، درمان دارویی برای مبتلایان به سینوزیت مزمن چاره‌ساز نیست.

معنی ساده‌ این بیماری آن است که سینوس‌های شما عفونی یا ملتهب شده‌اند، اما این فقط اندکی از درد و گرفتاری‌ای را که در این شرایط تحمل می‌کنید، نشان می‌دهد.

سینوزیت، به‌خصوص سینوزیت مزمن، از شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه تنفسی در کل دنیاست.

با شروع فصل سرما دوباره سرماخوردگی بین مردم شایع می‌شود. دراین‌میان، یکی از بیشترین مشکلاتی که برای خیلی از افراد، به‌وجود می‌آید مشکل سینوزیت است که در برخی مواقع نیز با آلرژی اشتباه گرفته می‌شود.
التهاب سینوسهای پارانزال
که ممکن است به دلیل عفونت،آلرژی یا بیماری های خود ایمنی باشد.
طبقه بندی طبق مدت :

·حاد: کمتر از ۴ هفته (اغلب شایع است )

·تحت حاد :۴-۸ هفته

·مزمن:۸ هفته یا بیشتر

*** هر ۳ نوع سینوزیت علائم مشابه دارند در نتیجه افتراق بین آنها مشکل
است***

حا د

معمولاً به وسیلهٔ عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مشخص میشود که معمولاً منشأ ویروسی‌ دارد.

اگر که عامل باکتریایی باعث سینوزیت باشد، این ۳باکتری در آن دخیل است:

۱-استرپتوکوک نومونیا ۲-هموفیلوس آنفلوانزا ۳-مورکسلا کاتارهالیس

***شایعترین باکتری ایجاد کنندهٔ سینوزیت،هموفیلوس آنفلوانزا است***

*** سینوزیت ویروسی‌ معمولاً ۷-۱۰ روز طول میکشد***

*** سینوزیت حاد از قارچ هم منشأ می‌گیرد که در بیماران دیابتی و آنهایی که سیستم ایمنی‌ ضعیفی دارند مثل ایدز یا بیماران پیوندی که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده میکنند،دیده میشود و میتواند تهدید کنندهٔ حیات باشد***

مزمن

طبق تعریف سینوزیتی مزمن است که بیش از ۳ ماه طول بکشد. که میتواند ناشی‌ از بیماریهای مختلف باشد که التهاب مزمن سینوس به عنوان یک علامت شایع است.

چطور می‌توان علایم سینوزیت را تشخیص داد و درمان مناسب برای آن چیست؟

دکتر ژانت سروش، متخصص عفونی، اطلاعات کاملی درباره نشانه‌ها، عوارض و روش‌های درمانی انواع سینوزیت را به‌طور کامل شرح می‌دهد.

سینوسهای مجاوربینی(paranasal sinuses): حفره های توخالی و پـر از هـوایی هستـنـد کـه در مـیان استخوانهای صورت و جمجمه قرار گرفته و با حفره بینی در ارتباط می بـاشنـد. در هـر طــرف صورت 4 عدد سینوس وجود دارد که عبارتند از:

1- سینوسهای فکی (maxillary sinuses):در زیر چشمها و در استخوان گونه واقع میباشند.

2- سینوسهای پیشانی(frontal sinuses):در بالای چشمها و در استخوان پیشانی واقع میباشند.

3-سینوسهای اتموئید و یا پرویزنی(ethmoid sinuses):بین چشمها و بینی و در استخوان پرویزنی واقع میباشند.

4- سینوسهای شب پره ای(sphenoid sinuses):در پشت سینوس پرویزنی و چشمها و در مرکز استخوان جمجمه زیر غده هیپوفیز واقع میباشند.

پیدایش و رشد سینوسها:

1-سینوسهای پیشانی تا سن 5-10 سالگی وجود ندارند. این سینوسها از سن 7 سالگی به بعد پدید می آیند.

2-سینوسهای فکی و پرویزنی از بدو تولد وجود داشته و تا 18 سالگی به رشد خود ادامه می دهند.

3-سینوسهای شب پره ای در سنین بلوغ ظاهر می گردند.

‌کار سینوس‌ها در بدن چیست؟
سینوس‌ها در ناحیه فک و صورت قرار دارند و از بدو تولد نوزاد در بدن تشکیل می‌شوند. این اعضا، حوزه‌های توخالی هستند که قسمتی از صورت و جمجمه را اشغال می‌کنند و عملا کار فیزیولوژیکی زیادی در بدن انجام نمی‌دهند ولی اگر دچار التهاب، عفونت و ترشح غیرعادی شوند، علایمی ایجاد می‌کنند که به آن التهاب سینوس یا سینوزیت می‌گویند. باید بدانید که سینوس‌ها به خودی‌خود مشکلی برای سلامت بدن ایجاد نمی‌کنند و در عین حال، کار خاصی نیز انجام نمی‌دهند اما اگر به دلایلی این حفره‌ها دچار التهاب شوند به شکل سینوزیت ظاهر می‌شوند و در این صورت مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورند.

معمولا سینوزیت از یک سرماخوردگی ویروسی معمولی شروع می‌شود که اغلب، التهابی که بر اثر این ویروس در مخاط سینوس ایجاد می‌شود، خودبه‌خود و بعد از گذشت چندروز بهبود پیدا می‌کند و احتیاجی به آنتی‌بیوتیک یا درمان‌های دیگر نیست. ولی گاهی اوقات به دنبال سرماخوردگی ویروسی، علایم سینوزیت ادامه پیدا می‌کند و بیش از یک هفته یا 10روز هم ادامه پیدا می‌کند.

وظایف سینوسها:

1-سبک شدن استخوان جمجمه و استخوانهای صورت.

2-افزایش رزونانس (تشدید) صدای انسان.

3-ایجاد یک بافر (ضربه گیر) در برابر ضربات وارده به سر و صورت.

4-مرطوب و گرم کردن هوای تنفسی.

5-تصفیه هوای تنفسی.

6-عایق بندی ساختارهای حساس از قبیل ریشه دندانها و چشمها در برابر نوسانات سریع دمایی حفره بینی.

نکته:سینوسهای مجاور بینی توسط سوراخهای ریزی بنام(ostium/ostia) به حفره بینی مرتبط می باشند. توسط این روزنه ها(مجاری) تبادل هوایی صورت گرفته و ترشحات سینوسها تخلیه میگردد.

نکته:موکوس(mucus) یک ترشح لغزنده مخاطی است. موکوس یک کلوئید چسبناک و غلیظ که حاوی آنزیمهای آنتی باکتریال نظیر لیزوزیم و پادتنها (ایمنوگلوبینها) است. موکوس بطور طبیعی سفید و یا بی رنگ است. وظایف موکوس در سیستم تنفسی عبارت است از: مقابله با عوامل میکروبی و محافظت از ششها با به دام انداختن ذرات خارجی که همراه با هوای تنفسی وارد بینی میگردند.

نکته:بطور طبیعی مخاط سینوسها و بینی از مژکهای میکروسکوپی موسوم به سیلیا (cilia) پوشیده شده است. این مژکهای ضرباندار با حرکات ریتمیک به سمت عقب و جلو به مانند یک جاروب میکروسکوپی موکوس، میکروبها، ذرات محرک، گردو غبار و مواد حساسیت زا را به دام انداخته و به سمت سوراخهای بینی و یا پشت حلق و معده می رانند.

نکته: آب و هوای سرد باعث میگردد فعالیت مژک های مخاط بینی و سینوسها کاهش یافته و یا کاملا متوقف گردند. این امر باعث آبریزش بینی میشود. همچنین موکوس در هوای سرد غلیظ ترمیشود، از اینرو هنگامی که شما از هوای آزاد به داخل منزل می آیید، موکوس رقیق تر شده و مجددا دچار آبریزش بینی میگردید.

نکته:استعمال سیگار و آلودگی هوا میتوانند حرکات مژکها را مختل و یا متوقف سازند.

نکته: به هر علت که مخاط سینوسها ملتهب شود، سبب مسدود شدن منافذ (راه های ارتباطی) میان سینوسها و بینی میگردد. احتباس هوا، موکوس و چرک باعث ایجاد فشار به دیواره سینوسها میگردد. همچنین وقتی هوا نمیتواند وارد سینوسها شود، خلاء ایجاد شده ایجاد درد خواهد کرد. انسداد راههای ارتباطی موکوس (ترشحات سینوسها) را به یک محیط مستعد برای رشد میکروبها تبدیل میکند.

طبق محل، چندین جفت سینوس پارا نزال وجود دارد :

۱- سینوس فرونتال    

۲- سینوس اتموئید

۳-سینوس ماگزیلاری

۴-سینوس اسفنوئید

*سینوس اتموئید خود به چند سینوس تقسیم میشوند*

 ·ماگزیلاری: فک بالا ==> درد یا فشار در فک بالا (گونه) مثل دندان درد، سر درد

·فرونتال: پیشانی ==> درد یا فشار در سینوس فرونتال(واقع شده در بالای چشمها ==> سر درد

·اسفنوئید ==> درد یا فشار در پشت چشم اما اغلب اشاره به راس یا بالای سر دارد

**تئوری های اخیر حاکی‌ از همراهی سینوزیت با بیماریهای درگیر کننده راههای هوایی مثل آسم و همراهی با علائمی‌ چون سرفه است**
علایم سینوزیت:

1-احساس درد و یا فشار در پیشانی، گیجگاه ها، گونه ها، بینی، پشت و یا دور چشم ها.
2-تنفس از راه بینی دشوار میشود.
3-تخلیه ترشحات غلیظ، زرد و یا سبز رنگ از بینی و یا پشت حلق.
4-کاهش حس بویایی و چشایی.
5-گرفتگی و احتقان بینی، آبریزش بینی.
6-درد در فک فوقانی و یا دندانهای آرواره بالا.
7-سر درد هنگام برخاستن از خواب که با خم شدن به طرف جلو بدتر میشود.
8-بوی بد دهان.
9-گوش درد-احساس گرفتگی گوشها.
10-خستگی.
11-سرفه (در هنگام شب تشدید میشود)، گلو درد.
12-حالت تهوع و استفراغ.
13-علایم سرماخوردگی ای که به درمان پاسخ نمیدهند.
14-درد و تورم در ناحیه صورت.
15-احساس سنگین بودن سر.
علایم سینوزیت های خاص:

1-سینوزیت فکی: درد در فک بالا و دندانهای فک فوقانی-گونه ها حساس به لمس می شوند.

2-سینوزیت پیشانی: لمس و فشار اندک به پیشانی ایجاد درد میکند.چشم ها حساس به نور میشوند.

3-سینوزیت شب پره ای: گوش درد، گردن درد، درد در عمق سر.

4-سینوزیت پرویزنی: تورم پلک ها و درد در ناحیه بین بینی و چشمها-حساسیت به لمس در دو طرف بینی-از دست رفتن حس بویایی.

تشخیص:

·علائم کمتر از ۱۰ روز: ویروسی‌

·عوارض بیشتر از ۱۰ روز: باکتریایی

·سیتی اسکن از سینوس نشان دهنده این است که آیا سینوزیت حاد هست یا نه

 ·سیتی اسکن برای تأیید تشخیص اینکه آیا مزمن است یا نه به تنهایی کافی‌ نیست، برای تأیید تشخیص اینکه مزمن است یا نه،اندوسکوپی بینی‌،سیتی اسکن ونشانه های بالینی نیاز است
 ‌از چه روش‌هایی برای درمان سینوزیت استفاده می‌شود؟
همان‌طور که گفتم به هیچ‌وجه درمان پیشگیری از طریق مصرف آنتی‌بیوتیک پیشنهاد نمی‌شود اما کسانی که زیاد به سرماخوردگی ویروسی مبتلا هستند و استعداد بیشتری برای ابتلا به سینوزیت دارند باید بیماری زمینه‌ای آناتومی که منجر به انسداد مجاری تنفسی شده را برطرف کنند. یعنی اگر فرد به انحراف بینی دچار است باید با عمل جراحی اصلاح شود و اگر به آلرژی مبتلا است آن را درمان کند تا سینوزیت‌ به‌طور مکرر اتفاق نیفتد. اگر بتوانیم این عیب آناتومی را برطرف کنیم، فرد اگر دچار عفونت سرماخوردگی معمولی ویروسی شود می‌تواند با شست‌وشوی مکرر با محلول‌های سرم فیزیولوژیکی که در داروخانه‌ها در دسترس است یا آب‌نمک استریلی که خودمان می‌توانیم در منزل تهیه کنیم و بتوانیم از تجمع میکروب در حفره‌های سینوس جلوگیری کنیم. migna.ir

 در نتیجه احتمال ابتلا به سینوزیت چرکی را کمی کاهش دهیم. برای کسانی که تشخیص داده می‌شود که به سینوزیت چرکی مبتلا هستند، انواع آنتی‌بیوتیک‌ها در دسترس است. آموکسی‌سیلین، آمپی‌سیلین، کوآموکسی‌کلاو و داروهای جدیدتری که در بازار موجود است مانند آزیترومایسین را می‌توان برای درمان سینوزیت استفاده کرد. گاهی اوقات درمان این بیماری مشکل می‌شود و فرد به صورت مزمن دچار علایم می‌شود که در این مواقع، حتما باید با نظر متخصص از ترکیب چند آنتی‌بیوتیک استفاده شود، چنین بیماری حداقل دو هفته طول می‌کشد به این دلیل آنتی‌بیوتیک باید حفره‌ای پوشیده پیدا کند که این عمل کمی مشکل انجام می‌شود در نتیجه به درمان آنتی‌بیوتیکی طولانی‌مدت احتیاج است.

 در بعضی از سینوزیت‌های مزمن که فرد بیشتر از سه تا چهار هفته علایم آن را دارد در صورت التهاب شدید و ضخامت مخاط سینوس نیاز به دخالت جراحی است. البته عمل جراحی به این معنا نیست که حتما سینوس‌ها باید باز شوند و شخص حتما به اتاق عمل برود، امروزه با تکنولوژی‌هایی که در عمل پزشکی موجود است از طریق وسیله‌ای به نام سینوسکوب و یا آندوسکوپی بینی لوله‌های ظریفی را وارد مجاری بینی و سینوس می‌کنند و مخاط ملتهب و ضخیم‌شده سینوس را می‌تراشند و آن را برمی‌دارند. شخصی که به سینوزیت مزمن دچار شده برای درمان، احتیاج به دخالت آندوسکوپی و جراحی نیز پیدا می‌کند و ممکن است به تنهایی با درمان آنتی‌بیوتیکی بهبود پیدا نکند.

درمان سینوزیت

- وقتی هدف از درمان باز کردن راه ارتباطی بین سینوس و حفره بینی است، استفاده از ضد احتقان‌های موضعی یا عمومی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

- ممکن است بسته شدن راه ارتباطی، بر اثر آلرژی باشد که در این مواقع استفاده از داروهای ضدآلرژی مناسب است.

- زمانی که نشانه‌هایی از عفونت سینوس‌ها وجود دارد باید از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کرد.

- در بسیاری از موارد سینوزیت حاد که نشانه‌ای از عفونت مثل تب، ترشحات بد رنگ و درد شدید وجود ندارد، می‌توان با استفاده از ۱۰ مورد زیر، سینوزیت را بهبود بخشید:

۱- بخور: تنفس هوای مرطوب و گرم باعث کاهش تورم منافذ سینوس‌ها خواهد شد. برای این کار روزی سه بار سر خود را روی ظرف آب جوش بگیرید و در حالی که حوله‌ای روی سرتان انداخته اید، به مدت ۱۵ دقیقه هوای گرم و مرطوب را استنشاق کنید، یا با استفاده از دستگاه بخور، هوای اتاق را مرطوب نگه دارید.

دقت داشته باشید هفته‌ای یک بار برای جلوگیری از رشد قارچ و کپک روی دستگاه بخور، آن را با مواد سفید کننده خانگی تمیز کنید.

۲- دوش آب گرم: آب گرم با افزایش جریان خون در سینوس‌ها، اثرات ضد احتقانی (ضدگرفتگی) خواهد داشت.

۳- تنفس در هوای تمیز: از افراد سیگاری دوری کنید. در فصل گرده افشانی، در و پنجره‌ها را ببندید و کمتر بیرون بروید تا دچار حساسیت نشوید.

۴- رطوبت بینی: روزانه چند نوبت بینی خود را با آب نمک بشویید، زیرا آب نمک با اثرات ضد التهابی، تورم منافذ سینوس‌ها را کم می‌کند.

۵- افزایش نوشیدن آب : روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید تا ترشحات بدن و سینوس‌ها رقیق شوند.

۶- ورزش: نرمش روزانه به مدت ۲۰ دقیقه، باعث افزایش جریان خون در بدن و سینوس‌ها می‌شود و از تورم منافذ آنها می‌کاهد.

۷- تغییر وضعیت خواب: با گذاشتن دو یا سه بالش زیر سر به هنگام خواب و بالا قرار گرفتن سر نسبت به تنه، محتویات سینوس‌ها راحت‌تر تخلیه می‌شوند. خوابیدن بیش از حد به این دلیل که بدن در حالت افقی قرار دارد، گرفتاری سینوس را بیشتر می‌کند.

۸- عدم مصرف مواد محرک: شکلات و تنقلات، گرفتاری سینوس‌ها را بیشتر می‌کند.

۹- کاهش مصرف مواد لبنی: مواد لبنی در حد مفید آن مصرف شوند، نه بیشتر.

۱۰- کنترل داروهای مصرفی: برخی از داروهای استروژن‌دار و ضدفشارخون، می‌توانند با تورم مخاط بینی مانع تخلیه ترشحات سینوس‌ها شوند.

درمان گیاهی سینوزیت

- دم کرده کاسنی که از مخلوط یک قاشق چایخوری پودر ریشه کاسنی در یک فنجان آب جوشیده تهیه می‌شود.

- بخور گیاه بابونه

- بخور اوکالیپتوس

جراحی سینوزیت

معمولا ۲۰ درصد موارد سینوزیت با درمان‌های طبی رایج بهبود پیدا نمی‌کنند، یا گاهی وجود پولیپ یا انحراف در تیغه بینی، سبب انسداد راه ارتباطی می‌شود که در این موارد نیاز به جراحی است.

 1- یکی از روش‌های موجود، جراحی تحت بیهوشی با استفاده از اندوسکوپ و لیزر سرد است.

 2- Balloon sinuplasty روشی جدیدتر است. در این روش، بعد از قرار دادن یک کاتتر کوچک راهنما درون بینی، زیر دید اندوسکوپی، یک سیم هدایت کوچک وارد سینوس می‌شود. سپس بالن متسع می‌شود و به آرامی دیواره‌های مجرا را متسع می‌کند. خونریزی در این روش بسیار کم است و اکثر بیماران پس از ۱ تا ۲ روز به فعالیت‌های عادی خود می‌پردازند. در این روش هیچ‌گونه بافت یا استخوانی برداشته نمی‌شود، بلکه بخشی از استخوان به سمت دیگر هل داده می‌شود تا دهانه سینوس باز شود

منبع :

http://drbadamchi.com

تذکر مهم شما نمی توانید با تکیه بر مطالبی که در سایت e پزشک منتشر می شود مبادرت به خود درمانی کنید.