مرکز تخصصی و فوق تخصصی ارتوپدی ماهان

تعویض مفاصل موفق‌ترین جراحی ارتوپدی در ایران:

رییس انجمن علمی جراحان ارتوپدی ایران با بیان اینکه جراحی تعویض مفاصل لگن و زانو از میان سایر جراحی‌‌‌های ارتوپدی در راس موفقیت است گفت: میزان رضایت‌مندی عموم افراد جامعه به طور کلی از اعمال جراحی ارتوپدی طی یک سال گذشته تاکنون به مرز ۹۵ درصد رسیده است.

به گزارش گروه سلامت ممتازنیوز به نقل از خبرگزاری دانا(داناخبر)، دکتر غلامعلی عکاشه رییس انجمن علمی جراحان ارتوپدی ایران در حاشیه کنفرانس علل عوارض تعویض کامل مفصل ران، گفت: خوشبختانه علی‌رغم وجود تحریم‌های نفس‌گیرو  افزایش قیمت تجهیزات جراحی ارتوپدی طی سال های اخیر، ایران توانسته است در زمین تعویض مفاصل در جراحی‌های ارتوپدی گوی سبقت را از کشورهای دیگر برباید و در این راستا، میزان رضایت‌مندی عموم افراد جامعه به طور کلی از اعمال جراحی ارتوپدی طی یک سال گذشته تاکنون به مرز ۹۵ درصد رسیده است.

وی با بیان اینکه جراحی تعویض مفاصل لگن و زانو از میان سایر جراحی‌‌‌های ارتوپدی در راس موفقیت است،‌ تاکید کرد: در اغلب موارد تصادفات بیشترین میزان علل جراحی‌های تعویض مفصل لگن و ران را به خود اختصاص داده است و افزایش و کهولت سن و آرتروز نیز یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین دلایل جراحی تعویض مفصل زانو است که در این زمینه، انجام ورزش‌های مناسب و تغذیه سالم می‌تواند تا حد چشمگیری مانع از بروز ساییدگی مفاصل به ویژه در دوران پیری شود.

رییس انجمن علمی جراحان ارتوپدی ایران همچنین با بیان اینکه علم ارتوپدی و به ویژه جراحی آن به علت داشتن تجهیزات و ابزارآلات خاص و ویژه، ‌گرانقیمت‌ترین علم در میان سایر رشته‌های پزشکی است عنوان کرد: متاسفانه افزایش نرخ دلار در سال‌های اخیر به علت تحریم‌های مختلف منجر به دو برابری نرخ تجهیزات جراحی ارتوپدی و در نتیجه افزایش هزینه‌های جراحی شد ولی علی‌رغم همه این مشکلات خوشبختانه با تولیدات داخلی به ویژه در زمینه تولید مفاصل ران و زانو، هم‌اکنون مشکلی در زمینه تأمین تجهیزات نداریم و امید می‌رود که با همکاری وزارت بهداشت میزان تولیدات داخلی در خصوص تولید تجهیزات جراحی باکیفیت به ویژه از طریق جذب سرمایه‌گذاری در این راستا،‌ افزایش یابد.

جایگزینی لولای بدن با مفاصل مصنوعی:

با افزایش سن انواع و اقسام دردها در بدن تظاهر پیدا می‌کنند و برخی از آنها آنقدر جدی می‌شوند که چاره‌ای جز جراحی‌های پیشرفته، دریافت عضو اهدایی یا تعویض عضو و استفاده از عضو مصنوعی باقی نمی‌ماند.

این موضوع در مورد مفاصل که به عنوان لولاهای بدن عمل می‌کنند آنقدر شایع است که به گفته رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران 50 درصد زنان بالای 55 سال به دلیل ضعف زانو کاندیدای تعویض مفصل هستند.

همین تعداد زیاد مبتلایان به مشکلات مفصلی دلیلی است که باعث شده تا دکتر عکاشه از تعویض مفصل زانو به عنوان مهم‌ترین و جدیدترین مساله پزشکی روز طی 50 سال اخیر یاد و تاکید کند: به جای مفاصلی که دچار آرتروز نباشند و هیچ کاری نتوان برای آنها کرد باید از مفصل مصنوعی استفاده کرد.

هجدهمین کنگره بین‌المللی انجمن جراحان ارتوپدی ایران که از فردا کار خود را آغاز خواهد کرد بهانه‌ای شد تا با دکتر غلامعلی عکاشه، جراح و متخصص ارتوپدی و رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران درباره تازه‌های جراحی مفاصل زانو به گفتگو بنشینیم.

   از لحاظ عملکرد چه تفاوتی میان مفصل مصنوعی با مفصل اصلی وجود دارد؟

مفصل مصنوعی در مقایسه با مفصل اصلی مانند دندان خرابی است که غیر از کشیدن و جایگزین شدن با دندان مصنوعی هیچ راه دیگری ندارد. آرتروز هم یک نوع خراب شدن مفصل در سطح غضروف است که هیچ راهی غیر از جانشین شدن با مفصل مصنوعی را پیش پای بیمار نمی‌گذارد. اکثر مفاصلی که دچار خرابی می‌شوند مفاصلی هستند که در معرض فشار ناشی از افزایش وزن قرار دارند. به همین دلیل مفصل زانو بیشترین مفصلی است که دچار تخریب می‌شود. مفصل لگن، مچ پا،‌ شانه،‌ آرنج و بقیه مفاصل در رده‌های بعدی از لحاظ آماری قرار دارند.

    اضافه وزن چگونه روند آسیب‌دیدگی مفصل زانو را تسریع می‌کند؟

هر مفصلی مثل تمام اعضای دیگر بدن و حتی تمام موجودات زنده طبیعی دارای یک عمر مفید و مؤثر است که استفاده صحیح و بهینه از این عضو می‌تواند عمری طبیعی و طولانی به آن بدهد. مثلا قلب یا کلیه را در نظر بگیرید که هرچه صحیح‌تر و بهتر با آن برخورد شود نهایت عمر بیشتری خواهد داشت. مفصل زانو از این کلیت مستثنی نیست و هرچه فشار بیشتری بر آن وارد شود سایش و استهلاک آن بیشتر خواهد بود. وزن یکی از فاکتورهای موثر روی سایش و حتی رانش است. در نقطه مقابل ورزش به دلیل افزایش قدرت ماهیچه‌ها و کاهش وزن روی مفصل عامل بازدارنده این استهلاک خواهد بود.

 آیا آمار و ارقامی از میزان ابتلا به مشکلات مفصلی بخصوص مفصل زانو در زنان و مردان وجود دارد و به طور کلی از چه سنی این مشکل بروز می‌کند؟

50 درصد زنان بالای 55 سال به دلیل ضعف زانو کاندیدای تعویض مفصل هستند. به همین دلیل هم تعویض مفصل زانو به مهم‌ترین و جدیدترین مساله روز طی 50 سال اخیر تبدیل شده است. از نظر آماری در جامعه ایران هم، زنان بیشتر گرفتار بیماری مفاصل شده و در نتیجه احتیاج بیشتری به عمل دارند. به طور کلی افرادی که زیر تیغ جراحی برای تعویض مفصل می‌روند معمولا در سن کهنسالی هستند. البته کهنسالی در جامعه ما هنوز تعریف مشخصی ندارد ولی عمدتا بیماران بالای 60 سال بیشتر به سمت این جراحی سوق داده می‌شوند، ولی به این معنی نیست که در سنین پایین‌تر در صورت تخریب کامل زانو این عمل انجام نشود.

سالانه حدود 500 هزار مفصل مصنوعی زانو در آمریکا تعویض می‌شود، این در حالی است که در کشور ما که یکی از کم‌هزینه‌ترین و ارزان‌ترین مراکز جراحی مفصل است متاسفانه بیمارانی که کاندیدای تعویض مفصل هستند به دلایلی از قبیل ترس از عمل، به خطر افتادن شرایط اجتماعی و دلایل اقتصادی از عمل تعویض مفصل باز می‌مانند. هزینه جراحی مفصل در ایران از بسیاری از کشورها ارزان‌تر بوده و به عنوان مثال یک‌هشتم کشور سوئیس است.

 مفصل مصنوعی تحت چه مراحلی در محل جایگزین می‌شود؟

برای انجام هر عمل جراحی ارتوپدی، ابتدا تشخیص بالینی انجام می‌گیرد و سپس بیمار با یافته‌های آزمایشگاهی، رادیولوژی و بقیه کمک‌کننده‌های غیربالینی به یک تشخیص درمانی می‌رسد. در مورد تعویض مفصل، بهترین راه تشخیصی همان رادیولوژی معمولی است که بنا به تشخیص پزشک در جهت‌های مختلف انجام می‌شود. پس از اثبات لزوم عمل، اندازه‌گیری‌های لازم وسیله مورد نیاز (مفصل مصنوعی) که عمدتا وارداتی است انجام و در نهایت این مفصل مصنوعی در اطاق عمل جا‌گذاری می‌شود. روز پس از عمل، اگر بیمار دلیل دیگری برای بی‌حرکتی نداشته باشد از تخت بلند می‌شود. در نهایت هم پس از مدت لازم بخیه‌ها کشیده و تحرک عادی شروع می‌شود.

 آیا این نوع عمل جراحی با عوارض و مشکلات پس از عمل در بیمار همراه خواهد بود؟

این نوع جراحی مثل هر عمل دیگری می‌تواند دارای عوارضی باشد. هر عمل جراحی را می‌توان به مسافرت با اتومبیل شخصی تشبیه کرد. هر چه راننده ماهرتر، وسیله حرکتی مطمئن‌تر و جاده امن‌تر باشد شانس سالم رسیدن به مقصد بیشتر است لیکن با در نظر گرفتن تمام تمهیدات باز هم نمی‌توان از حوادث اتفاقی جلوگیری کرد. شاید در عوارض زودرس از هر چیز بدتر، عفونت و در عوارض دیررس شل شدن وسیله (مفصل زانوی مصنوعی) باشد.

 مفصل جایگزین شده به عنوان عضوی دایمی قلمداد می‌شود یا آن هم پس از مدتی دچار مشکل شده و بیمار را مجبور می‌کند تا تحت عمل دیگری قرار گیرد؟

هیچ وسیله ساخته بشر عمر دائمی ندارد و عمر مفید و تعریف شده‌ای دارد. مفصل مصنوعی زانو هم از این قاعده مستثنی نیست. در واقع وقتی یک مفصلی که خداوند خلق کرده است دائمی نیست چگونه می‌تواند چیزی که بشر ابداع کرده است دائمی باشد. بی‌شک هر وسیله مصنوعی عمر مفیدی دارد که بهره‌وری از این وسیله صحیح و کم‌تهاجمی عمر آن را بیشتر و مطمئن‌تر می‌کند. سعی می‌شود که مفصل مصنوعی در سنینی به کار رفته که تقریبا احتیاج به تعویض مجدد آن نباشد. در ایران این مفصل در سنین پس از میانسالی و در زانوهایی که مطلقا راه‌حل دیگری نداشته باشند، استفاده می‌شود. به همین دلیل این جایگزینی‌ها نتایج بسیار مفیدی خواهد داشت و سطح رضایت بیماران بالاست.

برای آن که عمر مفصل جدید تا حد ممکن افزایش یابد چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟

برای جلوگیری از اتفاقات در حین عمل و چند روز پس از عمل نقش پزشک، اطاق عمل و زمینه بیماری‌های دیگر در بیمار بسیار موثر است ولی اتفاقات پس از آن ارتباط بسیار نزدیکی به عملکرد بیمار دارد. بیمار پس از تعویض مفصل از آنجایی که بی‌درد می‌شود یا درد کمتری پس از عمل نسبت به قبل از آن دارد احساس می‌کند که همه کاری می‌تواند بکند. این در حالی است که انجام کارهای یک آدم طبیعی مثل دوزانو نشستن، چهارزانو نشستن، استفاده از توالت ایرانی برای این افراد ممنوع است. ضمن آن که باید مواظب وزن خود بوده و ورزش کنند. توجه به این نکات در جلوگیری از تخریب‌های بعدی موثر است. البته برای جلوگیری از این مشکلات سعی می‌شود کلیه آموزش‌های لازم به بیمار داده شود.

آیا جراحی چنین بیماری‌هایی با روش‌های غیرتهاجمی یا بدون بیهوشی عمومی هم امکان‌پذیر می‌باشد؟

باید دید منظور از روش‌های غیرتهاجمی چیست. اگر منظور این است که با شکاف کمتر در محل جراحی این کار انجام شود بله امکان‌پذیر است ولی اگر منظور این است که بدون شکاف و ابزاری که احتیاج به جراحی باز نداشته باشد خیر. به طور کلی اگرچه روش‌های جراحی تقریبا استاندارد هستند ولی هر جراحی به تشخیص خود می‌تواند از یک شکاف بزرگ یا کوچک استفاده بکند.

درباره روش بیهوش کردن هم باید گفت آنچه مسلم است بیمار باید در زمان عمل بدون درد باشد که این امکان ندارد مگر با بی‌هوشی عمومی و بی‌حسی از کمر به پایین. از نظر ریسک عمومی تفاوت چندانی بین این دو روش بیهوشی وجود ندارد، هرچند بی‌حسی از کمر به پایین برای جراح راحت‌تر است.

 آینده درمان‌های مرتبط با مفصل زانو را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟

روش‌های جدیدی در حال تکوین است که عمدتا نوع فلز و پلاستیک مفصل و همچنین نوع چرخشی یا غیرچرخشی آن را مدنظر قرار می‌دهند. لیکن هیچ کدام از این روش‌ها تاکنون اصل عوض کردن زانو و متد درمان را تغییر نداده است. بی‌شک هر نوع تغییری در تبدیل وسیله‌ها، اطلاعات عمومی خاص و متدولوژی آن در اسرع وقت به اطلاع مردم خواهد رسید.

رشد افسار گسیخته آرتروز در کشور:
 

 دستگاه عضلانی اسکلتی دارای کمانیسم‌های شگفت‌آوری است. این دستگاه از عضلات، استخوان‌ها، لیگامان‌ها(رباط‌ها) و تاندون‌ها(وترها) تشکیل شده است و به شما اجازه می‌دهد به اشکال مختلف حرکت کنید. مثلا راه بروید، بدوید، خم شوید، کشیده شوید و بسیاری انواع دیگر از حرکات، اکثر استخوان‌ها در این دستگاه شگفت‌آور توسط مفاصل با یکدیگر مرتبط هستند. مفاصل لولاهایی هستند که به استخون اجازه حرکت می‌دهند. مفاصل حرکت گوناگونی دارند. مفاصل لگن و شانه گویی کاسه‌ای هستند و استخوان‌های پشت (ستون فقرات) حرکات محدودی دارند.

علاوه بر فراهم نمودن حرکات، دستگاه عضلانی اسکلتی از اعضای درونی بدن نیز محافظت می‌کنند. دنده‌ها در دور قلب و ریه‌ها قرار دارند، جمجمه از مغز محافظت می‌کند و ستون فقرات از نخاع محافظت می‌کند.

تا زمانی که هنوز این سیستم حیرت‌ انگیز دچار اختلال نشده است. مثلا در اثر تصادف، بیماری یا فرسودگی طبیعی بدن در اثر کهولت سن، ممکن است اعمال آن را بدیهی تصور کنید و مهم فرض نکنید. اختلالات سیستم عضلانی اسکلتی می‌تواند در هر زمان و به علل متعددی رخ دهد. شکستگی استخوان، ضربه شدید به سر و خرد شدن دندان همگی نمونه‌هایی از صدمات وارده بربدن هستند. شکستگی‌های استخوانی، از جمله شایع‌ترین این صدمات به شمار می‌‌آیند. شکستگی، پیچ خوردگی شدید، در رفتگی و دیگر آسیب‌های جدی استخوان و مفصل، معمولا نیاز به مراقبت‌های تخصصی دارند. در نتیجه این صدمات، شما در معرض خطر معلولیت‌ دایمی، بد شکل شدن بدن، و در صورت آسیب به جمجمه، گردن و ستون فقرات، اگر بلافاصله تحت مراقبت‌ قرار نگیرید، در معرض خطر مرگ خواهید بود.

در گفت‌وگو با دکتر غلامعلی عکاشه، جراح و متخصص ارتوپدی و رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران بحث را دنبال می‌کنیم.

 وقتی استخوان شکسته می‌شود چه علائم و نشانه‌هایی به وجود می‌آید؟

با شکسته شدن استخوان مشکلات زیادی به وجود می‌آید که فرد را به سمت پزشک معالج می‌کشاند. در بعضی از شکستگی‌ها، در مراحل اولیه ممکن است فرد به پزشک مراجعه نکند مثل شکستگی‌ای که در افراد سالمند خود به خود اتفاق می‌افتد، زمانی که شکستگی در اعضای فلج اتفاق می‌افتد، این شکستگی‌ها چون درد ندارند، فرد متوجه شکستگی نمی‌شود.

عمدتا شکستگی همراه سابقه است یعنی اینکه ضربه خورده باشد، مثلا پایش پیچیده باشد، تصادف کرده باشد، سقوط کرده باشد و غیره، در محل شکستگی خون مردگی به وجود می‌آید ولی مهمترین علائم یک شکستگی درد است. هرجا که بشکند ایجاد درد می‌کند. سطح استخوان پوششی دارد به نام ضریع یا پریوستئوم که حساس‌ترین نقطه بدن است. وقتی استخوان می‌شکند یا ضربه‌ای به استخوان می‌خورد ضریع تحریک می‌شود که درد را حس می‌کنیم.

در افرادی که درد را حس نمی‌کنند شکستگی در استخوان‌های بزرگ آنها مثل ساق، ران و بازو وقتی اتفاق می‌افتد، علائم شکستگی به صورت تغییر شکل پیدا کردن و جابه‌جا شدن نمود پیدا می‌کنند و امکان حرکت دادن آن اعضا نیز وجود نخواهد داشت.

این شکستگی‌ها، شکستگی‌های بسته است که در افراد مسن گاهی اتفاق می‌افتد.

شکستگی‌های باز همراه با پارگی بافت عضلانی است که همراه با خون‌ریزی است و از بیرون هم معلوم است.

 گاهی اوقات لیگامان‌ها کشیده می‌شوند و ایجاد درد می‌کنند بهترین راه درمان چیست؟

رباط یا لیگامان گروهی از بافت‌های فیبر مانند هستند که در اطراف مفاصل قرار دارند و معمولا استخوانی را به استخوان دیگر متصل می‌کنند و توانایی مقاومت در برابر کشش را دارا هستند. در لیگامان‌ها و تاندون‌ها بیشتر پارگی داریم تا کشیدگی.

عمدتا کشیدگی را در مچ پا، در بعضی عضلات ساق و بعضی از عضلات بازو داریم. در اکثر موارد کشیدگی همراه با پارگی اتفاق می‌افتد. زمانی که کشیدگی فقط اتفاق بیفتد برای درمان در مراحل اولیه بی‌حرکتی است و بعد گذاشتن کیسه یخ روی نقطه حادثه دیده و نیز خوردن داروهای ضد تورم مانند آسپرین و ایندومتالین است.

سردکردن در مقابل گرم کردن چه تاثیری دارد؟

هر نقطه‌ای از بدن که حادثه‌ای برای آن اتفاق می‌افتد را باید سرد کرد حتی از نظر روانی هم این مصداق دارد. از نظر فیزیکی وقتی نقطه‌ای از بدن حادثه می‌بیند باید آن نقطه را سرد کرد. اثر سرما باعث می‌شود که عروق منقبض شود در نتیجه خونریزی کمتر می‌شود در نتیجه فشار کم می‌شود و درد کاهش پیدا می‌کند.

 چند درصد از شکستگی‌ها در اثر تصادفات رانندگی است؟

بزرگترین حوادثی که در جامعه ما اتفاق می‌افتد حوادث رانندگی است که در عرض سال 25تا27 هزار کشته در حوادث رانندگی داریم. خیلی از شکستگی‌ها در جامعه ما در اثر تصادف ایجاد می‌شود که باعث ناتوانی‌ها و از کار افتادگی برای فرد می‌شود و در کنار همه اینها خانواده، دکتر، پرستار ودیگران را درگیر این مساله می‌کند و این خود معضل بزرگی برای جامعه است.

  این مهم است که چگونه از تصادفات جلوگیری شود و چگونه شکستگی را سریع درمان کرد؟

راهنمایی رانندگی باید قوانین سخت و سفتی داشته باشد به راحتی تصدیق به افراد ندهد، جاده‌ها را وزارت راه درست کند و از همه مهمتر کنترل تولید اتومبیل را داشته باشد و بعد از آن در حوزه‌ها، وزارت بهداشت متولی درمان حوادث رانندگی است که فرد سریعا به بیمارستان رسانده شود مراکزی باشند که مجهز بوده و سرویس مناسب ارائه دهند. به عبارتی در حوادث رانندگی با رعایت همه این مسائل باید تلفات را به حداقل رساند و سلامتی را به حداکثر.

 در حوزه ارتوپد چه معضلی وجود دارد؟

در حوزه ارتوپد دو معضل بزرگ داریم. یکی معضل آرتروزها که در جامعه ما بسیار بالا است.

می‌بینیم خانمی که با دو عصا راه می‌رود، آقایی که می‌لنگد و جوانی که پای او شکسته و نکروز پیدا کرده است و همه آنها براساس نیازی که دارند باید به سمت درمان بروند و درمان شوند.

معضل دیگر ترس از جراحی است. هنوز ملت ما از جراحی می‌ترسند. باور کنید خطر جراحی از خطر عبور از عرض خیابان در تهران بسیار کمتر است. در بدترین شرایط و در بدترین عمل جراحی خطر آن از خطر عبور از عرض خیابان استاد مطهری خیلی کمتر است. در بدترین و خطرناک‌ترین عمل جراحی خطر آن از اینکه سوار ماشین شویم تا کرج یا قزوین برویم کمتر است.

خطر در عمل جراحی امروزه دیگر نباید به معنی ترس وجود داشته باشد، جراحی سلامتی را به بیمار بر می‌‌گرداند. بعضی از مردم می‌گویند ما می‌‌ترسیم با عمل جراحی بمیریم در صورتی که مرگ آنها با زانوها و لگن خراب که نمی‌توانند راه بروند زودتر رسیده است در صورتی که با عمل جراحی سلامتی نسبی به زندگی بیمار برمی‌گردد.

متاسفانه مردم از ترس اینکه با جراحی اتفاقی برای آنها پیش بیاید اتفاقات بیشتری را می‌پذیرند.

  از آرتروز صحبت شد، آرتروز چیست؟

آرتروز بیماری پیش رونده نشات گرفته از خرابی غضروف‌ها است. غضروف‌ها در دو سر استخوان‌های بلند و کوتاه در داخل مفصل حرکت می‌کنند و حرکت را روان می‌کنند. وقتی غضروف‌ها شروع به تحلیل رفتن می‌کنند به آن آرتروز می‌گوییم. برای درمان آرتروز باید کارهای جنبی انجام داد و اگر خوب نشد باید مفصل تعویض شود که مشکل مریض را بتوان حل کرد.

 آمار افرادی که مبتلا به آرتروز هستند چقدر است؟

آماری الان ندارم اما تمام افراد بالای 55 سال در سیکلی مبتلا به آرتروز هستند.

 شیوع آرتروز در ایران چگونه است؟

شیوع آرتروز بالا است البته در همه جهان بالا است اما در ایران به علت نحوه فرهنگ، چاقی و عدم استفاده از ورزش‌های مناسب به نظر می‌رسد با رشد فزاینده‌ای از آرتروز در کشور روبه‌رو خواهیم بود.

  آیا آرتروز در افراد مسن اتفاق می‌افتد؟

آرتروز اگر در اثر حادثه نباشد قطعا در اثر سن است. همانطور که مو سفید می‌شود، همانطور که انسان می‌‌میرد، سلول هم می‌میرد و وقتی در غضروف از بین‌ می‌رود دیگر نمی‌توان کاری کرد مگر اینکه جایگزین کنیم در سنین بالا غضروف کارایی خود را از دست می‌دهد مفاصل خشک می‌شوند. در مراحل پیشرفته‌ برای آرتروز باید تعویض مفصل انجام داد.

  آیا تعویض مفصل در همه جای بدن امکان دارد؟

تعویض مفصل در زانو، لگن و شانه انجام می‌شود. در جاهای دیگر بدن هم در دنیا تعویض مفصل انجام می‌شود اما نتایج موفقی نداشته است مثلا تعویض مفصل در مفصل مچ پا یا آرنج هنوز جایگاهی خوب در جهان پیدا نکرده است.

در ایران در تعویض مفصل در لگن و زانو نتایج بسیار درخشان و خوبی داریم.

  تعویض مفصل چه عوارضی دارد؟

یکی از معضلات ما در جامعه ارتوپدی جهانی عوارض غیر قابل پیش بینی و بعضا غیرقابل پیشگیری تعویض مفصل است.از آنجایی که معمولا بیماران تعویض مفصل یا در اثر آرتروز است که ناشی از بزرگی سن است یا در اثر حوادث ضربه ای شدید است که بیمار معمولا یک زمینه آمادگی برای عارضه را دارد.

بدترین عارضه تعویض مفصل عارضه عفونت است که در هیچ جای دنیا با تمام امکانات و وسایل جلوگیری و داروهای ضد میکروب نتوانستند ضریب آن را به صفر برسانند. عوارض جانبی دیگر نارسایی ریه و همچنین انعقاد خون در پا است که تا حدودی قابل جلوگیری است. گاها پس از مدتی مفصل ممکن است ایجاد ناسازگاری با استخوان کند چون قابل تعویض و ترمیم است ولی کلا نتایج تعویض مفصل می‌تواند تا 90 درصد خوب و عالی باشد به شرطی که بیمار رعایت اصول بعد از عمل مثل کم کردن وزن، ورزش‌های مخصوص آن مفصل و همچنین نحوه نشستن و استفاده از مفصل را به طور معقول انجام بدهد.

 چه تفاوتی میان مفصل مصنوعی با مفصل اصلی وجود دارد؟

مفصل مصنوعی در مقایسه با مفصل اصلی مانند دندان خرابی است که غیر از کشیدن و جایگزین شدن با دندان مصنوعی هیچ راه دیگری ندارد. آرتروز هم یک نوع خراب شدن مفصل در سطح غضروف است که هیچ راهی غیر از جانشین شدن با مفصل مصنوعی را پیش پای بیمار نمی‌گذارد. اکثر مفاصلی که دچار خرابی می‌شوند مفاصلی هستند که در معرض فشار ناشی از افزایش وزن قرار دارند. به همین دلیل مفصل زانو بیشترین مفصلی است که دچار تخریب می‌شود. مفصل لگن، مچ پا،‌ شانه،‌ آرنج و بقیه مفاصل در رده‌های بعدی از لحاظ آماری قرار دارند.

 اضافه وزن چه آسیبی به مفصل وارد می‌کند؟

هر مفصلی مثل تمام اعضای دیگر بدن و حتی تمام موجودات زنده طبیعی دارای یک عمر مفید و مؤثر است که استفاده صحیح و بهینه از این عضو می‌تواند عمری طبیعی و طولانی به آن بدهد. مثلا قلب یا کلیه را در نظر بگیرید که هرچه صحیح‌تر و بهتر با آن برخورد شود نهایت عمر بیشتری خواهد داشت. مفصل زانو از این کلیت مستثنی نیست و هرچه فشار بیشتری بر آن وارد شود سایش و استهلاک آن بیشتر خواهد بود. وزن یکی از فاکتورهای موثر روی سایش و حتی رانش است. در نقطه مقابل ورزش به دلیل افزایش قدرت ماهیچه‌ها و کاهش وزن روی مفصل عامل بازدارنده این استهلاک خواهد بود.

 تعویض مفصل زانو در زنان و مردان چه تفاوتی دارد و از چه سنی این مشکل بروز می‌کند؟

50 درصد زنان بالای 55 سال به دلیل ضعف زانو کاندیدای تعویض مفصل هستند. به همین دلیل هم تعویض مفصل زانو به مهمترین و جدیدترین مساله روز طی 50 سال اخیر تبدیل شده است. از نظر آماری در جامعه ایران هم، زنان بیشتر گرفتار بیماری مفاصل شده و در نتیجه احتیاج بیشتری به عمل دارند. به طور کلی افرادی که زیر تیغ جراحی برای تعویض مفصل می‌روند معمولا در سن کهنسالی هستند. البته کهنسالی در جامعه ما هنوز تعریف مشخصی ندارد ولی عمدتا بیماران بالای 60 سال بیشتر به سمت این جراحی سوق داده می‌شوند، ولی به این معنی نیست که در سنین پایین‌تر در صورت تخریب کامل زانو این عمل انجام نشود.

چه مراحلی برای تعویض مفصل بیمار یا یک جراحی ارتوپدی انجام می‌گیرد؟

برای انجام هر عمل جراحی ارتوپدی، ابتدا تشخیص بالینی انجام می‌گیرد و سپس بیمار با یافته‌های آزمایشگاهی، رادیولوژی و بقیه کمک‌کننده‌های غیربالینی به یک تشخیص درمانی می‌رسد. در مورد تعویض مفصل، بهترین راه تشخیصی همان رادیولوژی معمولی است که بنا به تشخیص پزشک در جهت‌های مختلف انجام می‌شود. پس از اثبات لزوم عمل، اندازه‌گیری‌های لازم وسیله مورد نیاز (مفصل مصنوعی) که عمدتا وارداتی است انجام و در نهایت این مفصل مصنوعی در اطاق عمل جا‌گذاری می‌شود. روز پس از عمل، اگر بیمار دلیل دیگری برای بی‌حرکتی نداشته باشد از تخت بلند می‌شود. در نهایت هم پس از مدت لازم بخیه‌ها کشیده و تحرک عادی شروع می‌شود.

 آرتروز در مردان شایع‌تر است یا در زنان؟

در زنان شایع‌تر است به خاطر اینکه زایمان می‌کنند، بیشتر چاق هستند و ورزش کم می‌کنند.

احتمال درگیری کدام از غضروف‌ها در بدن بیشتر است؟

بیشترین مفصلی که گرفتار می‌شود زانو است بعد از آن لگن و بعد از آن مچ پا.

 آیا آرتروز افراد را زمین‌گیر می‌کند؟

بله. وقتی درد پیشرفت می‌کند، دردهای ناخواسته دیگری را به وجود می‌آورد و گرفتاریی‌هایی که در اثر آرتروز ایجاد می‌شود به کلی فرد را زمین‌گیر می‌کند.

چه درمانی برای آرتروز وجود دارد؟

درمان دو دسته است یک درمان غیرجراحی که معمولا ورزش و فیزیوتراپی است ویک سری داروهای مسکن که استفاده می‌شود و درمان دیگر درمان جراحی است و عمدتا جراحی بهترین درمان است.

در بین ورزشکاران پارگی مینیسک اتفاق می‌افتد علت آن چیست؟

پارگی مینیسک و یا پارگی رباط حتی در افراد معمولی هم به غیر از ورزشکاران رایج است.

زمانی که حرکت می‌کنیم در اثر یک حرکت نامناسب و ناگهانی باعث پارگی مینیسک یا رباط می‌شویم و درمان آن جراحی است.

چه عوامل دیگری باعث درد زانو می‌شود؟

بدشکل بودن زانو، وقتی زانو طبیعی نباشد، انحراف داشته باشد، وزن زیاد باشد، بدنشستن روی زمین به طور چهارزانو، توالت ایرانی، تمام این موارد دردهای زانو را تشدید می‌کند و به طور عام دردهای مفصلی را تشدید می‌کند. فرهنگ نشستن، فرهنگ ورزش کردن، فرهنگ استفاده از غذای سالم که فرد را چاق نکند ولی مقوی کند می‌تواند در سلامت مفصل تاثیرگذار باشد.

عفونت استخوان چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

عفونت استخوان عبارت است از نشستن میکروب در بافت استخوانی و رشد در آنجا، چون بافت استخوانی دارای جریان خون خاصی است وقتی میکروب در آنجا جمع می‌شود ایجاد عفونت وسیع در استخوان می‌کند و باعث تخریب استخوان می‌شود و باز ایجاد عفونت می‌کند. عفونت استخوان یک معضل بسیار بزرگی است که اگر اتفاق بیفتد درمان آن بسیار مشکل است  تومورهای استخوانی چیست؟

تومورهای استخوانی یعنی سرطان استخوان البته همه تومورها سرطانی نیستند بلکه بازسازی استخوان‌ها و ساختن استخوان اضافی در بعضی از استخوان‌ها ایجاد تومور می‌کند.

 تبلیغات دارویی و برنامه‌های ماهواره‌ای چه تاثیری بر روی مردم می‌گذارد؟

با توجه به این که رسانه‌ها می‌توانند تبلیغات منفی را خنثی کنند باید برای آگاه‌سازی مردم در این زمینه از انجمن‌های علمی استفاده کنند. انجمن‌های علمی باید استاندارد علمی تجهیزات وارد شده را تایید و بعد وزارت بهداشت اجازه واردات آن را بدهد زیرا در غیر این صورت ممکن است مشکلاتی در زمینه غیراستاندارد بودن کالا و در مورد تبلیغات دارویی در برنامه‌های ماهواره‌ای باید بگویم به هیچ عنوان قرص بلند کردن قد وجود ندارد و نیز داروهایی مانند گلوکزامین تحت تاثیر برنامه‌های تبلیغاتی قرار گرفته است. متاسفانه به دلیل ضعف برنامه‌های تلویزیونی صدا و سیما برخی مردم به تماشای برنامه‌های ماهواره رو می‌آورند و به همین دلیل در بین سریال‌های ماهواره‌ای تبلیغات فراوان کاذب داروها نیز می‌شود که این مسئله باعث خروج میلیاردها تومان ارز از کشور به دلیل تبلیغات کاذب در زمینه داروهای بی‌اثر است.

  افزایش نرخ ارز چه تاثیری در حوزه خدمات ارتوپدی گذاشته است؟

با افزایش قیمت ابزار و تجهیزات در حوزه ارتوپدی رو‌به‌رو هستیم این در حالی است که اکثریت بیماران این حوزه محتاج و مستمند هستند و بخش وسیعی از آنها توانایی درمان در بخش خصوصی را ندارند. همچنین به دلیل افزایش نرخ ارز مردم مجبورند تبعات گرانی خدمات ارتوپدی را نیز متحمل شوند زیرا حوزه ارتوپدی ارتباط تنگاتنگی با تجهیزات دارد. در نتیجه بالا رفتن نرخ ارز، عدم ثبات اقتصادی در جامعه و سوءاستفاده اندکی از عوامل واسطه در بازار باعث افزایش قیمت ابزار و تجهیزات ارتوپدی شده است.

در حال حاضر قیمت پروتز‌های زانو و لگن تا 2/2 برابر شده است.

1. دکتر ایمان محمدپور
   
2. دکتر معصومه مانی