پیشگیری و درمان برخی عوارض دیابت با رژیم غذایی

آگاهی از عوارض دیابت نه تنها سبب می شود بیماران مبتلا به دیابت در کنترل قند خون خود تلاش بیشتری انجام دهند بلکه به آن ها کمک می کند تا در صورت ابتلا قادر به کنترل این نوع عوارض باشند. عوارض دیابت به دو دسته کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می شوند که در اینجا به بیماری قلبی، بیماری کلیوی و گاستروپارزی به عنوان عوارض بلند مدت اشاره خواهد شد.
بیماری قلبی
دیابت به خودی خود احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهد. عروق خونی در بیماران مبتلا به دیابت نسبت به عواملی مانند استعمال سیگار، افزایش کلسترول خون و پرفشاری خون حساس تر است. بیماران دیابتی لازم است به منظور پیشگیری از بروز بیماری های قلبی نکات ذیل را رعایت نمایند:
•   در صورت لزوم نسبت به کاهش وزن اقدام کنید. احتمال افزایش قند خون، پرفشاری خون و افزایش چربی های خون در بیماران دیابتی چاق بیشتر است. به منظور کاهش وزن از رژیم غذایی کم چرب و دارای مقادیر کافی فیبر پیروی کرده و میزان فعالیت بدنی روزانه را افزایش دهید.
•   میزان فشارخون خود را از طریق مصرف رژیم غذایی کم نمک و افزایش فعالیت بدنی در محدوده طبیعی نگاه دارید.
•   میزان چربی های خون خود را کنترل کنید. دیابت شانس ابتلا به چربی خون بالا را افزایش می دهد. کاهش کلسترول بد یا LDL در افراد مبتلا به دیابت خطر حمله قلبی را کاهش می دهد. میزان LDL و تری گلیسرید باید به ترتیب کمتر از 100 و 150 باشد. همچنین کلسترول خوب یا HDL باید در مردان و زنان به ترتیب بالاتر از 40 و 50 باشد. بدین منظور از رژیم غذایی کم چرب و کم کالری و حاوی فیبر کافی پیروی کنید. همچنین فعالیت بدنی منظم سبب کاهش چربی های بد و افزایش چربی های خوب خواهد شد.
•   میزان قند خون خود را در فواصل زمانی معین کنترل کنید. قند خون بالا احتمال بروز تمام عوارض مرتبط با دیابت از جمله بیماری قلبی را افزایش می دهد. در اغلب بیماران مبتلا به دیابت توصیه می شود قند خون ناشتا کمتر از 130 و قند خون 2 ساعت پس از صرف غذا کمتر از 180 میلی گرم/ دسی لیتر باشد. هموگلوبین گلیکوزیله یا HbA1c که نشان دهنده میزان قند خون طی 3-2 ماه گذشته است نیز بهتر است به کمتر از 7 درصد کاهش یابد.
•   از استعمال سیگار خودداری کنید.
بیماری کلیوی
با گذشت زمان عدم کنترل مناسب قند خون در بیماران دیابتی سبب می شود عروق خونی کوچک موجود در کلیه ها باریک و مسدود شود. عدم خونرسانی مناسب به کلیه سبب آسیب این اندام و ورود نوعی پروتئین به نام آلبومین به داخل ادرار می شود. چاقی و اضافه وزن، مصرف سیگار و آسیب به اعصاب (نوروپاتی) احتمال بروز مشکلات کلیوی را در بیماران دیابتی افزایش می دهد. توصیه می شود بیماران دیابتی به منظور حفظ سلامت کلیه ها نکات ذیل را رعایت نمایند:
•   مصرف نمک را محدود کنید. از مصرف فست فود، غذاهای آماده و کنسروشده و تنقلات شور خودداری کنید.
•   از مصرف روغن های جامد خودداری کنید و از روغن مایع به میزان کم استفاده کنید.
•   از مصرف بیش از حد غذاهای پروتئینی خودداری کنید.
•   اگر سیگار می کشید، استعمال آن را متوقف سازید.
•   در صورتیکه اضافه وزن دارید، وزن کم کنید.
•   در کنترل قند خون و فشارخون خود دقت کافی داشته باشید.
گاستروپارزی (فلج معده)
گاستروپارزی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 رخ می دهد. در این اختلال مدت زمان تخلیه محتویات معده بیش از حد طولانی می شود. در این عارضه عصب واگ که کنترل حرکت غذا در دستگاه گوارش را بر عهده دارد به علت افزایش قند خون در طولانی مدت آسیب می بیند. علائم گاستروپارزی عبارت است از: سوزش سر دل، تهوع، احساس پری معده، کاهش اشتها و نفخ. تغییر عادات غذایی می تواند به کنترل این علائم کمک کند. توصیه می شود حجم غذای مصرفی در هر وعده کاهش یافته و تعداد وعده ها به 6 وعده غذایی کوچک در طول روز افزایش یابد. آهسته غذا خوردن، اجتناب از خوابیدن پس از صرف غذا و پیاده روی بعد از غذا خوردن نیز مفید است. بیماران باید از مصرف مواد غذایی پرچرب و حاوی مقادیر بیش از حد فیبر خودداری کنند. زیرا چربی و فیبر به طور طبیعی مدت زمان بیشتری برای هضم شدن نیاز دارند.